کبری روشنفکر

کبری روشنفکر

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۹۵ مورد.
۱.

أثر خطاب السلطه في تشکیل البنیه الفاعلیه في روایتي "أقتفي أثري" و"الفئران" لحمید العقابي(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خطاب السلطه الشخصیه الروائیه حمید العقابی أقتفی أثری الفئران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۹۰
إنَّ الخطاب مجموعه ملفوظات تحدد أنماط السلوک، وتؤثر على الحیاه المجتمعیه سلباً وایجاباً، فلذلک توغّل خطاب السلطه فی جمیع الأوضاع الاقتصادیه والسیاسیه والثقافیه وحتى القضایا النفسیه، وبما أنّ الروایه عالم سردی یستحضر ما ظهر من واقع المجتمع وما خفی منه، فلا یمکن تحلیلها بمعزل عن خطاب السلطه. ولخطاب السلطه حضور متمیّز فی التشکیل السردی فی روایات حمید العقابی خاصه فی تشکیل البنیه الفاعلیه؛ لأنها الأکثر تأثیراً فی نظام السلطه وخطابها المهیمن. ویحاول المقال البحث عن أهم ممیزات السلطه فی روایات حمید العقابی، وتأثر الشخصیات الروائیه المختلفه بخطاب السلطه فی هذه الروایات. وقد فرضت علینا مسأله الدراسه الاستعانه بالمنهج الوصفی-التحلیلی، بشکل عام، والمنهج البنیوی التکوینی کمنهج نقدی لتحلیل الخطاب الروائی، معتمداً على أدوات الاستقراء والاستنباط والتفسیر. وقد أختیرت روایتا "أقتفی أثری" و"الفئران" لمعالجتهما ضمن إطار نظام السلطه السیاسی والظواهر المهمیمنه وفق ما تقتضیه الشخصیات لاستخلاص النتائج وفهمها. وقد توصل البحث إلى عده نتائج أهمّها: إنّ السلطه لم تؤثّر على الأوضاع المعیشیه فحسب بل أثرت على السلوکیات والأطباع وصار هذا الخطاب متفشیاً فی نسیج المجتمع، وکانت الشخصیات المنهزمه أکثر فاعلیه من الشخصیات المنتمیه فی الروایتین، وحاول العقابی أن یصوّر ما فی السلطه من تأثیر سلبی على الشخصیات الروائیه کالتشظی وضیاع الهویه والأزمات النفسیه الحاده.
۲.

التناص وتجلیاته في الخطاب السردي لقصص علی السباعي(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الخطاب السردی التناص القصه علی السباعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۴
یعرف التناص بأنه الصوت المتعدد ذلک لأن کل نص هو فی کنهه لوحه فسیفسائیه مکونه من الاقتباسات عن نصوص أخرى. ومن هذا المنطلق یکون النص محض إعاده إنتاج لخبرات تراکمیه سابقه، جمعت والتحمت فی البناء النصی الجدید الذی نهض فی هیکلیته على أساس من نصوص سابقه متباینه ومتعدده ومتنوعه المشارب. ومن هنا یکون کل نص تناصا بصوره مطلقه، ذلک أن النص یبرز فی عالم یغص بالنصوص (نصوص قبلیه، ونصوص محیطه به، وأخرى حاضره فیه)، واستراتیجیته المحوریه هی الهدم والتفکیک بغرض إعاده البناء. یهدف هذا البحث دراسه تجلیات التناص فی الخطاب السردی لقصص مختاره عن القاص العراقی علی السباعی حتی یستنتج بان أبرز أنماط التناص التی یمکننا تمییزها فی خطاب السباعی السردی فی المجموعات القصصیه المختاره (عینه البحث) نمطان رئیسان؛ الأول تناص ذاتی حصل مع نصوص الکاتب عینه، والآخر خارجی تفاعل فیه خطاب الکاتب السردی مع نصوص خارج حدود إبداعه الشخصی.
۳.

بازسازی افق انتظارات خاورشناسان با تکیه بر واکنش زیبایی شناختی به قرآن کریم (مورد مطالعه تئودور نولدگه و آنجلیکا نویورث)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم نظریه ی دریافت واکنش زیبایی شناختی افق انتظارات تئودور نولدکه آنجلیکا نویورث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۹۷
دریافت قرآن به مثابه متنی ادبی و زیبا، در میان عرب زبانان پیشینه ای مدید داشته و قرآن از منظر فصاحت و بلاغت در تمدن اسلامی از جایگاه بی بدیل برخوردار است. نظر به اینکه معیارهای نگارش و ارزیابی زیبایی شناختی متون ادبی در جوامع مختلف، متفاوت بوده و هر جامعه ای شاخص های خاص خود را در سنجش و درک زیبایی دارد، در این پژوهش، با تمرکز بر دو تن از خاورشناسان آلمانی به نام های تئودور نولدکه و آنجلیکا نویورث، واکنش زیبایی شناختی به قرآن را در یک بافت فرهنگی متمایز و غیر عربی، بررسی نمودیم و ضمن بکارگیری روش توصیفی و تحلیلیِ مبتنی بر نظریه ی دریافت هانز روبرت یاوس، درصدد برآمدیم با بازسازی افق انتظارات آن دو، چگونگی تأثیر گذاری قرآن را در یک فضای زبانی بیگانه، واکاوی و عوامل مؤثر بر این فرآیند را، شناسایی نماییم. می توان گفت ارزش زیبایی شناختی قرآن در نزد خاورشناسان تحت تأثیر وظایفی است که آنها در پژوهش ها ی قرآنی خود در صدد آن هستند. اگرچه هر دوی آنها قرآن را به عنوان یک متن ادبی دریافت کرده اند، لیکن این دریافت یک تجربه ی زیبایی شناختی به شمار نمی آید. آنها همچون پژوهشگری هستند که دیوان شعری را بدون توجه به دلایل زیبایی و تأثیر گذاری آن، صرفا جهت استنباط رسوم زندگانی مردم یک دوره، مورد خوانش قرار می ده
۴.

