درخت حوزه‌های تخصصی

کوه سبزپوشان طاقدیسی، شکنجی است که در جنوبغربی شیراز و در منطقه ساختاری چین خورده زاگرس قرار دارد. روند محور طاقدیسی سبزپوشان برخلاف دو طاقدیس مجاور، از راستای عمومی رشته کوه های زاگرس پیروی نمی کند و در جهت ساعتگرد چرخیده است. یک گسل امتداد لغز عرضی نیز در جنوب طاقدیس آن را به دو بلوک شمالی و جنوبی تقسیم می نماید. روش های کمی و کیفی مرفوتکتونیکی، نرخ متفاوتی از بالاآمدگی در قسمت های مختلف این طاقدیس را روشن می سازد. نقشه کانتوری اندیس SL منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که میزان بالا آمادگی در قسمت پهن شده مرکزی کوه نسبت به محور طاقدیس متقارن است؛ ولی در مجاورت گسل امتداد لغز عرضی (سبزپوشان) بالا آمدگی بیشتر می باشد. الگوی آبراهه های این طاقدیس روند جابجا شده محور آن را در قسمت مرکزی به اثبات می رساند و تحلیل آماری درزه ها در نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه یک تنش فشارشی محلی با راستای N66E را نشان می دهد که باعث چرخش ساعتگرد روند محور طاقدیس، حرکت راستگرد گسل عرضی سبزپوشان و بسیاری تغییرات ساختاری و مرفوتکتونیکی گردیده است.

شناخت نواحی مستعدّ وقوع حرکت های توده ای و زمین لغزه ها یکی از گام های اوّلیّه در مدیریّت منابع طبیعی و برنامه ریزی های توسعه ای و عمرانی است. حرکت های توده ای و زمین لغزه ها تحت تأثیر عوامل طبیعی و انسانی متعدّدی رخ می دهند که ارزیابی تأثیر هر یک از این عوامل، نقش بسزایی در پیش بینی احتمال وقوع حرکت های توده ای و پهنه بندی خطر آنها دارد. در این تحقیق از طریق تفسیر عکس های هوایی و بررسی های میدانی، حرکت های توده ای رخداده در حوضة آبریز سرخون در شهرستان اردل از استان چهارمحال وبختیاری شناسایی و نقشه های توزیع انواع حرکت های توده ای در این حوضه تهیّه شده است. سایر ویژگی های محیطی حوضه نیز در قالب نوزده متغیّر کمّی و چهار متغیّر کیفی مورد مطالعه قرار گرفته و برای هر یک از آنها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ( ساج –GIS) لایه های نقشه ای جداگانه ای تهیّه شده است. برای مدل سازی آماری از سه روش مدل رگرسیون لاجستیک، مدل رگرسیون خطّی، و مدل پروبیت استفاده شده و نهایتاً معادلاتی برای پیش بینی و تهیه نقشه های احتمال وقوع حرکت های توده ای ساخته شده است. نقشه های نهایی سپس به دو پهنه با خطر بالا و پایین وقوع زمین لغزش طبقه بندی شده و با ارزیابی ماتریس خطا، درصد دقت و صحت هر یک از مدل سازی ها و پهنه بندی ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که مدل سازی به روش رگرسیون لاجستیک دارای بیشترین دقّت و صحّت پیش بینی می باشد. از نقشه های پیش بینی و پهنه بندی احتمال وقوع حرکت های توده ای می توان در برنامه ریزی های مختلف منطقه ای، ناحیه ای و محلّی استفاده نمود.

استراتوولکانو تفتان در 100 کیلومتری جنوب– جنوب شرق زاهدان و جنوب شرق ایران واقع شده است. سنگ های آتشفشانی عمدتا از نهشته های پیروکلاستیکی همراه با گدازه های آندزیتی، داسیتی و ریولیتی تشکیل شده اند. بخش زیادی از این سنگ ها بطور محلی شدیدا دچار دگرسانی گرمابی شده اند. در حال حاضر آتشفشان در مرحله فعال فومارولیک است چون تعدادی دهانه فعال فومارولیک که خروج بخارات و گازهای گوگردی از آنها نمایان است و تعدادی چشمه آب گرم در کراترهای جوان و در دامنه کوه تفتان دیده می شود. در این مطالعه چهار نمونه از چشمه های آب گرم و آب های جاری در کوه تفتان جهت تعیین ایزوتوپ های پایدار و ترکیب شیمیایی آنها تجزیه شد. مقادیر dD آب های جاری 30– و 35- در هزارو مقادیر d18O آنها 5.4- و6.4- در هزار می باشد. مقادیر dD چشمه های آبگرم 25- و -26 در هزار و مقادیر d18O آنها 2- در هزار می باشد. مقادیر dD و d18O آب های جاری منطبق با خط آب های جوی جهانی است در حالی که مقادیر dD و d18O چشمه های آب گرم منطبق بر آن نیست و سنگین تر است. عامل عمده این غنی شدگی تبخیر زیر زمینی آب های جوی نفوذ کرده در کوه تفتان است که بیان کننده حضور آب گرم در اعماق سطحی از حرارتی بین 150 تا 220 درجه سانتیگراد است. نتایج حاصل از مطالعات ایزوتوپی، خروج گاز، وجود چشمه های آب گرم، مناطق گسترده دگرسانی در کوه تفتان حاکی از وجود میدان زمین گرمایی فعال و کانی سازی اقتصادی در ناحیه تفتان می باشد.استراتوولکانو تفتان در 100 کیلومتری جنوب– جنوب شرق زاهدان و جنوب شرق ایران واقع شده است. سنگ های آتشفشانی عمدتا از نهشته های پیروکلاستیکی همراه با گدازه های آندزیتی، داسیتی و ریولیتی تشکیل شده اند. بخش زیادی از این سنگ ها بطور محلی شدیدا دچار دگرسانی گرمابی شده اند. در حال حاضر آتشفشان در مرحله فعال فومارولیک است چون تعدادی دهانه فعال فومارولیک که خروج بخارات و گازهای گوگردی از آنها نمایان است و تعدادی چشمه آب گرم در کراترهای جوان و در دامنه کوه تفتان دیده می شود. در این مطالعه چهار نمونه از چشمه های آب گرم و آب های جاری در کوه تفتان جهت تعیین ایزوتوپ های پایدار و ترکیب شیمیایی آنها تجزیه شد. مقادیر dD آب های جاری 30– و 35- در هزارو مقادیر d18O آنها 5.4- و6.4- در هزار می باشد. مقادیر dD چشمه های آبگرم 25- و -26 در هزار و مقادیر d18O آنها 2- در هزار می باشد. مقادیر dD و d18O آب های جاری منطبق با خط آب های جوی جهانی است در حالی که مقادیر dD و d18O چشمه های آب گرم منطبق بر آن نیست و سنگین تر است. عامل عمده این غنی شدگی تبخیر زیر زمینی آب های جوی نفوذ کرده در کوه تفتان است که بیان کننده حضور آب گرم در اعماق سطحی از حرارتی بین 150 تا 220 درجه سانتیگراد است. نتایج حاصل از مطالعات ایزوتوپی، خروج گاز، وجود چشمه های آب گرم، مناطق گسترده دگرسانی در کوه تفتان حاکی از وجود میدان زمین گرمایی فعال و کانی سازی اقتصادی در ناحیه تفتان می باشد.

