درخت حوزه‌های تخصصی

پیش فرضهای معرفت­شناختی، امور مفروضی هستند که به صورتی کم و بیش آگاهانه یا ناآگاهانه و اعم از اینکه پژوهشگران و استفاده­کنندگان از نتایج پژوهشها، نسبت به آنها آگاه باشند یا نباشند، در ورای فعالیتهای نظری و عملی حضور دارند و حتی بدیهی فرض می­شوند. ریشه بسیاری از اختلاف نظرها، انتقادها و مسائلی که امروزه درباره استفاده از روشها، شاخصها و فنون علم­سنجی در ارزیابی فعالیتهای علمی وجود دارد و باعث تردید در مبانی و چارچوب نظری و کاربردهای عملی آن گردیده است، به نبود توافق بر پیش فرضهای بنیادین معرفت­شناختی باز میگردد. از این رو، در راستای ایجاد اجماع هر چه بیشتر در بین پژوهشگران و توجه جامع به ابعاد مختلف ارزیابی فعالیتهای علمی ـ و نه سنجش ناقص و یک سویه علم و پژوهش ـ باید با شناسایی و به پرسش گرفتن پیش فرضها، به بررسی مجدد آنها و فراهم نمودن زمینه­ای برای تحلیل پیش فرضهای بنیادین پرداخت. این کار به ادراک بهتر وضعیت کنونی در این حوزه می­انجامد و جایگاه واقعی این حوزه را روشن­تر خواهد ساخت. از طرفی، استحکام مبانی نظری و عملی علم سنجی، مستلزم معماری و بازسازی پایه­های آن بر اساس پیش فرضهایی معتبر است. از این رو، تحلیل پیش فرضهای معرفت شناختی علم­سنجی، مبانی مستحکم تری برای آن فراهم خواهد کرد، و زمینه­های نظریه­پردازی و حتی عملیاتی شدن نتایج پژوهشها را تسهیل می­نماید. پژوهش حاضر در این راستا و برای نخستین بار به صورت نسبتاً جامع، به شناسایی، دسته­بندی، تبیین و تا حد امکان تحلیل پیش فرضهای معرفت­شناختی علم­سنجی پرداخته است.

استاندارد به مجموعه دستورکار ها و راهنماهای اجرایی و یا توصیه هایی اطلاق می شود که در تولید، ایجاد، خلق، یا انتشار کالا، محصول یا مدارک و منابعی خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، میزان رعایت استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی استاندارد (ایزو) در مجله های علمی-پژوهشی چاپی فارسی حوزه کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. ساختار انتشاراتی و اجزای اطلاعاتی که باید در بخش های مختلف یک مجله وجود داشته باشند در مجله های علمی-پژوهشی فارسی حوزه کشاورزی بررسی شده است. عناصر اطلاعاتی موجود بر روی صفحه عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس ها، چکیده، اطلاعات صفحه اول مقالات در مجله، ساختار استناد به منابع مورد استفاده، و فهرست منابع از جمله عناصر اطلاعاتی هستند که در این پژوهش مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته اند. 47 مجله علمی- پژوهشی حوزه کشاورزی که تا بهمن 1387 در حال انتشار بوده اند، جامعه پژوهش این تحقیق را تشکیل می دهد. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان رعایت استانداردهای ایزو در مجله های مورد بررسی 47/53 درصد بوده است. در حوزه کشاورزی، هیچ ناشر خصوصی اقدام به انتشار مجله علمی- پژوهشی ننموده است. رعایت استاندارد در بخش هایی چون ارائه چکیده و کلیدواژه مقاله در سطح بالایی قرار داشته است.

ضریب تاثیر یکی از مهمترین و در عین حال پرکاربردترین شاخص ارزیابی نشریات در مؤسسه اطلاعاتی علمی (ISI) به شمار می رود. در این مقاله، از طریق مطالعه متون و منابع سعی شده است عوامل مؤثر بر افزایش ضریب تاثیر نشریات استخراج گردد و سپس عواملی که می تواند در کاهش ضعف های آن مؤثر باشد، معرفی شود. تاثیر عواملی همچون بازه زمانی مورد بررسی و انگیزه های ملی و شخصی بر افزایش ضریب تاثیر نشریات و همچنین مسائلی که باید در هنگام محاسبه ضریب تاثیر مورد توجه قرار گیرد، برخی از مطالب این مقاله را تشکیل می دهد. در پایان نیز با توجه به مطالعات انجام شده در مورد به کارگیری بهینه ضریب تاثیر به منظور ارزیابی نشریات، توصیه های لازم ارائه شده است.

