درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی فهرست نویسی تحلیلی و رده بندی (کتابخانه کنگره) کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در طول سال های 1380-1386 انجام شده است. روش: در این پژوهش که در آن از روش تحقیق توصیفی از نوع مطالعه سندی بهره جویی شده، با استفاده از یک سیاهه وارسی محقق ساخته به گردآوری اطلاعات اقدام شد. نمونه مورد بررسی، شامل 300 فهرست برگه کتاب های عربی کتابخانه ملی است. یافته ها: به طور کلی، در 76/83 درصد موارد، صحیح عمل شده، و در 24/16 درصد موارد صحیح عمل نشده است. در این میان، رده بندی دارای بیشترین درصد صحت (25/86 درصد) و کمترین درصد خطا (75/13 درصد) و فهرست نویسی تحلیلی دارای کمترین درصد صحت (28/81 درصد) و بیشترین درصد خطاست (72/18 درصد). از طرفی، یافته های آزمون Z بیانگر این نکته است که درصد صحت بسیار بالاتر از درصد خطاست؛ بر این اساس، کتابخانه ملی در انجام فهرست نویسی تحلیلی، و رده بندی کتاب های عربی دارای عملکرد مطلوبی بوده است. اصالت/ارزش: بررسی وضعیت فهرست نویسی و رده بندی کتاب های عربی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در یک فاصله انتشاراتی به نسبه گسترده می تواند فواید قابل توجهی از لحاظ مشخص شدن کیفیت نسبی کار در بخش خدمات فنی سازمان مذکور داشته، و در واقع انجام چنین پژوهش هایی هم برای محققان این حوزه و هم برای فهرست نویسان سراسر کشور لازم و مفید می باشد.

هدف: دستنامه مارک ایران در ابتدا فقط شامل منابع چاپی تکنگاشتی و فاقد فرمت های خاص برای سایر منابع بود. بعد از آنکه این فرمـت برای سایر مـنابع کتابخانه ای گسترش یافت، پژوهشگر که در دوره مارک سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران شرکت داشت با مقایسه بین کاربرگه پیایندهای سازمان و فرمت ارائه شده در دستنامه یونیمارک متوجه کاستیهایی در برنامه رسا (که فرمت های مارک ایران را برای سایر منابع گسترش داده بود) شد. بنابراین، هدف خود از پژوهش خود را بررسی تطبیقی فرمت مارک ایران با دستنامه یونیمارک برای پیایندها و ارائه راه حل های پیشنهادی برای رفع نواقص موجود در کاربرگه سازمان قرار داد. روش: پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش عبارت از فیلدها، نشانگرها و فیلدهای فرعی یونیمارک و مارک ایران است که تقسیم بندی و انواع آن ها، از دستنامه یونی مارک استخراج شد. 14 فیلد ویژه پیایندها نیز از متن دستنامه 2000 یونیمارک و روزآمدهای 4 و 5 دستنامه فوق استخراج و ترجمه شد. سپس فرمت پیشنهادی، با توجه به فیلدهای اختصاصی شناسایی شده به وسیله پژوهشگر و فیلدهای الزامی یونیمارک برای تمام منابع کتابخانه ای و فیلدهای عمومی، و در مطابقت با کاربرگه رسا (به منظور حصول اطمینان از اِعمال فیلدهای مورد نظر در کاربرگه سازمان) تهیه شد. این کاربرگه دارای 102 فیلد بود. یافته ها: یافته ها نشان داد که پنج فیلد (400 (فروست)، 411 (فروست های فرعی)، 225 (فروست)، 014 (شناسگر مقاله)، 073 (شماره بین المللی مقاله)) موجود در دستنامه یونیمارک در کاربرگه پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد و میبایست به آن افزوده شود. همچنین یافته ها نشان داد که فیلدهای متعددی دچار تغییرات در عنوان، تعریف، چگونگی کاربرد و فیلدهای فرعی شده اند و فیلدهای متعدد دیگری به اشتباه ترجمه شده اند و میبایست اصلاح شوند. در نهایت کاربرگه ای پیشنهاد شده که از 102 فیلد آن، 14 فیلد، فیلدهای ویژه پیایندها، پنج فیلد، فیلدهای الزامی مارک، و 83 فیلد باقیمانده را فیلدهای عمومی تشکیل میدهند. اصالت/ ارزش: مجلات از مهم ترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز محققان و مراجعان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است و کتابداران برای انتخاب، تهیه و آماده سازی آن ها و ارائه خدمات مناسب به وسیله آن ها تلاش زیادی مینمایند. ارزش اطلاعاتی مجلات به این دلیل است که معمولاً آخرین اخبار و نتایج پژوهش های علمی در این منابع منعکس می شوند. بنابراین ضروری است تا با سازماندهی درست و هماهنگ این منابع به اشاعه و دسترس پذیری آن ها همچون متون تکنگاشت چاپی توجه شود.

هدف این پژوهش به طور کلی ارزیابی وضعیت به کارگیری ابعاد و مؤلفه های خلاقیت در وب سایت کتابخانه ملی ایران از دیدگاه کاربران، بود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه این پژوهش را کاربران (19665 نفر) و کتابداران (173 نفر) کتابخانه ملی ایران که به وب سایت کتابخانه مراجعه و از آن استفاده می کنند، تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه ای بود که بر اساس منابع پژوهشی مختلف در حوزه خلاقیت وب سایت توسط پژوهشگر طراحی شد. در این پرسشنامه 23 مؤلفه خلاقیت، در زیر 8 بعد کلی (زیبایی شناختی، اصالت، اهمیت، تعامل، تغییرپذیری، کارکرد، تأثیر، شخصی سازی)، دسته بندی شده است. هر کدام از این مؤلفه ها جهت بررسی و ارزیابی در قالب گویه های فرعی تر ارائه شدند. پرسشنامه پس از سنجش روایی (به روش تحلیل محتوا) و پایایی (آلفای کرونباخ)، در بین جامعه پژوهش (374 مورد) توزیع و (283 پرسشنامه) جمع آوری گردید. نتایج نشان داد به طور کلی، وب سایت کتابخانه ملی ایران به لحاظ به کارگیری ابعاد و مؤلفه های خلاقیت با کسب میانگین نمره 66/3 (معادل 52 درصد)، در وضعیت «متوسطی» (بیش از 40 تا 60 درصد) قرار داشت. از میان ابعاد مورد بررسی، «اصالت» با 49%، «زیبایی شناختی» با 50%، «تأثیر» با 47%، «اهمیت» با 56%، «تعامل» با 59%، «شخصی سازی» با 44% و «تغییرپذیری» با 54% در وضعیت «متوسط»؛ و بعد «کارکرد» با 61%، در وضعیت «خوبی» قرار داشت. در بین فرضیه های مورد بررسی نیز میان نمرات قضاوت به کارگیری ابعاد و مؤلفه های خلاقیت با وضعیت مطلوب، با گروه های سنی مختلف، با کاربران زن و مرد و با مقاطع مختلف تحصیلی، درسطح 05/0 تفاوت معنادار مشاهده شد و میان نمرات قضاوت کتابداران و اعضای کتابخانه تفاوت معناداری وجود نداشت.

تنوع و گستردگی خدمات و منابع کتابخانه بریتانیا سبب گردیده که این کتابخانه به عنوان دنیای دانش شناخته شود. در مقاله حاضر، بخشهای گوناگون کتابخانه بریتانیا، خدمات، منابع و فهرستهای آن معرفی گردیده و توضیحاتی پیرامون هر کدام داده خواهد شد.