سید محمدرضا ابن الرسول

سید محمدرضا ابن الرسول

مدرک تحصیلی: استاد گروه زبان وادبیّات عربی، دانشگاه اصفهان، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۲ مورد.
۲۱.

بررسی و نقد النحو الغائب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نحو عربی آموزش زبان عربی عمر یوسف عُکاشه النحو الغائب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 730 تعداد دانلود : 470
النحو الغائب اثری است دربارة نحو زبان عربی که پدید آورندة آن تلاش دارد با رویکردی متفاوت و روز آمد به توصیف نحو زبان عربی بپردازد، به طوری که این توصیف مناسب و برآورندة نیاز های عربی آموزان عربی زبان و به ویژه غیر عربی زبان باشد. این کتاب، چنان که خود نویسنده هم چنین باوری دارد، دارای سه ویژگی است که در دیگر آثار هم نوع خود یافت نمی شود: 1. تمایز قائل شدن میان عربی زبانان و غیر عربی زبانان در تدوین کتاب های نحوی و آموزش آن؛ 2. رها شدن از سیطرة نحو نحات و نزدیک شدن به نحو زبان عربی و 3. توجه به تحول در اصول نحو به جای پرداختن به فروع آن. با توجه به همین رویکرد و ویژگی ها، در این مقاله تلاش می شود اثر یادشده با استفاده از معیار ها و ابزار های علمی بررسی و ارزیابی شود تا مشخص شود که چه اندازه از ویژگی های علمی یک اثر فنی و تخصصی برخوردار است؟
۲۲.

تحلیل تطبیقی کاربست رئالیسم جادویی در دو رمان «حارس المدینة الضائعة» و «کولی کنار آتش»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشروطه ناسیونالیسم شعر عربی و فارسی نهضت عرب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مکتب های ادبی رئالیسم جادویی
تعداد بازدید : 262 تعداد دانلود : 44
گرایش به سبک رئالیسم جادویی در ادبیات، یکی از شیوه های جدید و کارآمد در حوزه داستان نویسی است که امروزه با به کار گیری این سبک به تحلیل انواع تضادها، مشکلات اجتماعی، سیاسی و ادبیّات فولکور به صورت ضمنی می پردازد؛ از جمله این رمان های رئالیسم جادویی می توان به کولی کنار آتش نوشته منیرو روانی پور داستان نویس معاصر ایران، و حارس المدینة الضائعة اثر ابراهیم نصرالله نویسنده و منتقد فلسطینی اشاره کرد. در این مقاله مفاهیم و مبانی رئالیسم جادویی با توجه به دیدگاه منتقدان و صاحب نظران ادبی تعریف و تبیین شده و سپس رمان های ذکر شده با توجه به ویژگی ها و مؤلّفه های رئالیسم جادویی تحلیل شده اند. پژوهش حاضر به بررسی کاربست رئالیسم جادویی با تکیه بر عناصر شخصیت و فضا در این رمان ها می پردازد و کاربست جلوه های رئالیسم جادویی در رویکردهایی همچون: شخصیّت ها، وهم و خیال، ترس از تنهایی، استحاله روحی و فضای وهم آلود، تعفّن بار و اغراقی، نمود یافته اند.
۲۳.

حکمتهای تعلیمی مشترک در شعر رودکی و سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رودکی سعدی ادبیات تطبیقی مضامین حکمی و تعلیمی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : 156 تعداد دانلود : 155
بررسی و مطالعة نظام مند ویژگیهای شعری نویسنده، شاعر و هنرمند از جمله راهها ی دقیق و علمی است که ما را به دنیای آن ها نزدیک م یکند . رودک ی، پدر شعر کهن فارسی و بزرگ ترین شاعر دورة سامانی است. با این که از اشعار بیشمار او کمتر از هزار بیت به ما رسیده اما همین مقدار شعر باقی مانده نشان می دهد شعر او گنجینه ای از اندیشه، فکر، پند و حکمت است. شیخ اجل سعد ی ش یرازی نی ز با زبانی بس یار برجسته، سخنان خود را به مضامین حکیمانه می آراید. نگارندگان این نوشتار به بررسی اجمالی اندیشههای حکیمانة مشترک این دو شاعر بزرگ در محورهای ناپایداری دنی ا، غنیمت شمردن حال، ناگزیری از مرگ، مکافات عمل و… پرداختهاند. از این رو مبحث اصلی نوشتار حاضر، مضامین حکمی مشترک رودکی و سعدی است که به رغم وجود نمونههای قابل توجه، گویا تاکنون مغفول واقع شده است.
۲۴.