إشکالیه تلقي القرآن الکریم کنص أدبي في ضوء نظریه التلقي لـ "هانز روبرت یاوس"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: النص الأدبی نظریه التلقی القرآن الکریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۰
إن تلقی القرآن الکریم کنص أدبی، تعدّ أحد أنواع التلقیات لهذا النص فی القرن العشرین. فإن هذا النوع من التلقی له الجذور العمیقه فی التراث وبخاصه فی جهود دارسی الإعجاز، إلا أن هناک فروقا جذریا بین تلقی النص القرآنی أدبیا فی القدیم والجدید، وهذه الفروق ناشئه من المناهج التی تُستخدم لقراءه النص الأدبی وتحلیله، فإذا تلقینا القرآن کنص أدبی من منظور النظریات الحدیثه کنظریه التلقی، فسنواجه إشکالیات عده، إذ تقتضی هذه النظریه أن نتجاهل المؤلف وأن نعتبر النص مفتوحا یتشکل معناه بشکل جدلی؛ فالمعنی یتم "تفعیله" من خلال تلقیاته المتعاقبه، وهو نتاج العلاقه الجدلیه بین النص والقارئ والقراء أنفسهم طوال الأزمنه. یأتی هذا البحث بالاعتماد علی المنهج الوصفی التحلیلی، لیکشف تلک الإشکالیات التی یثیرها تلقی القرآن کنص أدبی فی ضوء نظریه التلقی ل "هانز روبرت یاوس". وقد اتّضح أن مبدأ الانسجام یقدم لنا معیارا لتمییز التفاسیر القریبه والبعیده عن حقیقه القرآن ویسهم فی تأطیر تدخلات القارئ التأویلیه عند تلقیه هذا النص فی ضوء النظریات الحدیثه.
۵.

السیره الذاتیه النسائیه وملامحها فی تکوین الذات الأنثوی؛ «الصرخه» لرضوی عاشور نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: النقد الثقافی إیدئولوجیه المرأه السیره الذاتیه رضوی عاشور الصرخه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۰۰
للسیره الذاتیه النسائیه دور بارز فی تجسید إیدئولوجیه الکاتبه. إنَّ کتابه المرأه تبرهن علی أنّها تهتمّ اهتماماً بالغاً ب قضایا هامّه فی المجتمع. والکاتبه تحاول أن تعزز مکانتها من حیّز الهامش إلی حیّز المرکز خلال سیرتها الذاتیه. بعباره أخری؛ السیره الذاتیه النسائیه تختلف عن الأنواع الأدبیه الأخری تؤکّد علی ذات المرأه وتدافع عنه تجاه المجتمع الذکوری وهی أفضل طریقه لتجسید هواجس النساء العربیات. تهدف هذه الدراسه باعتماد المنهج الوصفی-التحلیلی إلی تحلیل إیدئولوجیه المرأه فی سیرتها المعنونه ب "الصرخه" لرضوی عاشور؛ الکاتبه المصریه المعاصره، وذلک على ضوء النقد الثقافی. الصرخه هی الجزء الثانی من کتاب «أثقل من رضوی» لرضوی عاشور التی روت فیها تجربتها الخاصه والعامه؛ وهی عوده مرضها الصعب متزامناً مع ما کان یجری فی مصر خلال أعوام (2013-2010م). تهدف الدراسه إلى التعرف علی السمات البارزه لکتابه المرأه فی تمثیل فکرتها خلال السیره الذاتیه. وتوصّلت إلی نتائج أهمّها؛ إنّ رضوی -الکاتبه المثقّفه التی تتحدث عن النساء اللاتی أثّرن فی حیاتها- تطمح للإشاره إلی دور الثقافه والاجتماع فی تکوین هویه المرأه العربیه. وهی المثقّفه التی ترکّز علی حضور النساء ودورهنّ فی المجتمع العربی. أمّا هاجس رضوی الرئیس فی قضیه المرأه العربیه فهو الاهتمام ب تعلیم المرأه العربیه. رضوی هی التی تبیّن أفکارها الرئیسه بالنسبه إلی المرأه بصوره مکرره. وذلک للبحث علی إصلاح وتطوّر المجتمع العربی فی مجال قضیه تعلیم البنات وزواجهنّ المبکر، عدم الثقه بالنفس، غیاب النساء فی الکتب بسبب هیمنه الأدب الذکوری، وخوف المرأه العربیه من الإقبال علی الکتابه عن ذاتها بسبب الحرمان الذی قد أصاب المجتمع العربی.
۶.

