مندرجات این کتاب مشتمل است بر پیشگفتار، مقدمه، شش بخش متن اصلی، ضمایم (شامل «زندگی نامه مختصر نیما یوشیج» و «فهرست اشعار نیما»)، فهرست مآخذ، و نمایه. پیشگفتار چنین آغاز می شود: در این کتاب کوشیده ام هم جهان بینی و شعر نیما یوشیج را بررسی کنم و هم به بحثی نظری درباره چگونگی پیدایش نظام های شعری بپردازم. مولف، در ادامه، مقاصد خود در نگارش این کتاب را چنین بیان می کند: کوشیده ام به اختصار درباره خاستگاه های تاریخی و فرهنگی شعر و اندیشه های ادبی نیما بحث کنم و، ضمن تحلیل برخی از اشعار او، خواننده را با برخی از سمبل ها و نیز شیوه های او در بیان افکارش آشنا سازم. در مقدمه هم کم و بیش بررسی شعر نیما یوشیج و جهان بینی زیربنایی آن به عنوان هدف کتاب معرفی می شود. توضیحاتی که نویسنده در آن می دهد، روشن می کند که او این بررسی را با نگاهی به تاریخ شعر فارسی و بر پایه «پیش فرض های نظری» مشخصی انجام داده است. پیش از آنکه به بررسی محتوایی اثر بپردازیم، جادارد در رابطه با ساختار ارایه مطالب به نکته ای اشاره کنیم و آن اینکه، با نگاهی کوتاه به متن کتاب، می توان تشخیص داد که نویسنده کوشیده است مطالب را به صورتی عرضه کند که درک آنها برای خواننده تا حد امکان آسان گردد. وی به این مقصود: - از حاشیه رفتن در مباحث پرهیز کرده است؛ - مباحث را در فصل ها یا زیر فصل های کوتاه با مضامین محدود و مشخص طرح کرده است؛ - کتاب را به گونه ای کاملا منطقی فصل بندی کرده است.
تاریخ بشریدر تداوم خود شاهد ظهور مردان و زنانیبزرگ بوده که رنج ها و آرزوهایبشر را درصفحات تاریک و روشن آن به نمایش گذاشته است. به همان اندازه که اینان با شجاعت در مقابل سنت هایکهنه و ارتجاعیجامعه خود ایستاده و در برابر ستم گران قد علم کرده اند، سودپرستان عافیت طلب تلاش کرده اند تا آتش فروزان آن ها را خاموش ساخته، شخصیت آنان را وارونه جلوه دهند. بسا انسان هاییبزرگ که تاریخ چهره آنان را منفور ساخته، و بسا انسان هاییناپاک و ستم گر که از آنان به نیکییاد نموده است.یکیاز این مردان بزرگ، ابونواس، شاعر بزرگ ایرانیاست که در عصر عباسی، درقرن دوم هجریمیزیست. او با نبوغ فراوان خود توانست آرا و اندیشه هایمترقیخود را در قالب شعر خمریعرضه کند و برسنت هایقدیمیو ناروا بشورد. او دراین راه تهمت ها، بسیار شنید و زندان ها، بسیار کشید. مقاله حاضر برآن است که با مطالعه مجدد و باز خوانیزندگیشخصیو شخصیت علمیو ادبیابونواس، با استفاده از مراجع و مصادر مهم تاریخی، شخصیت حقیقیو واقعیاو را نمایان ساخته، هاله هایابهام را از زندگیاو بزداید و راه را برایدرک و فهم خمریات او، که از مهم ترین و جاودانه ترین اشعار عربیاست، هم وار سازد.
رهیمعیرییکیاز نام آورترین شاعران دهه بیست تا پنجاه معاصراست که با قریحه چشم گیر وگاه شگفت انگیز، تخیل هایدور پرواز و شاعرانه خود را به تصویر کشیده و آن را در کالبد هایانواع شعر، حتیترانه هایغزل وار و طنز هایبدیع انتقادیو اجتماعی، بیان کرده و در این ره گذر، بر اثر بررسیهایژرف در آثار شاعران بزرگ، از تاثیر فرخی، نظامیگنجوی، مولوی، حافظ، به ویژه سعدیو صائب، نیز دور نمانده است. در این مقاله به بیان موارد شایان توجه زندگی، آثار، دقایق روحیو اخلاقیو سرانجام، نقد، تحلیل آثار و شناخت جایگاه هنریو ادبیرهیدر شعر، ترانه و طنز معاصر، پرداخته شده است.
"در مقاله حاضر تحقیقات نظام شناسی از جنبه های گوناگون و در حوزه های مختلف نقد و بررسی شده است. در یک نگاه، رویکرد تحقیقات نظامی شناسی، از تدوین شرح احوال و عقاید و کلی گویی با رویکرد سنتی، به دو حوزه نقد و تحلیل آثار نظامی به سبک نوین، و بازنویسی منظومه های پنج گنج تغییر یافته است.
در حوزه نقد و تحلیل، منظومه خسرو و شیرین به علت بهره مندی فراوان از هنرهای بیانی و بلاغی، کاربرد عناصر داستانی به سبک نوین، انعکاس فرهنگ عامه و وجود تمثیل ها و ضرب المثل های دلنشین، دارای ظرفیت بیشتر نقد و تحلیل بوده و دیوان نظامی نیز به سبب در دسترس نبودن نسخه تصحیح شده قابل اعتماد، کمترین پژوهش ها را به خود اختصاص داده است.
در حوزه بازنویسی، منظومه لیلی و مجنون، به سبب طرح ساده داستان، دربر داشتن موضوع عشق آسمانی و شهرت بیشتر این داستان در میان عوام، بیش از سایر منظومه ها، مورد توجه اقتباس کنندگان آثار نظامی بوده است و به مخزن الاسرار، به علت زبان پیچیده، مضامین عرفانی و وجود حکایت های متعدد، کوتاه و مجزا، اقبال نشده است.
"