انواع «ی» در زبان فارسی امروز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دسته بندی انواع دستور زبان زبان فارسی امروز «ی»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 624 تعداد دانلود : 593
یکی از مباحث مهمی که در دستور زبان فارسی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، مبحث چندگونگی «ی» در این زبان است، «یائی» که هم در مقام واژه، هم در مقام تکواژ تأثیر فراوانی بر غنای زبان فارسی دارد اما دستور نویسان فارسی هیچ گاه این مقوله را به طور مشخص و مستقل مطرح نکرده اند و غالبا در خلال مباحث دیگر مثل «معرفه و نکره»، یادی هم از «ی» کرده اند. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی-توصیفی نگاشته شده است، در صدد است تا خلأ مذکور را پر کند و با نگاهی دوباره به مسأله «ی» یک دسته بندی جامع و نو از آن ارائه دهد؛ مهمترین یافته های این پژوهش بیانگر آن است که انواع مختلفی از «ی» از دید دستور نویسان دور مانده است که از قضا کاربرد فراوانی در زبان فارسی دارد، انواعی مانند «ی» تأکید قید و «ی» زمینه ساز وصف.
۲۵.

منهج تعامل شراح المعلقات مع الشواهد فی شروحهم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاهد روش تبریزی شیبانی نحاس معلقات شروح معلقات زوزنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات شرح متون
تعداد بازدید : 968 تعداد دانلود : 874
نظر به نقش شاهد در دانش های زبانی و ادبی و نیز اهمیت معلقات در ادبیات عربی و جایگاه شروح این چکامه های ارزشمند مقاله حاضر روش شارحان معلقات در استعمال شواهد مختلف قرآنی، حدیثی، شعر و مثل را با روش توصیفی تحلیلی بررسیده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که شارحان توجه شایانی به شاهد داشته و این شواهد کاربردهای مختلفی چون شرح واژگان مشکل، تأکید معنی، توضیح مسئله ای نحوی یا صرفی، بیان نکته ای بلاغی، یا اشاره به قضایای آوایی و عروضی داشته اند.
۲۶.

قاضی نظام الدین اصفهانى و هم آوایى با عربى سُرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آزادی ادبیات تطبیقی لوسین گلدمن ملک الشعرا بهار محمود سامی البارودی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات شخصیت ها شاعران
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : 356 تعداد دانلود : 631
دستیابی به سرچشمه مضامین شعری سرایندگان، و نشان دادن اثرپذیری آنان از یکدیگر، هرچند کاری است ارجمند؛ ولی به سبب همانندی اندیشه های بشری سخت دشوار می نماید. در این میان، آنچه دیریاب است - امّا ناممکن نیست - نمودنِ همسان اندیشی ها و همسان سرایی هاست. در مقاله حاضر، نگارندگان پس از مقدّمه ای کوتاه در بیان مسلّماتِ زندگى و آثار این دانشورِ ادیب و شاعر ذولسانین اصفهان در قرن هفتم هجری، با استناد به دست نویس های آثارِ او و با روش توصیفی - تحلیلی نشان داده اند که قاضى نظام الدّین اصفهانى، در میان شاعران عربى سُرا، سخت تحت تأثیرِ متنبّى است؛ هرچند در شعرِ او نمونه هایى از همسان گویى با شاعران دیگر - از جمله سیّد حمیرى، ارّجانى و... - هم یافت می شود.
۲۷.