العولمه الثقافیّه والتّهجین اللغوی فی الرّوایه الجزائریّه والإیرانیّه روایتا مملکه الفراشه وعشق وچیزهای دیگر أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: العولمه الثقافیه التهجین اللغوی الروایه الجزائریه والإیرانیه مملکه الفراشه عشق وچیزهای دیگر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۸۸
لقد اتسعت رقعه تأثیر العولمه الثقافیّه عقب الثوره المعلوماتیّه فی العقود الأخیره ممّا ترکت لمساتها فی شتى مناحی الحیاه ومن ضمنها الناحیه اللغویّه حیث أدّى الأمر إلى تفشّی ظاهره التّهجین اللّغوی فی مختلف المجالات العلمیّه والثقافیّه بما فیها الروایه الإیرانیّه والجزائریّه. نتعرّض فی هذا المقال لإشکالیه العولمه الثقافیه والتّهجین اللغوی فی روایتی "مملکه الفراشه" و"عشق وچیزهای دیگر" لکونهما نموذجتین بارزتین من الأعمال السردیّه الهجینه وذلک فی ضوء نظریّه العولمه التحولیّه وعلى أساس المنهج الوصفی والتحلیلیّ المقارن. تدلّ النتائج على أنّ التهجین اللغوی الناتج عن العولمه الثقافیه ظهر فی الخطاب السردی لروایتی مملکه الفراشه وعشق وچیزهای دیگر بنوعیه الاسم والجمله غیر أن التّهجین اللّغوی عن طریق الاسم هو أبرز نوع التهجین الذی تجلّت مظاهرها فی هاتین الروایتین. حسب بیانات  التحلیل الإحصائی، مکوّن تغییر أسماء الشخوص وتشویهها بإجمالی 33٪ وتکرار 465 هو المکوّن الأکثر تواجداً وتوظیفاً فی روایه مملکه الفراشه ثم یأتی مکوّن استحضار أسماء الأعلام والمشاهیر الأجانب بإجمالی 25% وتکرار 352. أما بالنسبه لروایه عشق وچیزهای دیگر، مکوّن أسماء نمط الحیاه بإجمالی 49٪ وتکرار 220 احتلّ المرتبه الأولى وهو المکوّن الأکثر حضوراً واستخداماً فی هذه الروایه، ثم یلیه مکون أسماء الشّخوص الهجینه بإجمالی 27% وتکرار 122. کما یظهر البحث أنّ الاختلاف الأساسی بین هاتین الروایتین بالنسبه للتهجین اللغوی یکمن فی نوع اللغه المستخدمه ثم کمیه تهجین الأسماء من قبل الکاتبین حیث "الأعرج" کان الأکثر حرصاً على استخدام اللّغه الفرنسیّه وتهجین أسماء الشّخوص وتشویهها بینما اقتصر "مستور" على توظیف الإنجلیزیّه فحسب وهو لم یکن بقدر الأعرج حریصاً على تغییر أسماء الشّخوص وتشویهها.
۷.

Application of Discourse Analysis Method in Family Studies (A Review of Linguistic Strategies in Films, Book of Law, Forever and One Day)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
The present tries to study and review the manner the discourse analysis method is being used in family studies. This method especially emphasizes the role of research in the social context. Considering the key role of the family and women and their place in ensuring the prosperity, this sacred institution should be researched upon in this so that we can reveal the structures and processes that are based on ideology and power. However, considering past researches in the field of women and family, a majority of researchers have paid little attention to the social context while investigating those problems. Therefore, it seems a research gap in this field and hence, this article aims to answer to this question: How can family and women's issues be investigated through the discourse analysis method? The influencing factors on this social phenomenon have been written with the aim of determining the type of linguistic strategies in representation, alienation, highlighting, etc. And in the meantime, we will also discuss the evolution of the discourse analysis method. In order to achieve this goal and to understand this matter more easily, we have used the movies Kitab Qanun (Book of Law), Abed and One Day (Forrever and One Day) as examples.
۸.

موازنه القدس وحیفا في شعر سمیح القاسم، دراسه دلالیّه في مجموعاته الشعریه الکامله(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۹۶
تعدّ المدینه مکاناً منفتحاً تساعد ملامحه اللغویه المکرّره فی خلق المعانی وتوسیع الصور الشعریّه المعاصره؛ فهی تعرض بوظائفها المختلفه المسرح الواقع للحیاه والهویّه الإنسانیه، وربّما یمکنها علی الإطلاق أن تتسبّب فی التعریف الأفضل بالذات البشریه والدلاله علی مدی أواصرها مع تحدّیات الأرض الداخلیّه والخارجیّه. یولی سمیح القاسم أهمیّه بالغه لمدینتی القدس وحیفا، ویجعل لهما مکانه لغویّه خاصّه، فهما تتقبّلان فی شعره رؤی وصور متعدّده یشیر بعضها إلی التعبیر عن مجریات الواقع المعیش فیهما کما هی تحت سیطره الاحتلال الصهیونی، ویدلّ الآخر علی تفاعل الشاعر الشعوریّ مع الأحداث المثیره الّتی تجری علی حدودهما وتؤدّی إلی خلق روح المقاومه والهواجس القومیّه بالنسبه إلیهما. لقد اختارت دراستنا هذه بین جمیع المدن الّتی قصدها سمیح القاسم فی شعره، القدس وحیفا بوصفهما مدینتین متعرّضتین للاحتلال، وتحاول موازنه أهمّ المفاهیم المعرفیه المشترکه بینهما معتمدهً علی المنهج الوصفیّ – التحلیلیّ. من هذا المنطلق یدلّ مجمل نتائجها علی أنّ موازنه هاتین المدینتین فی شعر سمیح القاسم تحظی بسمات عامّه وخاصّه، فتدلّ سماتهما العامّه علی أواصر معرفیّه مشترکه یمکن تقسیمها إلی ثلاثه مواضیع وهی تشمل العکوف علی مشاهد الأطفال المأساویّه، وإجلاء هواجس الأصاله والهویّه، وعرض أزمه التقصیر واللامبالاه بالتطوّرات الواقعه فی بؤره أحداثهما. أمّا سماتهما الخاصّه فتقوم علی وصف موضوعیّ جزئی مرتبط بمشاهد من تدمیر مدینه القدس وتشرید سکّانها متراوحاً بین نظره الشاعر المتفائله والمتشائمه إلی وضعها الراهن، فی حین یعمد الشاعر حیال مدینه حیفا إلی تصرّفات الکیان الصهیونی وردود فعله العدوانیه ویقدّم إلیها أقبح صفات سلبیه عاده.
۹.