در این مقاله با بهره گیری از روش کتاب سنجی به بررسی وضعیت مجلات کشورهای مسلمان در پایگاه اطلاعاتی JCR از زیر مجموعه های پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی پرداخته شده است. براساس یافته ها 37 عنوان مجله مربوط به 12 کشور مسلمان در این پایگاه نمایه شده است. کشور ترکیه با داشتن 9 مجله نمایه شده در این پایگاه در رتبه اول در بین کشورهای مسلمان قرار دارد. بیشترین زمینه موضوعی مجلات کشورهای مسلمان را علوم میان رشته ای با 6 عنوان مجله به خود اختصاص داده است. شرکت انتشاراتی علوم بنتهام با چاپ 7 مجله فعالترین ناشر مجلات کشورهای مسلمان است. ترکیه در بین کشورهای مسلمان تنها کشوری است که 2 عنوان مجله در زمینه علوم اجتماعی دارد و زبان 5/86 درصد این مجلات انگلیسی است. مجله TURK J EARTH SCI با ضریب تاثیر 536/2 در بین مجلات کشورهای مسلمان دارای بالاترین ضریب تاثیر است. بیشترین استنادها با 1047 و بالاترین نیمه عمر با 0/10> به مجله CHEM NAT COMPD+ مربوط به کشور ازبکستان مربوط است

در پژوهش حاضر تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور در طول دهه گذشته از نظر کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. داده­های خام مورد استفاده در این پژوهش از پایگاه «وب آو ساینس» برای فاصله زمانی 1999 تا 2008 گردآوری شده­است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که تعداد تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی کشور طی سال­های مورد بررسی روندی رو به رشد داشته­، به­طوری­که از 259 مدرک در سال 1999 به 4532 مدرک در سال 2008 رسیده­است. به عبارتی نزدیک به 17 برابر افزایش داشته­است. عمده­ترین شکل تولیدات علمی به صورت مقاله بوده و زبان انگلیسی زبان چیره در تولیدات علمی این مؤسسات است. زمینه موضوعی فارماکولوژی و دارو بیش از دیگر زمینه­های موضوعی مورد توجه نویسندگان بوده­است. به­رغم نوساناتی که در تعداد استنادات دریافتی تولیدات علمی و «اِچ ایندکس» این دانشگاه­ها در طول دهه مورد بررسی بوده، تعداد خوداستنادی افزایش چشمگیری داشته­است ولی از نظر میانگین استناد به ازای هر مورد در طول یک دهه، سیری نزولی مشاهده شد.

در این مقاله تلاش بر ارائه روشی مبتنی بر چهارچوب الگوریتم سه مرحله ای حل مسئله است تا بتواند، ابتدا اندازه-گیری بهره وری دانش کاران را در سطوح گوناگون سازمان براساس مدل کلاسیک خروجی به ورودی و مدل ویژه «دابلیو.سی.اِم.» (خواستن، توانستن و امکان داشتن) نمایش دهد(تعیین وضع موجود)، دوم این که علت های ایجاد وضع موجود را براساس مدل ویژه ارائه شده شناسایی نموده و بر اساس روش های تصمیم گیری مناسب اولویت بندی شوند. و بااستفاده از تحلیل های دینامیکی میزان تاثیرشان بر بهره وری دانش کاران مشخص شود (تعیین علت ها)، در پایان بهره وری دانش کاران را در دوره زمانی یک ساله مبتنی بر تکنیک های سری های زمانی پیش بینی نموده و با توجه به شرایط، از میان گزینه های گوناگون بهترین گزینه را به عنوان راه کار برای بهبود بهره وری دانش کاران ارائه دهد (ارائه راه کار). روش یاد شده در شرکت ایرانی آزمون شده است و مبتنی بر رویکرد اعتبارسنجی ساختاری اعتبارسنجی می شود.