منهج ابن الأنباری فی شرح ألفاظ المعلقات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: المعلقات الشروح الألفاظ ابن الأنباری شرح القصائد السبع الطوال الجاهلیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات منابع
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات شرح متون
تعداد بازدید : 720 تعداد دانلود : 445
نظراً للمکانه المرموقه للمعلقات فی الأدب العربی، فضلاً عن استشهاد اللغویین والنحویین والمفسرین بأبیاتها فی العلوم المختلفه اللغویه، وخاصه النحویه والتفسیریه، واحتوائها علی کثیر من الألفاظ الجاهلیه وغریبها، اهتم بها کثیر من الشراح، ومنهم ابن الأنباری فی شرحه «شرح القصائد السبع الطوال الجاهلیات». وانسیاقا من هذا یقوم هذا البحث علی محاوله استخلاص المنهج الذی تمیّز به ابن الأنباری فی کتابه ذاک فی شرح ألفاظ المعلقات مستخدماً المنهج التوصیفی- التحلیلی. وقد اتّضح من البحث أن ابن الأنباری اهتمّ بألفاظ المعلقات وخاصه غریبها کما أنه لم یأل جهداً فی بیان القضایا الصوتیه والصرفیه. ومن هذا المنطلق سیحصل قارئ هذا الشرح علی کثیر من معانی الألفاظ الغریبه وشرحها، ومرادفاتها، وقضایا خاصه بها من جوانب مختلفه صرفیه وصوتیه. إنّ إکثار ابن الأنباری فی شرحه للألفاظ من ذکر الشواهد یدل علی علمه الغزیر واطلاعه الواسع علی اللغه والنحو. وإنّ من أهمّ القضایا الصوتیه والصرفیه التی ذکرها فی شرحه هی: الإشاره إلی تذکیر لفظهٍ ما أو تأنیثها، وبیان معنی الکلمات وتوضیحه من خلال تصریف الألفاظ المذکوره، والإشاره إلی إطاله الحرکات والإبدال والإدغام والإعلال، وتوضیح دلاله المشتقات، وتخفیف اللفظ، وبیان ما فی اللفظه من المدّ والقصر وکیفیه کتابتها.
۲۸.

رؤیة أسلوبیة فی وصیة الإمام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغة الأسلوبیة الإمام علی (ع) المستویات اللغویة

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر شعر و ادبیات در روایات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : 315 تعداد دانلود : 573
الأسلوبیة منهج نقدی حدیث فی دراسة النصوص، وتتمیّز بإلقاء الضوء علی الظواهر المتکررة فی النص بحیث یمکن العثور علی نوعیة توظیف العناصر اللغویة والأدبیة والکشف عن المؤثرات البارزة التی استعملها الکاتب. نهج البلاغة کأحد من الکتب الدینیة ، له قیمة أدبیة عالیة مازال یعتنی به الأدباء. هذا الکتاب یضمّ عدة من الرسائل التی کتبها الإمام علی (ع) فی المواقف والمواضیع المختلفة. تناولت هذه الدراسة الرسالة ال «31» التی تشتمل علی وصایا الإمام علی لابنه الإمام حسن علیهما السلام وهی مملوءة بالنصائح القیّمة والعبر الکثیرة. هذا البحث یأخذ بمعطیات علم اللغة والظواهر الأسلوبیة بمستویاتها الثلاثة وهی المستوی الصوتی والترکیبی والدلالی. من أهم ما وصلنا إلیه من نتائج البحث هو رعایة الموسیقی الداخلیة التی تتجلّی فی السجع والتکرار، ویساعدهما حسن اختیار الألفاظ وکثرة الألف المدی فی إثراء الموسیقی، ثمّ توالی العبارات المترادفة والإکثار من استعمال الضمائر جعلا النص متماسکا ومترابطا.
۲۹.

صحیفه سجادیه الهام بخش نیایش های کهن پارسی

کلید واژه ها: ترجمه ادبیات تطبیقی تضمین صحیفه سجادیه نیایش های فارسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : 281 تعداد دانلود : 85
صحیفه سجادیه یکی از متون دعایی مهم و زیبای اسلام است که علاوه بر مناجات پیشوای چهارم شیعیان، مطالب و مفاهیم بلند عرفانی نیز دارد. در بررسی و تطبیق مناجات صحیفه سجادیه با مناجات منثور فارسی، مشاهده می شود که پاره ای از مضامین این مناجات منثور، متأثر از صحیفه سجادیه است. در مقاله پیش رو، نتایج جستجوی نویسندگان در مناجات نامه های فارسی، با نظرداشت مضامین دعاهای صحیفه سجادیه، با سامانی نو عرضه شده است. در این پژوهش، با ارائه نمونه هایی بر مبنای روش توصیفی تحلیلی، نشان داده شده است که عارفان ایران زمین چگونه و چقدر، از نیایش های امام سجاد علیه السلام متأثر بوده اند.
۳۰.

