شهناز هاشمی

مقاله حاضر به بررسی میزان شناخت کارشناسان فرهنگی از اهداف فرهنگی سند چشم انداز و رابطه آن با احتمال تحقق اهداف مذکور پرداخته است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. داده های حاصل، پس از روایی و پایایی سنجی، با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. رابطه بین آگاهی از ابعاد مختلف الزامات فرهنگی سند چشم انداز و احتمال تحقق سند از طریق آزمون همبستگی پیرسون بررسی شد. نتیجه نشان داد: همه ابعاد طرح با احتمال تحقق اهداف فرهنگی سند رابطه مستقیم و معناداری دارند. متغیرهای مستقل 36 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرد. متغیرهای ایجاد باور، خواسته ها و مطالبات عمومی و هم راستاسازی منافع فردی و التزام مسئولان و ارکان حکومت نسبت به پاسخگویی باقی ماندند و بقیه به علت عدم تأثیر معنادار از مدل رگرسیون خارج شدند. متغیر ایجاد باور بیش از بقیه بر متغیر وابسته احتمال تحقق اهداف تأثیر گذار است.

در مقاله نخست فصلنامه، سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و نقش رسانه ها در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و تعامل بر بندهای مرتبط با رسانه ها، به بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه ای برای نیل به اهداف متعالی سند تحول پرداخته شده است.

این مقاله بخشی از یک پژوهش است که هدف از انجام آن، تعیین میزان تأثیر گزارش های خبری خشونت بار تلویزیونی بر تجربیات هیجانی بوده است. ضمنا، این پژوهش مطالعه ای تجربی از نوع آزمایشگاهی کوتاه مدت بوده است. در این پژوهش 80 دانشجوی علمی-کاربردی فرهنگ و هنر که به صورت داوطلبانه برای تماشای 10 گزارش خبری که 5 سطح خشونت را به نمایش گذاشته بود شرکت کردند. از آنها خواسته شده بود که پس از هر گزارش خبری احساسات ذهنی خود را بر اساس پرسشنامه «میزان افتراقی ایزارد» در طیف لیکرت بیان کنند. اندازه گیری دو عامل «نوع خشونت» و «نوع احساس بینندگان» نشان داد که خشونت در اخبار تلویزیونی بسته به نوع خشونت به تصویر کشیده شده، هیجان های منفی را فراخوانی می کند. به طور کلی، مشاهده شد که «تحقیر و ترس» کمترین حس تجربه شده در گزارش های خبری خشونت بار می باشد. در عوض، مشاهده شد که مخاطبان گزارش های خبری خشونت بار احساسات خود را بیشتر با هیجان های مهم دیگری چون خش م و نف رت نیز واکنش نشان می دهند. این امر بیانگر نوعی نگرانی نسبت به انسجام نظم اجتماعی و عدم تأیید دیگران است. احساساتی که در واکنش به رنج دیگران همچون غم و ترس ابراز می شود بسیار به ندرت صورت می گیرد. نتایج حاصله عمدتاً بیانگر شبکه ای پیچیده از روابط بین متغیرهای رسانه ای، خصوصیات بینندگان و فرآیندهای هیجانی می باشد.

این مقاله با رویکردی کمی کیفی در تلاش است ضمن انجام روش اسنادی کتابخانه ای، با به کارگیری تکنیک تحلیل محتوا، مهم ترین منابع نظری رشته علوم اجتماعی را به لحاظ میزان اعتنا به تفکر انتقادی مورد بررسی قرار دهد. مطالعه حاضر از نوع بنیادی کاربردی است. یافته ها نشانگر آن است که منابع، اعتقادی به تقلید صرف نداشتند، اگرچه تنها نیمی از آنها مشوق تفکر انتقادی در دانشجویان بوده اند. بررسی رویکرد منابع نظری ارائه شده توسط اساتید نسبت به تفکر انتقادی نشان می دهد: نسبت استفاده از منابع داخلی به منابع خارجی 3 به 8 است. بررسی نشریات نشان می دهد: میانگین استفاده از منابع تالیفی، با تنها 03/0 افزایش همراه بود است. نتایج پژوهش نگاه تحقیقات انجام شده در زمینه تفکر انتقادی در علوم اجتماعی را مبنی بر اینکه ظرفیت نوآوری، تنوع و ساختارشکنی در تحقیقات اجتماعی از بین رفته است، تأیید می کند. منابع دانشگاهی و مطالعاتی علوم اجتماعی، تفکر انتقادی را در جامعه علمی تشویق نمی کنند.