پژوهش حاضر با استفاده از آمارها و شاخصهای مؤسسه اطلاعات علمی و پرسشنامه، میزان مشارکت اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در تولید علم طی سالهای 2000 تا 2007 و عوامل مؤثر بر آن را بررسی نموده است. این پژوهش یک مطالعة توصیفی ـ تحلیلی است. بر اساس آمار به دست آمده در پایگاه web of science  تعداد مقاله های اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان طی سالهای 2000 تا2007 بیش از 3 15 عنوان است که بیشترین تعداد مقاله به سال 2007 با 48 عنوان وکمترین تعداد به سال 2000 با 3 عنوان مربوط است. همچنین، نتایج به دست آمده نشان میدهد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان با 97 عنوان از مجموع 153 مقاله، بیشترین تولید را در بین دانشکده های وابسته به دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین میزان استناد( 252 استناد)، به مقاله های تألیفی اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی صورت گرفته است. تعداد مقاله های خارجی منتشر شدة اعضای هیئت علمی در مجله های غیر وابسته به ISI، 179 مقاله و تعداد مقاله های داخلی617 عنوان مقاله است. تأثیر برنامه های تشویقی دانشگاه در ایجاد انگیزه اعضای هیئت علمی برای چاپ مقاله در مجله های تحت پوشش ISI به طور میانگین ضعیف است. همچنین، بین میزان آشنایی اعضای هیئت علمی دانشگاه با زبان انگلیسی و روش تحقیق و تعداد مقاله های چاپ شده آنان در مجله های تحت پوشش  ISIرابطه معناداری وجود دارد

پژوهش حاضر با هدف بررسی تولیدات علمی کشورهای فعال جهان اسلام در حوزه علوم و فناوری نانو انجام گرفته-است. نتایج پژوهش نشان داد که در دوره زمانی 2000-2009، هفت کشور ایران، ترکیه، مصر، مالزی، تونس، الجزایر و پاکستان کشورهای فعال جهان اسلام در زمینه تولیدات علمی حوزه علوم و فناوری نانو بوده اند. از میان این هفت کشور، جمهوری اسلامی ایران بیشترین میزان تولیدات علمی را در این حوزه به خود اختصاص داده و دانشگاه صنعتی شریف پر تولیدترین نهاد در میان سایر نهاد های علمی و پژوهشی جهان اسلام بوده است. کشورهای ترکیه و مصر به ترتیب رتبه های دوم و سوم تولید در این حوزه را دارا بوده اند. محاسبه نرخ رشد تولیدات علمی نانو در کشورهای فعال جهان اسلام حاکی از این است که جمهوری اسلامی ایران با رشدی تقریباً 50 درصدی، بیش ترین میزان رشد را طی ده سال مورد بررسی داشته است. کشورهای ترکیه و جمهوری اسلامی ایران، بیشترین تعامل های علمی را در سطح بین المللی در زمینه تولید علم نانو داشته اند و دو کشور ایالات متحده و آلمان همکاران اصلی کشورهای فعال جهان اسلام در تولید علم در حوزه علوم و فناوری نانو بوده اند.

هدف از پژوهش حاضر، کشف رابطه میان مآخذ و متون پایان نامه های نگاشته شده در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی است. رویکردهای تحلیل افقی در تحلیلهای استنادی، بیانگر این مطلب است متونی که مآخذ مشترک دارند، در حوزه ها و موضوعات مشابهی نگاشته شده اند. این پژوهش قصد دارد آشکار سازد در پایان نامه هایی که موضوع مشابه دارند، چقدر اشتراک مآخذ وجود دارد و آیا درجه اشتراک مآخذ بر درجه شباهت موضوعی صحّه میگذارد؟ بدین منظور، از دسته بندی موضوعی چکیده پایان نامه های کتابداری و اطلاع رسانی استفاده و دسته موضوعی خاصی از پایان نامه های نگاشته شده در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی به عنوان جامعه پژوهش، انتخاب شد. درجه شباهت موضوعی در پایان نامه های مورد بررسی، از روی شباهت کلیدواژه های عنوان و شباهتهای استنادی این پایان نامه ها از طریق میزان اشتراک آنها در مآخذشان سنجیده شده است. بررسیهای انجام شده در این تحقیق نشان داد پایان نامه هایی که در مآخذ بیشتری با هم مشترک بودند، شباهتهای موضوعی کمتری از خود نشان میدادند.