الحروف المستزاده فی خط عثمان طه؛ مواضعها وأسبابها فی القرآن الکریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: القرآن الکریم الرسم القرآنی رسم عثمان طه الحروف المستزاده أسباب الزیاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 852 تعداد دانلود : 976
إن الزیاده ظاهره لغویه رائعه تشمل الاسم والفعل والحرف فیتوصّل الباحث عبر البحث عن أسبابها وأغراضها إلی نتائج بالغه الأهمیه فی اللغه العربیه. إن الحروف الزائده فی الکتابه حروف تکتب فی الخط ولا یلفظ بها وتبین مدی روعه اللغه وحیویتها. وقد أشارت هذه المقاله فی المقدمه إلی سابقه البحث وأهمیته بعد أن ألقت الضوء علی الزیاده فی مداخل المعاجم والاصطلاح ثم تناولت مواضع زیاده الحروف فی رسم المصحف وکشفت عن أسبابها وأغراضها فی رسم عثمان طه اعتماداً علی المنهج الوصفی والتحلیلی. وقد تعرّض رسم القرآن لظاهره الزیاده مما دعا البعض إلی زعم الخطأ فی رسمه إلا أن هذه الدراسه أثبتت أن کتابه القرآن علی الأغلب تأثّرت بأسباب لغویه تأریخیه بما فیها المبدأ التمییزی، والتأثّر بالخطوط القدیمه والظواهر الصوتیه والموسیقیه وتأثیر القراءات القرآنیه وتطبیق أصول رسم الخط وأصل التشبیه وزیاده المعنی.
۳۱.

دراسه إشکالیه لکفاءه المعاجم العربیه لغیر الناطقین بها (المعجم الوسیط نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 516 تعداد دانلود : 816
هذا البحث ینبنی علی البحوث والدراسات الجامعه والشامله فی صناعه المعاجم العربیه وعلی تجارب باحثیه فی تعلیم اللغه العربیه فی إیران طوال سنین متتالیه، حیث لا یستغنی أیّ معلم ومتعلم للغه من مراجعه المعاجم اللغویه، وبما أنّ باحثی أمر تعلیم اللغه الثانیه یوصون دوماً بالإفاده من المعاجم الأحادیه اللغه فیبدو من الضروری أن نناقش قبل کل شیء مسأله جداره هذا الصنف من المعاجم اللغویه العربیه المعدّه لأبنائها أولاً وبالأصاله، لتعلیم من لم یکن من أبناء اللغه. بناء على هذا یقوم هذا البحث بدراسه نقدیه فی المعجم الوسیط نظراً لمکانته الخاصه فی الأوساط العلمیه والثقافیه فی إیران وکثره الإحاله والرجوع إلیه لدی أبناء اللغه الفارسیه، ویُثبت أنّ المعجم الوسیط -علی شهرته الدولیه وأصالته العلمیه وعلی غزاره مادّته وتنوع أسالیبه- أصبح لا یفی تماماً بحاجه متعلمی اللغه العربیه من غیر أبنائها؛ کما أنّ البحث یبدی ملاحظات لغویه أو منهجیه علی المعاجم عامه وعلی المعجم الوسیط خاصه؛ ملاحظات لا یکاد یستغنی عنها کل من یقوم بالتألیف المعجمی.
۳۲.

بررسی معناشناختی ترکیب «قرّه العین» و معادل های فارسی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه نقد بلاغت قره العین روشنی چشم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات مفاهیم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه کلیات فلسفه زبان
تعداد بازدید : 54 تعداد دانلود : 103
«قرّه العین» از جمله ترکیب هایی است که در ادبیات عربی به ویژه در منابع دینی مانند قرآن و حدیث بسیار تکرار شده است. در زبان فارسی برای این ترکیب معادل هایی چون «خنکی چشم»، «روشنی چشم» و مانند آن در نظر گرفته شده است، ولی به نظر می رسد این ترجمه ها چندان گویای معنای مورد نظر این تعبیر نیست. بر این اساس در این مقاله، نگارندگان در جستاری گسترده با تکیه بر کتب معتبر لغت، و استناد به نمونه های نظم و نثر کهن عربی، و آیات و روایات و با توجه به نکات بلاغی و ویژگی های بافتی کلام، در باره معنی و کاربرد ترکیب «قرّه العین» در زبان عربی و ترجمه درست و گویای آن به زبان فارسی به بحث و بررسی پرداخته، نادرستی یا نارسایی برگردان های آن را به اثبات رسانده و برابر نهاده هایی برای آن پیشنهاد کرده اند.
۳۳.

