درخت حوزه‌های تخصصی

مروزه مفهوم پژوهش به عاملی اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است که در شناخت مسائل، حل مسائل،کیفیتبخشی و تعالی هر نهاد و سازمانی، نقشی تعیین کننده ایفا میکند. بنابراین برنامهریزی و فعالیتآموزشی باید بر مبنای یافتههای علمی و پژوهشی متقن، صورت گیرد. در شرایطی که روند تغییراتعلمی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی چنان شتابان است که هرگونه اشتباه برنامه ریزان و مسئولان دربرنامه ریزی توجیه ناشدنیست؛ بنابراین جهت جلوگیری از آن، لازم است علاوه بر همگرایی و همفکریبینمسئولان، کارشناسان اجرایی و برنامه ریزان آموزشی؛ از یافتههای پژوهشی نیز بهره گرفته شود.براین اساس، پژوهش، پیشگام و زمینه ساز برنامه ریزیها و تصمیم سازیهای دقیق و هدفمند استانجامتحقیقات و استفاده از یافتههای پژوهشی بسان مغزی متفکر و توانمند، مدیریت دانشگاه را در تصمیم گیری و برنامه ریزی یاری میرساند. هدف اصلی از انجام تحقیقات در دانشگاهها وصرف بودجههایپژوهشی و به کارگیری نیروی انسانی، بهبود کیفیت، کمک به تصمیم گیری مناسب، افزایش بهرهوری و کارآیی سازمانی، اتخاذ راهبردهای مناسب، حل مشکلات و کارآفرینی است.

یکی از مهمترین تحولات فرهنگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تلاش برای درونی سازی ارزش های انقلاب اسلامی در ساختارهای آموزشی و پژوهشی در کشور است. این مسئله که در قالب انقلاب فرهنگی و در راستای تمدن سازی اسلامی ایرانی پیگیری گردیده، سبب تغییرات ماهوی و صوری در رشته های دانشگاهی و به ویژه در علوم انسانی در ایران شده است. در واقع، انقلاب فرهنگی با هدف تغییر ادبیات غرب محور آموزش و پژوهش به رویکردی اسلام گرا اقبال نشان داده و با چشم اندازی باز، شیوه ی تولید تمدن اسلامی ایرانی، تنظیم و اجرا گردیده است. در این میان اگرچه بسیاری از رشته های دانشگاهی، دستخوش برخی تغییرات ساختاری شده اند، اما علوم انسانی به سبب اهمیت جایگاه آن در ساخت تمدنی بومی و اسلامی مورد توجه جدی تری قرار گرفته است. به عبارت دیگر، هسته اصلی تمدن سازی اسلامی ایرانی با بازنگری نظام آموزش عالی کشور در حوزه های علوم انسانی تدوین شده است. زیرا، تحقّق این استراتژی علمی در کشور تنها از طریق عملیاتی شدن اهداف آن در رشته های علوم انسانی ممکن می باشد؛ اما از سوی دیگر با توجه به تحولات آموزش و پژوهش در عصر پیشرفت دیجیتالی و انفجار دانش، برخی روش ها و نگرش های سنتی در علوم انسانی، نیازمند تغییرات نوینی در راستای تولید دانش در عصر جهانی شده ی کنونی است تا تمدن سازی اسلامی ایرانی، برون داد نظام آموزش در ایران باشد.(داوری اردکانی، 1387 ) این مسئله علی رغم تحولات چشمگیر در حوزه آموزش عالی کشور، کمتر مورد توجه قرار گرفته و علی رغم انقلاب فرهنگی در دانشگاه ها، بسیاری از ساختارها و حتی مواد آموزشی رشته های دانشگاهی، به ویژه در علوم انسانی از قبل از انقلاب، همچنان در دانشگاه های کشور باقی مانده اند. بنابراین به نظر می رسد که آسیب شناسی وضعیت علوم انسانی در ایران، در راستای تحقّق تمدن سازی اسلامی ایرانی، مقدمه ای ضروری و اجتناب ناپذیر است. لذا این مقاله به بررسی وضعیت علوم انسانی در ایران، تأثیر انقلاب اسلامی بر آن و چالش ها و موانع موجود در تولید تمدن اسلامی ایرانی می پردازد.

اهمیت علوم انسانی به یک معنا به اهمیت بعد ذهنی، فکری، روانی و معنوی انسان مربوط می شود. هر چه این بعد از انسان بودن ما و نیازهای مربوط به آن بیشتر مورد نظر باشد علوم انسانی اهمیت بیشتری پیدا می کند،بنابراین ا گر ما علوم انسانی را به یک معنای دیگر علوم فرهنگی بنامیم، چون فرهنگ عامل اصلی رشد و کمال انسان تلقی می شود، پس علوم انسانی به طور عام کلمه، علومی هستند که با چگونگی رشد و کمال و پیشرفت انسان سروکار دارند. بنابراین به میزانی که این امور در زندگی انسان اهمیت دارد، به همان میزان علوم انسانی نیز اهمیت می یابد این بخش از علوم انسانی با روان و ذهن و فکر انسان و یا به عبارتی دیگر با نیازهای معنوی انسان سرو کار دارد