المناسبات العائلیه وفجوه الأجیال فی الروایه الجزائریه المعاصره على ضوء تحلیل الخطاب الفوکوی؛ روایه "الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق" لأمین الزاوی نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل الخطاب فجوه الأجیال سلطه الأب أسره النواه الروایه الجزائریه أمین الزاوی الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۴
ازدادت حده الخلافات حول الآراء بین مختلف أجیال الأسره بعد ظهور التغییرات الجذریه إبان الثوره الصناعیه فی العالم وبعد نمو المستویات المعیشیه والاقتصادیه فی حیاه الناس وکذلک بعد تطور التعلیم والاستقلال النسبی بین أفراد الأسره التی تزامنت کلها مع زوال نظام الأسره النواه التی کان لها رأس واحد وهو الأب عمومًا، حیث أدت إلى تکوین تغییرات ملحوظه وفجوه عمیقه نعرفها الیوم باسم فجوه الأجیال. قدم میشیل فوکو فی القرن العشرین، نظریه واسعه تدعى "تحلیل الخطاب" وأکد فیها على أن الألفاظ تملک معان مختلفه فی مختلف المواقف فیمکن دراسه اختلاف المواقف بین الأجیال المختلفه على أساس تحلیل الخطاب الفوکوی بأن هذه الخلافات تنبع من اختلاف المواقف، وبما أن الروایه على صله بالمجتمع، فنحاول فی هذا المقال دراسه العلاقات بین الأجیال وکذلک العلاقات الأسریه ومعالجه الفجوه الجیلیه بین أعضاء الأسره فی الروایه الجزائریه المعاصره من خلال تناول روایه "الساق فوق الساق فی ثبوت رؤیه هلال العشاق" لأمین الزاوی. یعتمد أسلوب البحث فی هذا المقال على المنهج النقدی ونعتزم استکشاف وتفسیر کیفیه ومدى تأثیر تغیرات المجتمع على المناسبات العائلیه والخطاب السائد فی الأسره والمجتمع ضمن الروایه المعاصره ونستمد فی دراستنا من تحلیل الخطاب لمیشیل فوکو. فالخطاب عنده هو مجموعه من الافتراضات التی تجسد مفهومًا عامًا ویستخدم لمعرفه العوامل الخارجه من إطار النص وتأثیرها على المضمون وهو یعتبر طریقه نوعیه وموضوعیه لتحلیل النص. لذلک لعل من أهم النقاط التی یمکن ذکرها نتیجه لهذا المقال هو استقلال أفراد الأسره وبالتالی تعبیرهم عن الشعور الداخلی والمواقف الشخصیه بحریه أکثر ونتیجه لذلک حدثت خلافات بین الأجیال والآراء المختلفه، کما أن الصراع بین التقلید والحداثه یغذی هذه الخلافات.
۱۰.

تحلیل الخطاب السردی فی الأدب المقاوم الفلسطینی(دراسه روایه "باب الساحه" نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الأدب المقاوم الخطاب السردی الروایه الفلسطینیه سحر خلیفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
الخطاب السردی وسیله هامه لإبراز الأفعال، والأحادیث، والأفکار الروائیه؛ ویوجد من موقع الراوی والشخصیات الروائیه، وهذا الموضوع قد حظی بعنایه النقاد وعلماء الأسلوب فی العصر الحاضر، ومن أهم العلماء الذین تناولوا هذا الموضوع لیتش و شورت ، وإنهما تحدثا عن خمسه أسالیب فی الخطاب السردی وهی التقریر السردی، والأسلوب غیر المباشر، والأسلوب الحر غیر المباشر، الأسلوب المباشر، الأسلوب الحر المباشر فی استحضار الأقوال والأفکار. یقوم هذا المقال مستمداً من المنهج الوصفی ضمن احصاء الأفکار الروائیه؛ بتحلیل طرق استحضار الأفکار فی روایه «باب الساحه»(1990م) لسحر خلیفه ؛ نتائج البحث تدل علی أن الراوی قد استمد من الفکر المباشر، والتقریر السردی للأفکار، والفکر الحر غیر المباشر کإطار لسرده الروائی؛ لأن الفکر المباشر یتیح الفرصه للشخصیات کی تعبروا عن خلجانات نفوسهم فی مختلف المجالات السیاسیه، والإجتماعیه و... واستخدام الأسلوب الحر غیر المباشر یسبب لکی ینتقل الموضوع من قبل خلال صوتین إلی القارئ: صوت الشخصیه وصوت الراوی. وهذا الأمر یؤدی إلی تأثیر الروایه بصوره قویه إلی القارئ. وسحر خلیفه من خلال هذه الأسالیب ترسم المجتمع الفلسطینی وحیاه المرأه فیه بصوره دقیقه وشامله خلال السنوات الأولی للإنتفاضه.
۱۱.