نادرستی های عمده در برگردان عربی تاریخ بیهقی

کلید واژه ها: تاریخ بیهقی نقد ترجمه ترجمة عربی یحیی الخشاب صادق نشأت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 60
مقصود از این نوشتار، طبقه بندی، اصلاح، تصحیح و توضیح برجسته ترین اشتباه ها و غلط هایی است که در ترجمة عربی تاریخ بیهقی به قلم یحیی الخشاب و صادق نشأت رخ داده است. این ترجمه بر اساس نسخة قاسم غنی و علی اکبر فیّاض انجام پذیرفته است. ترجمة عربی تاریخ بیهقی به عنوان ترجمة تاریخی که از نظر ادبی و علمی در جهان، ممتاز شناخته شده روشن است و از آنجا که فهم درست متون فارسی به شناخت ادب و فرهنگ ایرانی یاری می رساند، اطمینان از ترجمة درست آن ها برای غیر فارسی زبانان بر ایرانیان فرض است. از سوی دیگر، به سبب موضوع تاریخی و اجتماعی این کتاب، صحّت ترجمة آن برای پژوهشگران عربی زبان امری مهم تلقّی می گردد و نیز به همین سبب، برای خواستاران زبان و ادب پارسی که زبان مادریشان عربی است، راهگشاست. در این مجال می کوشیم این ترجمه را از دیدگاه های گوناگون بررسی کرده، این بررسی را در چند محور «افزوده های مترجمان»، «کاسته های مترجمان»، «خطا در معادل یابی واژگان، اصطلاحات و عبارات»، «خطا در انتقال مضمون» پی می گیریم. علاوه بر این، پس از نقد هر نمونه، بر آنیم تا معادل مناسب تری برای آن پیشنهاد کنیم.
۳۴.

انواع «ی» در زبان فارسی و دشواری های ترجمة آن به عربی

کلید واژه ها: ترجمه دستور زبان فارسی زبان عربی «ی» و انواع آن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 982 تعداد دانلود : 64
یکی از مباحث مهم دستور زبان فارسی که نقش به سزایی در روند کار ترجمه بین دو زبان فارسی و عربی، بازی می کند، چندگونگی «ی» در این زبان است. شاید کمتر زبانی را بتوان یافت که در آن یک حرف تا این حد دارای کارکردهای متنوع و مختلف باشد؛ کارکردهایی که غالباَ کمترین هم پوشی را با هم داشته و کاملاَ با هم متفاوتند. پژوهش حاضر بر آن است تا با ذکر چگونگی مشکل آفرینی این تنوع در نمونه های واقعی ترجمه، تمامی انواع «ی» را ذکر کرده و معادل عربی آن ها را مشخص کند، کاری که به نظر می رسد تا به امروز مورد غفلت واقع شده است. مهم ترین یافته های این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است بیانگر آن است که تنوع «ی» در زبان فارسی دشواری هایی را در امر ترجمه به وجود می آورد که بیشتر ناشی از خلط انواع «ی» و عدم تمییز بین آن ها است.
۳۵.