هدف از مقاله حاضر مطالعه موردی، بررسی رابطه بین سازگاری اجتماعی و نگرش سیاسی اجتماعی نوجوانان با تماشای ماهواره است. نمونه پژوهش، شامل 60 دختر نوجوان (30 دختر از خانواده های دارای ماهواره و 30 دختر از خانواده های فاقد ماهواره) و 60 پسر نوجوان (30 پسر از خانواده های دارای ماهواره و 30 پسر از خانواده های فاقد ماهواره) از مناطق4 و 16 شهرداری تهران بوده و برای سنجش متغیرها از پرسشنامه های سازگاری اجتماعی کالیفرنیا و نگرش سیاسی اجتماعی استفاده شده است. نتایج تحلیل واریانس دوراهه نشان می دهد که میزان سازگاری اجتماعی نوجوانان خانواده های دارای ماهواره ضعیف تر از نوجوانان خانواده های فاقد ماهواره است. همچنین نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان می دهد که در رعایت قالب های اجتماعی و روابط درون خانوادگی، بین نوجوانان استفاده کننده از ماهواره و نوجوانان فاقد ماهواره تفاوت معناداری وجود دارد؛ به این ترتیب که استفاده از ماهواره در خانواده، با سازگاری اجتماعی دختران و پسران نوجوان و نگرش سیاسی اجتماعی پسران رابطه منفی دارد.

جهانی شدن حوزه انتشار رسانه های نوین، چهره جدیدی از قدرت را به وجود آورده است که می توان آن را چهره نامحسوس قدرت دانست. قدرت رسانه ها خلاف قدرت فیزیکی، دارای آثار درازمدت و تدریجی است. دسترسی بیشتر به رسانه ها، دسترسی به قدرت بیشتر و اقناع را نیز به همراه دارد و دیپلماسی رسانه ای از این قدرت نامحسوس بهره می گیرد. کم کاری در این زمینه و عدم انعکاس سیاست های داخلی و خارجی کشورمان به ملل جهان با استفاده از ابزارهای مناسب، باعث شده است زمینه برای سوء استفاده بسیاری از رسانه های توجیه شده کشورها و سازمان های جهانی فراهم شود که به هر شکلی که مایل باشند در ساختن افکار عمومی جهان علیه ما وارد عمل شوند. از این رو توجه به اهمیت و نقش دیپلماسی رسانه ای در بازتعریف و نحوه دستیابی به منافع ملی کشور در عصر رسانه ها ضروری به نظر می رسد.

پژوهش حاضر در صدد است که به روش پیمایشی، رسانه ملی را در زمینه موضوعات دینی از منظر گروهی از روحانیون شهرستان اسلامشهر ارزیابی کند. توضیح آنکه، رسانه ملی به عنوان رسانه دینی جایگاه پراهمیتی در نظام سیاسی و حکومتی ایران دارد. بسط نفوذ دین، ترویج و تبلیغ دین، بازتولید پیام های دین در قالب های جدید، ایجاد زمینه برای احساسات و تجربه دینی، بسترسازی برای تحول روحی، از رسالت های رسانه ملی است که در الگوی رسانه دینی مد نظر قرار می گیرد. حال پرسش این است که آیا از منظر روحانیون، چنین رسالتی محقق شده یا خیر؟ در این راستا، نظر 124 روحانی به عنوان کارشناسان دین مورد سوال قرار گرفته است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای است که به ارزیابی از محتوای دینی و عملکرد مذهبی رسانه ملی بر اساس متغیرهای تعریف شده می پردازد. نتایج پژوهش نشان داد که به نظر روحانیون محتوای برنامه ها به ترتیب در آرایش نامناسب هنرپیشه(4.37)، روابط دختر و پسر بدون ملاحظات دینی (4.19)، عدم توجه به دروغگویی به عنوان گناه مورد توجه نیست. در خصوص برنامه ها، تلاوت قرآن توسط قاریان مطرح (3.74)، پخش نماز جمعه (3.73)، پخش برنامه های سوگواری ائمه اطهار (3.45)، و انعکاس مراسم مناسبت های مذهبی (3.41) به نحو مطلوبی عمل کرده است. پاسخگویان معتقدند که رسانه ملی در پخش برنامه های سوگواری (3.45) بهتر از پخش برنامه های مولودی و اعیاد مذهبی (3.11) عمل کرده است.

چاپ یک مقاله در مجله ای علمی پژوهشی، به مثابه ورود آن مقاله به عرصه علم و پذیرفته شدن یافته ها و تحقیقاتِ پژوهشگر است. مطمئناً حل چنین فرایندی نیازمند کار دقیق و موشکافانه است و می تواند ارائه کننده اطلاعات روزآمد، کاربردی و مبتنی بر تجربیات و یافته های جدید پژوهشگر باشد. اهمیت این مسئله زمانی بیشتر می شود که دیگر محققان و پژوهشگران بر اساس این مقاله دست به تحقیقات جدیدتر زده و به لحاظ اعتبار علمی از آن مقاله به عنوان یک مرجع استفاده نمایند. از سوی دیگر، تولید علم نیز با داوری جامعه علمی گره خورده و در واقع داوری علمی اساس کار مجلات علمی است. این مقاله با تحلیل محتوای اسنادِ داوریِ مقالات رد شده در مجله نوآوری های آموزشی سعی کرده است عمده ترین اشکالات وارده بر مقالات را از دیدگاه داوران مجله شناسایی، دسته بندی و به ترتیب اولویت ارائه نماید. به همین منظور به تحلیل محتوای 402 سند داوری در مورد 207 مقاله پرداختیم. یافته های این پژوهش نشان می دهد که اصلی ترین اشکالات وارد شده از نظر هیئت تحریریه در مرحله نخست عبارت است از عدم انتخاب موضوع مناسب و نداشتن ساختار علمی (5/82 درصد) و در مرحله دوم عدم ورود به بحث و نتیجه گیری (9/14 درصد). فقدان پپیشینه پژوهش (8/13درصد) و نداشتن چارچوب نظری  (8/11 درصد) نیز در مراتب بعدی قرار دارند.  

این مقاله با هدف بررسی میزان نقش آفرینی آموزش فعالیت های فرهنگی در ارتقای سطح خلاقیت نوجوانان مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه مدیریت استان تهران و تحلیل محتوای تس تهای خلاقیت دو گروه نوجوانان عضو مراکز کانون و نوجوانان غیر عضو کانون پرداخته است. این فعالیت های فرهنگی مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان تهران با ارتقای سطح خلاقیت نوجوانان رابطه وجود دارد و نوجوانانی که به طور مداوم در این فعالیت ها شرکت داشته اند، نسبت به نوجوانانی که در این فعالیت ها شرکت نداشته اند از خلاقیت بالاتری برخوردارند.

"فرایند ارتباطات، در جریان اشاعه نوآوریهای آموزشی نقش به سزایی دارد. مجاری ارتباطی، ممکن است ماهیت میان فردی یا رسانه های جمعی داشته باشند و از منابع محلی یا فراملی نشات بگیرند. پژوهش حاضر نشان می دهد که این مجاری ارتباطی متفاوت، در فرایند «اشاعه نوآوریها» در نظام آموزشی، نقشهای متفاوتی بازی می کنند. رسانه های جمعی، به سرعت به مخاطبان وسیع دست می یابند، اطلاعات خود را گسترش می دهند و نگرشهای ضعیفتر را به تغییر درمی آورند. در فرایند اشاعه نوآوریهای آموزشی، رسانه های ارتباط جمعی و مجاری ارتباطی فراملی در مرحله آگاهی اهمیت نسبتا بیشتری دارند، در حالی که مجاری میان فردی و محلی در مرحله اقناع موثرترند. رسانه های جمعی و مجاری ارتباطی فراملی برای پذیرندگان اولیه، در مقایسه با پذیرندگان متاخر، از مجاری میان فردی و محلی اهمیت نسبتا بیشتری دارند. در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، ترکیبی از ارتباطات رسانه ای جمعی و میان فردی، موثرترین راه انتقال افکار جدید به افراد و متقاعد ساختن آنها برای استفاده از نوآوریهای آموزشی است. مراحل پذیرش نوآوری، شامل دانش، ترغیب، تصمیم وهمنوایی است. این پژوهش برای تعیین رابطه میان ""میزان بهره مندی دبیران از مجاری ارتباطی"" (جمعی و فردی) و ""پذیرش نوآوریهای آموزشی"" انجام شده است. به این منظور، از پرسش نامه ای 42 پرسشی استفاده شد و نتایج حاصل از 390 پرسشنامه تکمیل شده توسط دبیران دبیرستانهای استان تهران درسال تحصیلی 83-1382 نشان داد که: 1- بین میزان بهره مندی دبیران از مجاری ارتباط جمعی و دانش نوآوری رابطه ای مستقیم وجوددارد. 2- بین میزان بهره مندی دبیران از مجاری ارتباط فردی و رغبت آنها به تغییر، رابطه معناداری وجود ندارد. 3- بین میزان بهره مندی دبیران ازمجاری ارتباط جمعی و همنوایی با ایده های جدید آموزشی رابطه معکوس وجود دارد. 4- بین میزان بهره مندی دبیران از ارتباط فردی وهمنوایی آنها با ایده های جدید آموزشی، رابطه ای مستقیم وجود دارد. 5- بین میزان بهره مندی دبیران از مجاری ارتباط جمعی و مشارکت آنان در اجرای نوآوریهای آموزشی، رابطه معناداری وجودندارد. "