گسل شمالی میشو با جهت شرقی ـ غربی در دامنة شمالی تودة کوهستانی میشوداغ آذربایجان (شمالغرب ایران) کشیده شده است. مطالعات انجام شده روی عملکرد این گسل و شاخه های فرعی آن نشانگر فعال بودن آنهاست. گسل مزبور واحدهای زمین شناختی و توپوگرافیکی دامنة شمالی میشو را از هم جدا نموده و از این طریق نه تنها نقش مؤثری در مکان گزینی روستاهای واقع در مسیر یا مجاورت گسل(گلجار، محبوب آباد، انامق، عیش آباد، پیربالا، ارلان، باغلار، سرخه، گزافر و زنجیره) داشته، بلکه فعالیت آن مشکلاتی را نیز برای ساکنین این روستاها فراهم آورده است. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از داده های حاصل از مطالعات میدانی و اسناد و مدارک کتابخانه ای، میزان آسیب پذیری هریک از این سکونتگاه ها از فعالیت گسل با توجه به ویژگی های زمین شناختی، ژئومرفولوژیکی، توپوگرافیکی، و نوع مصالح بکار رفته در ساختمان ها مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهم ترین خطر تهدیدکنندة روستاهای واقع در مسیر یا مجاورت گسل شمالی میشو و شاخه های فرعی آن، خطر فعالیت های احتمالی گسل و لرزش های حاصل از آن است عوامل دیگری از قبیل نامناسب بودن ساخت و سازها، مقاومت کم مصالح بکار رفته در ساختمان ها و عمر زیاد آنها، استقرار بر روی عناصر منفصل و نامقاوم، شیب زیاد و خطر سیالی شدن مواد سازندة نشستگاه روستاها و بالاخره ناپایداری دامنه های مشرف به روستاها و خطر حرکات توده ای، آسیب پذیری این روستاها را تشدید می کند. بر این اساس، توجه به عوامل ژئومرفولوژی و تأثیر پدیده های مرفوژنیک در تصمیم گیری هایی که منجر به تهیة طرح های عمران روستایی می شود، ضرورت دارد. واژگان کلیدی: جایگزینی سکونتگاه ها، آسیب پذیری از فعالیت گسل، عمران روستایی، گسل شمالی میشو، شمالغرب ایران.

جاده تبریز‌ـ‌ مرند، در بخشی از مسیر خود با عبور از گردنه استراتژیک پیام، جلگه صوفیان و تبریز را به دشت مرند ارتباط می‌دهد. در این مسیر، جاده از زمینهایی عبور می‌کند که ارتفاع زیاد، گسترش نهشته‌های سطحی کواترنر، دامنه‌های ناپایدار و فعالیت فرایندهای ژئومورفولوژیکی متعدد از ویژگیهای آن است. علاوه بر این، وقوع سیلابها و روانه‌های خرده‌سنگی، حرکات توده‌ای، وجود گسلهای فعال، فرسایش قهقرایی و عملکرد نادرست انسان در بهره‌برداری از امکانات منطقه، اجرای طرحهای عمرانی از قبیل راه‌سازی را با مشکلاتی مواجه ساخته است. شناسایی دقیق مسیر و ارزیابی ژئومورفولوژیکی آن، بررسی آثار ژئومورفیکی ایجاد خطوط ارتباطی و شناسایی مخاطرات طبیعی ناشی از عوامل ژئومورفولوژیکی، اهداف این تحقیق را شامل می‌شوند. این تحقیق اهمیت توجه به فرایندهای ژئومورفولوژیکی را در مهندسی راهسازی و همچنین برنامه‌ریزیهای آمایش سرزمین در مناطق مشابه، تبیین می‌کند و بر توانایی و نقش داده‌های ژئومورفولوژیکی در طراحی راههای ارتباطی تأکید دارد.