مقاله به زبان عربی: پدیده توهم در زبان عربی (ظاهرة التوهم فی اللغة العربیة)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توهم نحو عطف بر توهم عطف بر معنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 429 تعداد دانلود : 727
توهم"" یکی از پدیده های زبانی شناسایی شده در نحو عربی است. نحویان سنتی از دیر باز برای توجیه پاره ای از واژگان و ترکیب های نحوی که با قواعد رایج دستوری سازگاری ندارد، از این پدیده زبانی کمک گرفته اند؛ با این وصف، تنها در علم نحو و در قالب اصطلاح «العطف علی التوهم»، به معرفی کوتاهی از آن بسنده کرده اند. افزون بر این، از معرفی ""توهم"" در علم لغت نیز غفلت ورزیده و محدوده کاربرد این پدیده در نحو را تنها به باب ""عطف"" محدود ساخته اند و به دیگر موارد استفاده از آن در ابواب دیگر علم نحو اشاره نکرده اند. چنین کاستی هایی ما را بر آن داشت تا با جست و جو در کتاب های لغوی و نحوی، و بر اساس روش وصفی ـ تحلیلی با بررسی و نقد سخنان ایشان در این خصوص، به معرفی بیشتر این پدیده در زبان عربی بپردازیم و در این راه به ابداع سه اصطلاح جدید، یعنی: «التوهم النحوی»، «التوهم اللغوی» و «التوهم المعنوی» دست یازیم .
۳۶.

مقاله به زبان عربی: آسیب شناسی پایان نامه های گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان در نیم قرن فعالیت از سال تأسیس در سال 1341 تا پایان سال 1391 ((مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب شناسی پایان نامه ها دانشگاه اصفهان زبان و ادبیات عربی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد تحقیقات ادبی
تعداد بازدید : 504
نظر به اهمیت شناخت پیشینه پژوهش در هر رشته ای و نیز ضرورت آسیب شناسی تحقیقات قبلی جهت بالا بردن سطح علمی آن رشته، مقاله حاضر پایان نامه های گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان را در نیم قرن اخیر بررسی کرده است. روش بررسی، توصیفی، نقدی و آماری است. جامعه آماری این پژوهش 289 پایان نامه است که 23 عدد از آن ها مربوط به کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی بوده و نیز 31 پایان نامه در مقطع دکتری را شامل می شود. این پژوهش به ارائه آمار پژوهشگران در مراحل مختلف تحصیلی (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) از لحاظ جنسیت، زبان پایان نامه ها، نوع و موضوع آن اقدام کرده است. بدون شک انجام چنین پژوهش هایی به آگاهی پژوهشگران در زمینه زبان و ادبیات عربی می انجامد که خود عاملی برای جلوگیری از انجام تحقیقات تکراری است. داده های آماری پژوهش حاضر حاکی از وجود تعداد فراوان پایان نامه ها در این گروه است که این امر خود بیانگر توجه وافر استادان و دانشجویان گروه زبان و ادبیات عربی در دانشگاه اصفهان به پژوهش های علمی و ادبی است، این در حالیست که پایان نامه های مذکور دارای معایب و اشکالاتی از جمله: خطا در عناوین، عدم تناسب بین عنوان و محتوای پایان نامه، عدم توجه به نگارش چکیده برای پایان نامه و غیره می باشد.
۳۷.

کتاب شناسی متنبی در ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 260 تعداد دانلود : 588
ابوالطیب متنبی شاعر دوره عباسی، نه تنها بر شعر و ادب عربی که بر شعر و ادب فارسی تأثیر نهاده است تا آنجا که بسیاری از شاعران فارسی گوی، معانی او را اقتباس کرده و از درون مایه ها و عبارات شاعرانه اش در دیوان خود سود جسته اند. از این رو در گذر زمان، پژوهش های انبوهی در قالب پایان نامه،کتاب و مقاله در باب احوال و آثار این شاعر عرب و میزان تأثیرگذاری وی بر شاعران و ادبای ایرانی در ایران به چاپ رسیده است. نویسندگان درنوشتار حاضر سعی در ارائه کتابشناسی ای درباره متنبی داشته اند تا از سویی پژوهش های پیش رو با سهولت بیشتری انجام و از سوی دیگر پژوهشگران از انتخاب موضوعات تکراری بازداشته شوند. نویسندگان، این کتابشناسی را به شیوه کتابخانه ای بنیادی و به صورت الفبایی و در سه بخش پایان نامه، کتاب و مقاله و براساس مقاله «آیین تدوین کتابشناسی» تألیف محمد اسفندیاری تنظیم کرده اند. از این رو، براساس آن می توان دریافت که پژوهش های انجام گرفته در این باره از نظر ساختاری، تاریخی و محتوایی به چند دسته تقسیم شده و میزان پراکندگی آنها چگونه است. نویسندگان در پایان مقاله خود، به منظور تسهیل کار پژوهشگران، فهرست موضوعی پژوهش ها را درج نموده اند.
۳۸.