جلوه های پایداری افغانستان در شعر جابر قمیحه، بررسی موردی دیوان «لِجهادِ الأفغانِ أُغَنِّی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر پایداری جابر قمیحه دیوان «لِجهادِ الأفغانِ أُغَنِّی» فراخوانی شخصیت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۳۳۷
شعر پایداری در کنار عمده نگاه و کارکردهای ملّی و میهن پرستانه ی خود، دارای نوعی رسالت جهانی و بی حد و مرز است؛ چراکه با تمام قابلیت های فنی و ادبی خود در جهت دادخواهی و برانگیختن افکار عمومی نسبت به تحوّلات ناگوار در سرنوشت سیاسی و اجتماعی سرزمین های مختلف به کار می رود. سرزمین افغانستان همواره در طول تاریخ، از حضور بی دلیل دشمنان خارجی و نظام خودکامه ی داخلی درصحنه ی سیاسی خود رنج برده است، درواقع حضور استعمارگر روس و انگلیس در این سرزمین و استبداد نظام های حکومتی وقت که سرانجام با پیروزی مردم افغانستان در آوردگاه های مختلف همراه بوده است، جلوه و تجسّمی جهانی از پایداری و اجنبی ستیزی این سرزمین پدید آورد و شاعران دیگر از سرزمین های مختلف را بر آن داشت تا در اشعار خود، با محوریت و مضمون پایداری افغانستان به توصیف و تحسین این جنبش مردمی بپردازند. نمونه ای از این شاعران، جابر قمیحه، شاعر معاصر مصر است که در دیوانی تحت عنوان «لِجهادِ الأفغانِ أُغَنِّی» به تبیین و توصیف زوایای مختلف مقاومت در افغانستان می پردازد. این پژوهش نیز با در پیش گرفتن روش توصیفی – تحلیلی بر آن است تا به مهم ترین درون مایه ها و کارکردهای فنّی پایداری در دیوان مذکور اشاره نماید. از جمله نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شاعر در تبیین درون مایه های پایداری افغانستان، مضمون و اندیشه ایثار و فداکاری را در قالب های دین مداری و خداباوری به عنوان رمز موفقیت پایداری افغانستان معرفی می کند و در تبیین آثار و پیامدهای جنگ، بر آسیب پذیری و دردمنشی کودکان افغان در جهت برانگیختن حسّ مسئولیت اجتماعی تأکید دارد. شاعر در بعد فنّی، به فراخوانی شخصیت های دینی، به ویژه الگوبرداری از شخصیّت پیامبر گرامی اسلام می پردازد و از سوی دیگر با هم صدایی و وام گیری آگاهانه از متن غایب به ویژه تعابیر و مفاهیم قرآنی در جهت انتقال بهتر مضمون پایداری و ارتباط آن با موضوعات ملّی و میهنی تمایل نشان می دهد.
۱۲.

قراءه أدونیس للمتنبّی فی "الکتاب" دراسه فی ضوء نظریه "قلق التأثر" لهارولد بلوم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۶
تعتبر نظریه «قلق التأثر» لهارولد بلوم إحدی التّیارات النقدیه ما بعد الحداثیه الّتی تعتمد علی مصطلحین: «السلف» و«الخلف» للتعبیر عن العلاقه بین الشعراء والنقاد متأثرهً بفلسفه نیتشه وبنظریه فروید حول عقده أودیب. یحاول کل شاعر أن یخرج من قلق التأثر بسلفه عبر توظیف آلیات مختلفه ومن خلال تحقیق هویه الذّات إزاء سلفه.مهما کان مدی إصابه وإمکان تطبیق هذه النظریه علی جمیع الشعراء کما یعتقد بلوم، فإن دراسه مجموعه «الکتاب أمس المکان الآن» الشعریه لأدونیس وانتساب هذه المجموعه إلی المتنبی إلی جانب إعاده قراءه حیاه هذا الشاعر من قبل أدونیس، هی الدافع الأساس الّذی حثّنا علی قراءه هذه المجموعه الشعریه فی ضوء نظریه «قلق التأثر» باعتماد المنهج الوصفی التحلیلی حیث رأینا أنّ أدونیس حاول أن یخلّص نفسه من قلق التأثر بالمتنبّی عبر القراءه التاریخانیه والتفکیکیه للمتنبی ولحیاته موظّفاً آلیات الانسحاب من التأثیر ورفض القدسیه وتشویه الصوره.
۱۳.

الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایه سباق المسافات الطویله لعبد الرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مابعد الکولونیالیه الاستشراق الشرق الغرب عبدالرحمن منیف سباق المسافات الطویله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۹۶
برز فی ثمانینیات القرن الماضی حقل معرفی جدید یهتم بالبحث الثقافی والسیاسی والتاریخی معاً، ضمن توجه جدید یؤکد على تداخل میادین المعرفه بإزاله الحواجز الافتراضیه بینها، اصطلح علیه بالدراسات مابعد الکولونیالیه (أو مابعد الاستعماریه). إن الشرق والغرب یعدان من المباحث الأساسیه للخطاب ما بعد الکولونیالی؛ فالتقابل بین الشرق والغرب وإن کان له أساس جغرافی إلا أنه تقابل حضاری.تعد روایه "سباق المسافات الطویله" هی السادسه بین روایات عبدالرحمن منیف تتناول القضایا الإنسانیه والمجتمع العربی، ومعالم مابعدالکولونیالیه، حیث إنّ الراوی یشیر إلی سیطره الغرب علی الدول الشرقیه وحصوله علی المصادر النفطیه فی هذه البلاد، ویصور نظره الغرب إلی الشرق. وهذا البحث ضمن المنهج الوصفی – التحلیلی ومن خلال قراءه مابعد کولونیالیه للروایه المذکوره، یهدف إلی الکشف عن ایدئولوجیات المستعمِر الوافد إلی الشرق وبیان نظرته إلیه ووصفه له وعدم إعطائه صوتاً. ومن نتائج البحث یمکن الإشاره إلی استمرار عملیه التشویه السلبی للآخر الشرقی، ومحاوله الأنا الغربیه الجاده لنهب ثروات أهل الشرق وإحکام سیطرته علیهم فی معزل عن التفاعل الإیجابی البنّاء والمثاقفه الطبیعیه القائمه علی الإحترام والإنصاف.
۱۴.

الآخر الشرقی من منظور الأنا الغربی فی روایه سباق المسافات الطویله لعبد الرحمن منیف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مابعد الکولونیالیه الاستشراق الشرق الغرب عبدالرحمن منیف سباق المسافات الطویله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۴۰۱
برز فی ثمانینیات القرن الماضی حقل معرفی جدید یهتم بالبحث الثقافی والسیاسی والتاریخی معاً، ضمن توجه جدید یؤکد على تداخل میادین المعرفه بإزاله الحواجز الافتراضیه بینها، اصطلح علیه بالدراسات مابعد الکولونیالیه (أو مابعد الاستعماریه). إن الشرق والغرب یعدان من المباحث الأساسیه للخطاب ما بعد الکولونیالی؛ فالتقابل بین الشرق والغرب وإن کان له أساس جغرافی إلا أنه تقابل حضاری.تعد روایه "سباق المسافات الطویله" هی السادسه بین روایات عبدالرحمن منیف تتناول القضایا الإنسانیه والمجتمع العربی، ومعالم مابعدالکولونیالیه، حیث إنّ الراوی یشیر إلی سیطره الغرب علی الدول الشرقیه وحصوله علی المصادر النفطیه فی هذه البلاد، ویصور نظره الغرب إلی الشرق. وهذا البحث ضمن المنهج الوصفی – التحلیلی ومن خلال قراءه مابعد کولونیالیه للروایه المذکوره، یهدف إلی الکشف عن ایدئولوجیات المستعمِر الوافد إلی الشرق وبیان نظرته إلیه ووصفه له وعدم إعطائه صوتاً. ومن نتائج البحث یمکن الإشاره إلی استمرار عملیه التشویه السلبی للآخر الشرقی، ومحاوله الأنا الغربیه الجاده لنهب ثروات أهل الشرق وإحکام سیطرته علیهم فی معزل عن التفاعل الإیجابی البنّاء والمثاقفه الطبیعیه القائمه علی الإحترام والإنصاف.
۱۵.

الغموض والتعامل بین النصّ والقارئ عند الجرجانیّ فی ضوء الفلسفه الظاهراتیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه النظم عبد القاهر الجرجانی الفلسفه الظاهراتیه التعامل بین النص والقارئ الغموض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۵۵
تهدف هذه الدراسه إلى معالجه نظریه الجرجانی من منظور الظاهراتیّه، فإن نظریته یجب أن تدرس ویستفاد منها، لیس لأنها کانت الأولى من عده جهات، بل لأنها لا تزال تعمل، ففیها شواهد لما یبحث عنه الظاهراتیون حالیا، خاصه فی ما یتعلق بقضیه التعامل بین النص والقارئ، وکذلک فی مسأله الغموض. وتعتمد الدراسه علی المنهج الوصفیّ والتحلیلیّ بالاستعانه بمعطیات الفلسفه الظاهراتیه التی تؤکد فی الأدب فکره مفادها: إن علی من یدرس عملا أدبیا ألّا یعنی بالنص الفعلی فحسب، بل علیه أن یعنی، أیضا، وبدرجه مساویه، بالأفعال التی تتضمنها الاستجابه لذلک النص. وفی هذا السیاق نستفید من آراء رومن انغاردن وولفغانغ أیزر. ویبدو أن نظریّه الجرجانی لا تخلو من الملامح الظاهراتیه فی صیغتها الانغاردنیه فیما یتعلق بأهمیه تجاوب المتلقی مع النص وعلاقه الحوار بینهما. وعنده نقطه التقاء بجمالیه التجاوب لأیزر فی دعوته القارئ إلى المشارکه الفعاله وإعاده بناء النص
۱۶.

سماتُ المحلیَّهِ فی روایه ذاکره الجسد دراسه فی نظریه العالمیَّه الأدبیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: العالمية الأدبية المحلية أحلام مستغانمي ذاکره الجسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۶۴۴
العالمَّیه الأدبیه هی ارتقاء أدب ما، کلیاً أو جزئیاً، إلى مستوى الاعتراف العالمی العام بعظمته وفائدته والإقبال على ترجمته وقراءته وتعرُّفه ودراسته بلغته الأصلیه أو بصوره مُترجمه. تمیَّزت روایه ذاکره الجسد لأحلام مستغانمی بمحاولتها لرسم الثقافه السیاسیه والتقالید الثقافیه الجزائریه. نجحت الروایه فی أن تحضر فی الفضاء العالمی بعد حصول الکاتبه علی الجوائز العربیه کجائزه نجیب محفوظ للإبداع الروائی وقد ترجمت الروایه إلی لغات عدیده. یحاول هذا المقال أن یحلِّلَ إحدی المقوِّمات فی روایه "ذاکره الجسد" ألا وهی خصوصیه المحلیَّه. تأتی تلک الدراسه فی سته محاورٍ: الهویه العربیه، وتکریم الشهداء والإشاده بالمقاومه، ونقد السیاسه الوطنیه، ورموز تاریخ القدیم، واللغه العامیه، والزیُّ الجزائری. یقوم الباحثون بدراسه هذه المظاهر فی ذاکره الجسد . تدلُّ النتائج علی أنَّ الروایه تعکسُ خصوصیات المکان الجزائری کما أنَّها مساحه لعرض هاجس العروبه والهویه العربیه فی توجیه الفکر النضالی تجاه القوه المُستعمِره الفرنسیه. تستمدُّ الکاتبه لإرساء مفهوم العروبه من رموزِ السیاسیه الناجحه فی تاریخ العرب کطارق بن زیاد. لکن التباهی بالهویه العربیه وتکریم الشهداء لا یعنی الاغفال عن الواقع السیاسی. کثیراً ما تنقد الکاتبه واقع السیاسه عند الأنظمه العربیه. تطرح الکاتبه کلَّ تلک المحلیه فی فضاء تثریه بالحوار العامیه والألبسه الجزائریه.
۱۷.

تحدیات الدین ومابعدالحداثه فی شعر أدونیس؛ رؤیه معرفیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الدین مابعدالحداثه السردیات الکبری موت الإله أدونیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۶۰۹
أسست المبادئ الفلسفیه لما بعد الحداثه فی أصولها لمعرفه الکون، علی أساس التشکیک فی الإطار الدینی لمعرفه جوهر الإنسان الذی یحتوی علی العقلانیه والفطره والوحی ومنحت الاهتمام بسلطه اللغه، کأساس فهم القیم وصناعتها. وهذه هی المحطه التی تؤکد علی أن اللغه وکل ما یصدر عنها هی رمز ثقافی خارج عن نطاق "المطلقیه". هذا الاهتمام أدی إلی فرض "النسبیه" و"الفردیه" علی المبادئ الشامله التی کانت تعتبر عالمیه قبل هذا. ولم یصل هذا الجهد الفلسفی حتی الآن إلی حقائق مطمئنه، خاصه فی الجانب المیتافیزیقی. کما أن کل الطرق فی هذه الرؤیه تؤدی إلی الفلسفه الغربیه الحدیثه التی أنتجتها أوروبا. وأنها قبل کل شیء کانت حرکه نقدیه أخذت طریقها نحو الإنتاجات الثقافیه الشرقیه والإسلامیه. یهدف هذا البحث إلی دراسه جدلیه الدین ومابعد الحداثه فی شعر أدونیس وما أثارت هذه الفلسفه من القلق والاضطراب فی کتاباته وذلک علی ضوء منهج تحلیلی - نقدی وبالاستعانه بالمنهج الفلسفی المعرفی. وما توصلنا إلیه هو أنه تأتی مابعدالحداثه فی شعر أدونیس علی غرار هذه المیزات المضطربه وهی: إنکار المطلقیه، ونقض السردیات الکبری، والتمرد علی الدین، والتی لا تتماشی مع الأسس الدینیه المطلقه التوحیدیه، خاصه الإسلامیه. کما وأشرنا إلی الفوارق الموجوده التی أبرزتها مابعدالحداثه بسبب بعدها عن دین الإسلام وتفاعلها مع نصوص الأدیان السماویه الأخری المحرفه. فتَوضَح لنا أنه بسبب مشکله الفکر الغربی المابعدحداثی مع الدین، وهو أن نصهم الدینی المحرف لا یزودهم بالمعرفه المقنعه فی أکثر الأحوال. إذن ما نلاحظه فی هذه النصوص هو تأویلات متعدده ومتناقضه علی مر العصور. التأویلات التی أعلنت مابعدالحداثه عن رغبتها الملحه بها والتی نشاهدها کثیراً فی أشعار أدونیس الفلسفیه.
۱۸.

بررسی داستان بت شکنی و در آتش افکنده شدن حضرت ابراهیم بر پایه ی الگوی روایی گریماس

کلید واژه ها: داستان داستان بت شکنی و در آتش افکنده شدن حضرت ابراهیم (ع) الگوی روایی گریماس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۴ تعداد دانلود : ۶۹۱
از مهم ترین ویژگی های ادبیات قرآنی ساختار رواییو داستانی است، از جمله داستان های بلند قرآن کریم که درسوره های متعددی آمده، داستان حضرت ابراهیم است که دارای عمیق ترین معناهاو آموزه های اسلامیمی باشد وباتوجه به ساختار ویژه و طرح منسجم و پیوند محکمی که بین اجزای آن است ،می توان آن را یکی از منحصر به فرد ترین داستان های قرآن به شمار آورد که با اسلوبیخاص بیان شده است.در پژوهشحاضر با تکیه بر روش توصیفی– تحلیلی به بررسی نظام رواییداستان بت شکنی حضرت ابراهیمو به آتش افکندهشدنوی بر پایه ی الگوی روایی گریماس پرداخته ایم. یافته های این پژوهشحاکی از این است که الگوی کنشو زنجیره ها و گزاره های روایی گریماس با داستان مذکورمنطبق می باشند ،و موقعیتهای مختلف اینداستان از جمله دعوت آزر به پرستش خدای یگانه و دوری از بت پرستیتوسط حضرت ابراهیم، تهدید کردنو نقشه ی حضرت ابراهیم برای شکستن بت ها و محاکمه ی آن حضرت و به آتش افکنده شدن وی توسط نمرودیان با الگوی مذکور مطابقت دارند اما این بدین معنا نیست که ارزش قصص قرآنی را به سبب مطابقتشان با الگوی گریماس بدانیم بلکه هدف اثبات دیگر ابعاد ارزشمند قصص قرآنی است که با توصیف الگوی گریماسدر سطح و عمق داستان مذکور نشان داده شده است .
۱۹.

تبیین الگوی تحلیل روان شناختی مکان داستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان داستانی روان شناسی محیطی الگوی تحلیل روان شناسانه مکان داستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۵۶۶
تفسیر روان شناختی ادبی، به عنوان خوانشی معتبر، بیشتر به انگیزه های روانی خالق اثر می پردازد و در تحلیل روان شناختی داستان، غالباً به شخصیت و تفسیر جنبه های روانی وی توجه می کند. اما به دیگر عناصر داستان، همچون مکان که عنصری تأثیرگذار در سیر حوادث داستان و تکامل آن است، پرداخته نمی شود. موضوع اصلی این پژوهش ارائه الگویی برای خوانش روان شناختی مکان داستانی است؛ چراکه مکان هنری داستان عنصری پویا و زنده تلقی می شود که هم اثرگذار است و هم اثرپذیر و هنرمندانه مکان واقعی را بازنمایی می کند و می تواند همچون شخصیت مورد تحلیل روان شناختی قرار گیرد. این مقاله برآن است تا با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر رویکرد روان شناسی محیطی که نگاه خاصی به مکان و انسان دارد و دارای مؤلفه هایی برای تحلیل روان شناختی مکان است، الگویی جهت تحلیل روان شناختی مکان داستانی به دست دهد. براساس نتایج، خوانش روان شناختی مکان داستانی با استفاده از مؤلفه های روان شناسی محیطی، آن را از عنصری ثابت، بی روح و واقع نما به عنصری پویا، هنری و واقع گرا و اثربخش در داستان تغییر می دهد که از جایگاه ارزشمندی در شبکه روابط عناصر روایت برخوردار است.
۲۰.

الخطاب القبلی ودوره فی التغییر الدلالی لمفهوم أهل البیت (ع) وذوی القربی و تأثیره فی البحث عن الهویه الهاشمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۴۰۱
یعتبر النظام القبلی من أهمّ عناصر الفکر العربی الجاهلی و الذی نُقل إلی العصر الإسلامی رغم أن الإسلام ینکر العصبیه القبلیه والرسول (ص) حال دون بروزها و ذلک فی ضوء الوحی الإلهی والأمر النبوی إلّا ان القبلیه عادت إلی محلها بعد وفاته (ص) حیث أصبحت خطابا أثّر فی عدد کبیر من قضایا المجتمع الإسلامی. هذا ومن أهمّ أرکان هذا الخطاب عدد من الأسر المشهوره بما فیها بنو هاشم و هی من الأسر القرشیه المعروفه و التی تدعی تأسیس النظام الإسلامی و هی تسعی للحضور فی الأحداث أکثر من غیرها. السؤال الرئیس فی دراستنا هذه عن أثر النظام القبلی فی البحث عن فضیله وهویه الهاشمیین بعد وفاه النبی (ص). والمنهج المتبع هو الوصفی–التحلیلی، وتدل النتائج علی أنّ نبیّ الإسلام (ص) لم یحدّد فضیله خاصه للهاشمیین ولاهویه تخصّهم دون سائر المسلمین، وإنّ میزه أهل البیت وذوی القربی والتی تخصّ الخمسه دون غیرهم لاترتبط بکونهم هاشمیین بل سببها یعود إلی فضائلهم و ما بقی منهم من خلفیات زاهره. إلّا أنها وبعد النبی (ص) أتیحت للهاشمیین الفرصه لادعائهم المساهمه فی فضائل أهل البیت و أنّهم وارثو النبی (ص) و قد ساعدهم الخلفاء وإجراءاتهم. و قد ساهم الهاشمیون بمرور الزمن و بعدهم الزمانی والمکانی عن مدینه النبی (ص) وعصره ساهموا فی فضائل أهل البیت حیث اتخذوا هویه جدیده هدفوا من خلالها إلی خلافه النبی (ص) وقیاده الأمه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان