درخت حوزه‌های تخصصی

حضرت زینب(س) از چهره های برجسته علمی و تربیتی جهان اسلام است. نقش آموزشی، تربیتی و تدابیر سیاسی- اجتماعی ایشان در طول تاریخ مورد توجه مردم، در زمان آن حضرت و آیندگان بوده است. هدف این مقاله بررسی مبانی، عملکردها و روش های تربیتی بانوی جهان اسلام حضرت زینب(س) است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که با جمع آوری اطلاعات مربوط به زندگی حضرت زینب(س) به ویژه محتوای بیانات آن حضرت، -به عنوان یک مربی برجسته- به بررسی وتحلیل آنها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان می دهد که مبانی نظری عملکردهای تربیتی حضرت زینب(س) شامل: توانمندی عقلانی درسطح عالی، بهره مندی از علوم الهی، تعلّم شایسته از اولیای دین، مطالعه قرآن وحدیث، اندوخته های تربیتی، تجربه های آموزگاری، مقام عبودیت وجایگاه شخصیتی و اخلاقی آن حضرت در صبوری ومقاومت، شجاعت وشهامت، مسئولیت پذیری سیاسی- اجتماعی، عملی کردن عواطف انسانی و توانمندی به کارگیری روش های مناسب در شرایط مختلف در تعلیم وتربیت است.

این پژوهش با هدف شناخت آسیب های تربیت دینی به منظور ارائه راهکارهای مناسب از دیدگاه صاحبنظران با محوریت برنامه ریزی درسی انجام شده است. پژوهش از نوع کیفی و روش گردآوری داده ها میدانی، از نوع کتابخانه ای و مصاحبه بود. در مرحله اول، آسیب های تربیت دینی در سه محور فرهنگی، آموزشی و مذهبی ایدئولوژیکی از متون اسلامی استخراج، و با روش تحلیل محتوای اسنادی تحلیل شد. سپس با استفاده از مصاحبه، راهکارهای برونرفت از مسائل تربیت دینی از دیدگاه متخصصان مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری، صاحبنظران حوزه تربیت دینی در آموزش و پرورش و آموزش عالی بود که با روش نمونه گیری هدفمند با ده نفر از آنان مصاحبه به عمل آمد. مصاحبه ها به صورت نیمه ساختار یافته تدوین شد و روایی محتوایی آن مورد تأیید چند صاحبنظر قرار گفت. نتایج حاکی است که برخوردهای تعصب آمیز و قشری گونه، کج فهمی ها، بدفهمی های دینی از سوی افراد و هم چنین ناکارامدی نظامهای تربیت دینی مهمترین آسیب ها بود. راهکارهای این نوشتار نیز نشان داد که ترویج رویکرد عقل ورزی، دوری جستن از تعصبات و تمایلات فردی و جمعی، لزوم رعایت تفاوتهای فردی و استفاده از روشهای آموزشی مسئله محور در برنامه ریزیهای درسی تربیت دینی، می تواند زمینه برونرفت از آسیب ها را فراهم سازد.

موعظه، مسئله اى رایج در جوامع مذهبى است که در آموزه هاى دینى به آن توجه خاص شده است. این مقاله درصدد است تا ابعاد این پدیده را از منظر آیات و روایات مورد بررسى قرار داده، سپس ارتباط این مفهوم را با روان شناسى بررسى نماید تا معلوم شود آیا مفهومى مانند «وعظ و موعظه» را مى توان در روان شناسى نیز پى گیرى کرد یا خیر؟ و اگر جواب مثبت است، کیفیت آن چگونه مى باشد؟ در نهایت، به شرایط تأثیرگذارى موعظه پرداخته و آن را از منظر دینى و روان شناختى مورد بررسى قرار داده است.

این گفت وگو در حاشیه همایش «سبک زندگی اسلامی» که در تاریخ 19 بهمن ماه 1391 در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس سره برگزار گردیده انجام شده است. سؤالاتی از این دست که به راستی مفهوم سبک زندگی چیست؟ نفش حوزه های علمیه در تدوین و طراحی نقشه راه تحقق سبک زندگی اسلامی چیست؟ وظیفه نهادهای اجتماعی و حکومتی در تحقق سبک زندگی اسلامی در جامعه چیست؟ نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه چیست؟ چگونه باید سبک زندگی اسلامی را در جامعه اسلامی نهادینه ساخت؟