جمالیّه الإنزیاح البیانیّ فی المفارقه القرآنیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 459 تعداد دانلود : 193
تمثّل المفارقه إحدی المقوّمات الأدبیه والسمات الأسلوبیه للخطاب القرآنی؛ إذ تُخرِج اللغهَ المألوفه إلی المستوی الأدبی بالانزیاح الدلالی، فتعطیها زخماً دلالیاً، ودفقاً جمالیاً، وبُعداً إیحائیاً؛ إذ إنّ المفارقه أسلوب یعبّر عن معنیً ما بشکل یخالف ظاهره السطحیّ ذلک المعنی؛ فالقارئ یجد التباین والخلاف بین السطح والعمق. بعباره أخری یوجد فی التعبیر الواحد مستویان للمعنی: مستوی سطحی، ومستوی کامن، والقارئ بإدراک التعارض بینهما یتوصّل إلی المعنی المنشود. هذه المقاله تستجلی بمنهج وصفی تحلیلی الملامح الجمالیه للمفارقات القرآنیّه التی تصوّر الکفّار فی مواقفهم المختلفه. وتفادیاً لأیّ إساءه فهم، أو سوء تفاهم، نلفت بادئ ذی بدء، انتباه القارئ الکریم إلی أنّنا نرید المفارقه بوصفها إحدی روافد أدبیه الخطاب، وأدوات التصویر الفنّی. تؤدّی المفارقه دورها فی جمالیّه القرآن بمؤثّرات جمالیّه، هی: التغریب، والإیجاز، وإبراز اللفظ والمعنی فی ضدهما، والصدق، والتهویل، والتهکّم.
۳۹.

مقاله به زبان عربی: ارسال المثل در دیوان طغرائی اصفهانی (ارسال المثل فی دیوان الطغرائی الاصفهانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر عربی امثال و حکم ارسال المثل طغرائی ادبیات عربی در ایران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب علوم بلاغه بدیع
تعداد بازدید : 461 تعداد دانلود : 741
«ارسال المثل» در اصطلاح علم بدیع آن است که شاعر، مثَل معروفی را در شعر خود بیاورد، یا شعر، و یا سخن حکیمانه ای بگوید که حُکم مثَل پیدا کند و قبول عام یابد و به صورت ضرب المثل در آید. بی گمان هر شاعری می خواهد شعرش ماندگار باشد و به همین روی می کوشد تا شعرش را حکمت آمیز، و خود را حکمت آموز جلوه دهد. ارسال المثل، به شعر کلیت می بخشد و باعث می شود که خیلی زود، به اذهان سپرده شده، در موقع و موضعِ مناسب از آن استفاده گردد. در این مقاله، نگارندگان با بازخوانی دیوان طغرائی، نمونه های ضرب المثل یا جاری مجرای مثل را استخراج کرده و کوشیده اند در حد توان، برای برخی از آن ها، نمونه هایی از قرآن کریم، آثار نظم و نثر عربی، و مواردی مشابه در امثال و حکم فارسی و عربی بیابند.
۴۰.

قضایا العراق السیاسیه فی مرآه شعر عدنان الصائغ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدنان الصائغ القضایا السیاسیه العراق الشعر العربی المعاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 914
عدنان الصائغ (1955م) من أخطر شعراء الحرب الذین أنجبهم جیل الثمانینات الشعری فی العراق. عاش الحرب بکلّ تفاصیلها فی جبهات الموت سنوات طویله و کان یکرهها غایه الکراهیه. له مجموعات شعریه و أکثر موضوعات شعره فی قضایا العراق السیاسیه و الإجتماعیه، و یمثّل تطوراً عضویاً للقصیده الحدیثه فی العراق. هو یکتب قصیده الحر و قصائد تراوح بین نظم قصیده الحر و بین قصیده النثر. نرید فی هذا البحث الذی یغلب علیه المنهج الوصفی- التحلیلی أن ندرس المجامیع الشعریه للشاعر العراقی عدنان الصائغ دراسه فنبحث عن الآراء السیاسیه لهذا الشاعر، و نعرضها بعد استخراجها بعون الله.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان