وحید ریاحی

وحید ریاحی

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۲۴ مورد.
۶۱.

عوامل مؤثر بر تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزارجریب (شرق مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ناحیه روستایی برنامه چشم انداز توسعه شرق مازندران ناحیه هزارجریب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۳۳۶
حقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزارجریب می پردازد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه، خبرگان ناحیه روستایی هزارجریب و خبرگان دستگاه های اجرایی مرتبط با امور روستایی هستند. خبرگان محلی(دهیاران و شوراها) 152 روستا به تعداد 152 نفر و خبرگان دستگاه های اجرایی 35 نفر هستند که با روش تعیین حجم نمونه با جامعه نامعلوم تعیین شده اند. برای انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. برای جمع آوری داده ها واطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی، از فن پرسشگری و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های دوربین واتسون(بررسی استقلال خطاها از یکدیگر)، رگرسیون، تحلیل مسیر و همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS بهره گیری شده است. مبتنی بر یافته های پژوهش این نتیجه حاصل شده است که عوامل مؤثر در تهیه برنامه چشم انداز توسعه روستایی در دو گروه ظرفیت ها و موانع شناسایی شدند که ظرفیت ها شامل جاذبه های گردشگری روستایی، توانمندی های بخش کشاورزی و سرمایه انسانی و موانع شامل محدودیت های ساختاری و برنامه ریزی، ناکارآمدی نهادی، ضعف مدیریت محلی و سازمانی، ضعف قوانین، غفلت از بخش کشاورزی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی می باشند. با تعمق در ماهیت این عوامل و روابط مستقیم و غیر مستقیم، این نکته کلیدی مشخص شده است که محدودیت های ساختاری برنامه ریزی، ناکارآمدی نهادی، ضعف مدیریت محلی سازمانی و ضعف قوانین، موانع کلیدی تهیه برنامه چشم انداز توسعه در ناحیه روستایی هزار جریب می باشند.
۶۲.

سنجش پایداری سکونتگاهی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: ناحیه روستایی باروق، آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری سکونتگاهی توسعه پایدار سنجش پایداری ناحیه باروق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۱۹۴
در حال حاضر، پایداری به عنوان هدفی روشن در مرکز توجه تحولات جهانی قرار دارد. توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی به عنوان زیر نظام تشکیل دهنده نظام سرزمین است و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف می تواند نقش مؤثری در توسعه منطقه ای و ملی داشته باش د. پژوهش حاضر می کوشد تا قابلیت ها و تنگناهای فضایی سکونتگاه های روستایی ناحیه باروق را در چارچوب توسعه پایدار شناسایی و تبیین نماید. این پژوهش از لحاظ هدف، ترکیبی از پژوهش های بنیادی و کاربردی بوده و بر مبنای روش، از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل 70 روستای دارای سکنه واقع در بخش باروق بوده که 32 روستا با روش لایه بندی و با استفاده از چهار معیار مربوط به توسعه پایدار انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شد. یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که روستاهای ناحیه باروق در وضعیت «ناپایداری ضعیف» قرار گرفته و از وضعیت پایداری مطلوبی برخوردار نیستند. همچنین، بررسی ابعاد چهارگانه پایداری نیز نشان داده است که هر یک از ابعاد محیطی- اکولوژیک، کالبدی- فضایی، اجتماعی و اقتصادی نیز در وضعیت «ناپایداری ضعیف» قرار دارند. در این میان، بیشترین میزان ناپایداری  مربوط به بعد اقتصادی بوده است. میزان پایداری در سطح روستاهای ناحیه نشان می دهد که حدود 43 درصد از سکونتگاه ها در وضعیت ناپایداری قوی، 25 درصد ناپایداری ضعیف، 25 درصد پایداری ضعیف و فقط 6 درصد پایداری قوی قرار گرفته اند. وضعیت پایداری روستاها در سطح ناحیه از جنبه فضایی بدین صورت است که از سمت غرب به سمت شرق پایداری روستاها کاهش می یابد. به عبارتی دیگر، روستاهای استقرار یافته در بخش کوهستانی نسبت به روستاهای پایکوهی و دشتی ناپایدارتر هستند. روستاهای پایدار و نسبتاً پایدار  نیز در بخش غربی و دشتی ناحیه استقرار دارند. این وضعیت نشان می دهد که الگوی فضایی پایداری، خوشه ای است. بر پایه یافته ها، عوامل اجتماعی با میزان 392/0 بیشترین تأثیر و عوامل محیطی- اکولوژیک با میزان 186/0 کمترین تأثیر را بر ناپایداری سکونتگاه های روستایی- ناحیه داشته اند. همچنین، عوامل اقتصادی و کالبدی- فضایی هر کدام به ترتیب 338/0 و 324/0 بر ناپایداری سکونتگاه های روستایی اثرگذار بوده اند.
۶۳.

بررسی تحولات ساختاری - کارکردی سکونتگاههای روستایی،شهرستان ارومیه (مطالعه موردی،دهستان انزل شمالی)

کلید واژه ها: ساختاری - کارکردی شهرستان ارومیه دهستان انزل شمالی گراند تئوری سکونتگاههای راکد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۲۱۰
این پژوهش با هدف بررسی تحولات ساختاری – کارکردی سگونتگاههای روستایی(دهستان انزل شمالی) در شهرستان ارومیه انجام گرفته،روش پژوهش بصورت ترکیبی(کیفی یا گراند تئوری- کمی) و در چند مرحله انجام شده، جامعه آماری تحقیق شامل روستاهای دهستان انزل شمالی ، که کل جمعیت مورد نظر روستاها2461نفر درقالب541خانوار ،حجم نمونه براساس فرمول کوکران(336نفر) ،نمونه گیری بصورت هدفمندمعیار(گلوله برفی) – تصادفی ،و میزان روایی و پایایی پرسشنامه محقق ساخته 83.می باشد. در راستای عوامل موثر بر تحولات ساختاری- کارکردی سکونتگاههای روستایی، 4 شاخص اقتصادی،اجتماعی- فرهنگی،زیست محیطی و کالبدی – فیزیکی، با 34 عامل، طی دو مرحله مشاهدات میدانی ،مطالعات اکتشافی و مصاحبه نیمه ساختار یافته مطرح شد،که نتایج تحلیل این داده ها(کیفی و کمی)نشانگر آن است که تحولات ساختاری- کارکردی در نواحی سگونتگاههای روستایی محدوده مورد مطالعه طی سالهای 1375 تا 1395 تحول اساسی داشته و این تحولات مرهون عوامل درونی و برونی بوده است، نتیجه این تحولات بشیتر از آنکه روند مثبت داشته باشد ،روند منفی بر ساختار و کارکرد روستاها داشته ،این تحولات در چهارشاخص عبارتند از : زیست محیطی (3.85)، اقتصادی(3.71)، اجتماعی- فرهنگی(3.62) و کالبدی – فیزیکی(3.58)،که نتیجه این تحولات بوجود آمدن سکونتگاهای راکد(رکود) و منفی(پسروی)بوده است.
۶۴.

ارزیابی قابلیت ها و توانمندی های محیطی شهرستان طارم برای تولید و کشت زیتون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی قابلیت های محیطی پارامترهای اقلیمی- زمینی شهرستان طارم زیتون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۱۴۵
بررسی و ارزیابی اراضی برای افزایش تولید و بهره وری محصول، امروزه به عنوان یکی از رویکردهای بدیل در توسعه کشاورزی مورد توجه قرار گرفته و لزوم پرداختن به این امر به ویژه در نواحی روستایی که درآمد آنان وابستگی بسیار زیادی به بخش کشاورزی دارد، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. توسعه کشاورزی از اولویت های برنامه ریزی کشاورزی بوده و لازمه چنین توسعه ای، شناخت عوامل موثر و حاکم بر آن می باشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی و سنجش قابلیت های محیطی شهرستان طارم برای کشت زیتون و تحلیل موقعیت مکانی نواحی روستایی تولیدکننده آن بود. از این رو ، از 3 پارامتر ارتفاع، جهت شیب و وضعیت شیب به عنوان پارامترهای زمینی و 3 پارامتر اقلیمی بارش، دما و رطوبت نسبی که داده های آن از 11 ایستگاه هواشناسی، سینوپتیک و باران سنجی با طول دوره آماری مناسب(1395- 1375) و پایه زمانی مشترک جهت پهنه بندی اقلیمی استفاده شد. نتایج نشان داد، شهرستان طارم به لحاظ قابلیت کشت زیتون در شرایط مناسبی قرار دارد، از سطح کل منطقه مورد مطالعه 21/2 درصد برای کشت زیتون مناسب بوده که عمده آن ها در مناطق میانی شهرستان واقع است همچنین بیشتر نواحی روستایی تولیدکننده زیتون به لحاظ موقعیت مکانی در اراضی مناسب برای کشت زیتون استقرار یافته اند و این نواحی به دلیل قابلیت مناسب کشت زیتون، 74/8درصد از زیتون را در شهرستان طارم تولید می کنند.
۶۵.

تحلیل عوامل موثر بر تحولات کاربری اراضی در نواحی روستایی شهرستان ساوجبلاغ

کلید واژه ها: کاربری اراضی تحولات کاربری اراضی سکونتگاه های روستایی شهرستان ساوجبلاغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۹۴
امروزه تغییر و تحولات کاربری اراضی از چالش های مهم قرن 21 به حساب می آید. اطلاع از تحولات کاربری ها و نحوه ی تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهم ترین موارد در برنامه ریزی ها می باشد. با اطلاع از تحولات کاربری می توان تغییرات آتی را پیش بینی نموده و اقدامات مقتضی را انجام داد. در همین راستا این مطالعه، ابتدا به بررسی روند تحولات کاربری اراضی و سپس به شناسایی عوامل موثر بر این تغییر و تحولات در نواحی روستایی طاووسیه، برغان، ورده و سنقرآباد در شهرستان ساوجبلاغ پرداخته است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و ماهیت توصیفی - تحلیلی دارد. برای گرداوری اطلاعات از روش مشاهده، مصاحبه و طراحی و تکمیل پرسشنامه استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 130 نفر از ساکنین مستقر در روستاهای مذکور است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی اکتشافی در قالب نرم افزار spss استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی چهار عامل را با عنوان عوامل موثر بر تغییر و تحولات کاربری اراضی در روستاهای نام برده شناسایی نمود که عبارتند از: رشد ساخت و ساز و خانه های دوم ، عوامل سازمانی، اقتصادی نبودن بخش کشاورزی و تمایل جوانان به مشاغل غیر کشاورزی که در مجموع 545/85 درصد از متغیرهای تغییر کاربری را تبیین نموده اند. همچنین، با مدیریت ساخت وساز در بخش کشاورزی به عنوان خانه های دوم ، اجرای دقیق سیاست های توسعه روستایی با تاکید بر حفظ کاربری اراضی کشاورزی ، افزایش جاذبه و کاهش دافعه زندگی روستایی برای جوانان و افزایش جاذبه بخش کشاورزی برای کشاورزان و سرمایه گذاران این بخش می توان از گرایش روستاییان به تغییر کاربری اراضی کشاورزی جلوگیری نمود.
۶۶.

اثرات کشت زعفران بر اقتصاد بهره برداران در نواحی روستایی شهرستان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد روستایی تولید روستایی بهره برداری زراعی زعفران شهرستان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۹۵
کاربردهای متعدد زعفران، مصارف متنوع غذایی، اثر اقتصادی تولید زعفران و به ویژه آثار کشت زعفران در درآمد کشاورزان، توجه ویژه به تغییر الگوی کشت، تولید زعفران و پیامد اقتصادی میان بهره برداران و خانوارهای روستایی را بیش ازپیش روشن می سازد. بهره برداران محصولات کشاورزی می توانند با انتخاب محصولات متناسب با شرایط طبیعی، اقتصادی و اجتماعی خود به اثرات اقتصادی ناشی از آن محصول دست یابند. هدف این مقاله نیز بررسی اثرات کشت زعفران بر وضعیت اقتصادی بهره برداران خانوارهای روستایی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. ابزار جمع آوری اطلاعات و داده ها در مطالعات نظری به صورت کتابخانه ای و در مطالعه میدانی از طریق پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان بهره بردار زعفران در دهستان سیاهرود شهرستان تهران می باشد (145 N= ). با استفاده از فرمول کوکران 100 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss 23 از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت کشت زعفران بر مؤلفه های اقتصادی موردمطالعه شامل اشتغال با میانگین (09/4)، بهبود کیفیت خدمات و امکانات با میانگین (06/4)، دسترسی به خدمات و تسهیلات با میانگین (01/4)، درآمد با میانگین (82/3)، پس انداز و سرمایه با میانگین (81/3) و رفاه اجتماعی با میانگین (80/3) در بین بهره برداران بوده است؛ هر یک از مؤلفه های اشاره شده، اثرات مثبت شاخص های اقتصادی در میان بهره برداران و خانوارهای روستایی بهره بردار را به همراه داشته، به طوریکه درآمد، پس انداز، اشتغال، تنوع فعالیت اقتصادی و شغلی در سطح قابل قبولی در روستاها افزایش داشته است.
۶۷.

Assessment of Local Communities Standpoint about Rural Development (Case Study: Boyerahmad County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: rural settlements Rural development Local development Boyer-Ahmad County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۴۲
Purpose- The main objective of present study is analysis of viewpoints of Boyer-Ahmad local communities about rural development. The criteria of rural development are identified by a systematic approach from the standpoints of people who are aware of current rural issues in the investigated villages. In the next stage, the level of development of settlements was determined according to the identified criteria. Design/methodology/approach- The current study is based on qualitative methods (grounded theory) and quantitative (descriptive-analytical and survey). The required data was collected through the field methods (questionnaire and interview). The sample population of the study was determined to extract the indicators purposefully and based on the snowball method until the theoretical saturation of the interview with 18 people was reached. The statistical population of the study is the people living in the villages of Boyer-Ahmad County. 380 people in 10 rural settlements are assessed by employing Cochran's formula. The validity of the research questionnaire was confirmed by content validity and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha. SPSS22 and ArcGis software were used for analyzing the data. Finding- In the index extraction stage, 51 concepts were identified in the form of 6 major categories. In the second stage, the results of one-sample t-test showed that rural settlements have a development coefficient of 0.35 in terms of the studied categories with an average of 2.46, which are at an undeveloped level. The status of development categories also shows that the category of environmental resources with an average of 3.31 has the best level and the category of quality of life with an average of 1.96 have the worst situation in the studied villages. The results also show that the Ganjeh Kohneh village with a coefficient of 0.43 and Mazdak village with a coefficient of 0.40 are in the middle development level and other settlements are in the undeveloped level. Practical implications- According to the results, solutions such as equitable distribution of services, development of a vision document for integrated development, diversification of economic activities and the use of social capital of villagers in the planning process have been proposed. Originality/value- Before planning at the local level, it is necessary to examine the views of the local community regarding rural development. There are differences between rural areas in terms of capabilities, talents, facilities and priorities, and local planning can take these differences into account.
۶۸.

نقش بوم گردی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان پنجهزاره شهرستان بهشهر)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بوم گردی جاذبه های طبیعی اشتغال دهستان پنجهزاره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۹۰
بوم گردی بعنوان یکی از شاخه های صنعت گردشگری تقریباً 27 درصد سفرهای بین المللی را در بر می گیرد و چنانچه به صورت مناسب مدیریت شود، می تواند به اشتغال محلی، فرصت های توسعه ی بومی و حفظ محیط طبیعی منجر گردد. این پژوهش با هدف بوم گردی در توسعه اقتصادی دهستان پنجهزاره انجام شده است. پژوهش از نوع کاربردی و روش تحقیق آن نیز که بر پژوهش موردی استوار است، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری در این تحقیق، کارشناسان و صاحبنظران سازمانها و مؤسسات دولتی و خصوصی فعال در حوزه گردشگری شهرستان بهشهر است. حجم نمونه بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران 70 نفر بصورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار سنجش در این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای اثبات فرضیات از آزمون کای اسکوئر (خی دو) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بوم گردی در ایجاد و توسعه اشتغال، افزایش میزان سرمایه گذاری و ارتقای سطح زندگی مردم دهستان پنجهزاره تأثیر مثبت و مؤثر دارد.
۶۹.

بررسی تحولات کاربری اراضی نواحی روستایی شهرستان اشتهارد

کلید واژه ها: کاربری اراضی تحولات کاربری اراضی سکونتگاه روستایی شهرستان اشتهارد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۲۷
یکی از وظایف اصلی و مهم برنامه ریزان در نواحی روستایی، تخصیص زمین به کاربری های گوناگون با توجه به نقش و کارکرد و میزان تأثیرگذاری هر کدام از کاربری ها بریکدیگر است. در واقع هدف نهایی برنامه ریزی کاربری اراضی ایجاد نوعی تعادل زیست محیطی و برقراری عدالت اجتماعی در روند پیشرفت و آبادانی نواحی سکونتی است و باید به اهداف کیفی همچون امنیت، سازگاری، منظر و چشم انداز و احساس وابستگی به محیط نیز پاسخ گوید. در این پژوهش میزان سازگاری کاربری های تغییر یافته به وسیله خبرگان روستاهای مورد مطالعه از حیث کاملاً سازگار تا کاملاً ناسازگار طبقه بندی و امتیازبندی شدند. هدف از این مطالعه، بررسی تحولات کاربری اراضی نواحی روستایی شهرستان اشتهارد در بازده زمانی 15 ساله است و تحولات کاربری اراضی با استفاده از شاخص های سازگاری مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربری است و ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد. برای گردآوری اطلاعات از روش مشاهده، مصاحبه و طراحی و تکمیل پرسشنامه استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که نخست: تمام روستاهای مورد مطالعه از نظر سازگاری در وضعیت نسبتاً سازگاری قرار دارد، دوم: در بین 8 کاربری مورد بررسی، کاربری مسکونی با میانگین 2/4 و اراضی بایر با میانگین 1/4 بیشترین تحولات را از سال 1380 تا 1395 به خود اختصاص داده است، سوم: کاربری مسکونی سازگارترین و کاربری کارگاهی- صنعتی ناسازگارترین کاربری ها در بین کاربری های مورد برسی قرار گرفته است.
۷۰.

تحلیل و ارزیابی شاخص های پایداری گردشگری روستایی با استفاده از روش های تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان طالقان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی ابعاد پایداری گردشگری تحلیل تصمیم گیری چند معیاره طالقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۵۱۴
هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی شاخص های پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان طالقان می باشد. در این راستا این پژوهش با روش توصیفی andndash;تحلیلی بر آن است با استفاده از روش های تحلیل تصمیم گیری چند معیاره فازی-تاپسیس FTOPSIS)) و تدوین پرسشنامه به تحلیل شاخص های پایداری گردشگری در نواحی مورد بررسی بپردازد. روستاهای مورد مطالعه شامل 11 روستا، (بزج، دیزان، فشندک، گلیرد، گوران، حسن جون، جوستان، کرکبود، سوهان، وشته، زیدشت)، در شهر طالقان می باشند. نمونه مورد بررسی به طور تصادفی در هر روستا 2 نفر شورا برای نظرسنجی و دستیابی به هدف تحقیق انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در بعد اقتصادی شاخص(میزان توزیع درآمد برای منطقه)، و در بعد اجتماعی شاخص (ارتقا رفاه اجتماعی برای اقلیت های قومی و مذهبی از طریق گردشگری)، و در بعد سیاسی شاخص (حمایت و پشتیبانی از فناوری هایی چون ITو ICTبرای ارتقا و توسعه گردشگریو گسترش اقدامات در جهت اتصال امکانات و زیرساخت های گردشگری منطقه با شبکه نوین فناوری جهانی)، و در بعد تکنولوژیکی شاخص (گسترش اقدامات در جهت اتصال امکانات و زیرساخت های گردشگری منطقه با شبکه نوین فناوری جهانی)، و در بعد اکولوژیکی نیز شاخص (ارتقای گردشگری در منطقه متقابلاً به حفاظت از محیط زیست و پاکی محیط) حائز کمترین وزن ها در وزن های حداقل، میانگین و حداکثر فازی ()و همچنین شاخص میزان تقاضا برای گردشگری در منطقهو ایجاد موجبات سلامتی و ایمنی اجتماعی در منطقه و رشد سیاست های تسهیل کننده و تشویقی برای مقامات و مسئولان منطقه در راستای ارتقا و تشویق گردشگری از سوی نهادهای مرکزی و شاخص حمایت و پشتیبانی از فناوری هایی چون ITو ICTبرای ارتقا و توسعه گردشگریو توسعه گردشگری و رشد میزان استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر(بادی- خورشیدی و ...) به جای منابع تجدید ناپذیر مانند سوخت های فسیلی و غیره باشناسE24 حائز بیشترین وزن ها در وزن های حداقل، میانگین و حداکثر فازی (????????)، شاخص شده است.
۷۱.

تحلیل تناسب تخصیص کاربری های اراضی در سکونتگاه های روستایی بخش جاجرود شهرستان پردیس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اراضی روستایی تخصیص کاربری میزان بهره برداری بخش جاجرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۳۶
در دهه های اخیر میزان مطلوبیت کاربری اراضی با توجه به تحولات کارکردی و عملکردی روستاها اعتبار ویژه ای نزد برنامه ریزان روستایی یافته است. مطلوبیت کاربری اراضی عموماً به معنای تخصیص زمین یا اراضی روستایی به فعالیت متناسب با ساختار محیط روستایی است و درجه مطلوبیت چنین تخصیصی در توسعه و پایداری سکونتگاه های روستایی اهمیت خاصی دارد. شناسایی انواع کاربری های زمین نیازمند ارزیابی دقیق ظرفیت های مکانی آن ناحیه است. از این رو، تحقیق حاضر در پی بررسی مطلوبیت کاربری اراضی در بخش جاجرود شهرستان پردیس در شرق تهران است که به عنوان یکی از نواحی روستایی با جمعیت پذیری بالا شناخته می شود. هدف تحقیق کاربردی بوده و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را 4 روستای نمونه از ناحیه مورد مطالعه تشکیل داده است. حجم نمونه بنا بر روش گلوله برفی و تصادفی ساده انتخاب شد و، علاوه بر آن، انجام دادن مصاحبه در بررسی های میدانی نقش اساسی ایفا می کند. سرانجام، نمونه پرسشنامه در ناحیه مورد بررسی تکمیل شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش سلسله مراتبی AHPصورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که نخست تقاضای تغییر کاربری اراضی به مسکونی و کارگاهی به ویژه در روستای سعیدآباد در حد بسیار بالایی است. سپس روستاهای مورد بررسی با دگرگونی کارکردی یا عملکردی مواجه و به روستاهای کارگاهی و یا خانه های دوم مبدل شده اند. به طورکلی با توجه به تحلیل صورت گرفته درمیان روستاهای مورد مطالعه، روستاهای خسروآباد و سعیدآباد از نرخ مطلوبیت بالاتر کاربری اراضی، نسبت به روستاهای کمرد و ترقیان برخوردارند.
۷۲.

تبیین تحولات ساختاری - کارکردی سکونت و مسکن روستایی (مطالعه موردی: بخش بن رود و جلگه شهرستان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحول ساختار کارکرد بازساخت سکونتگاه روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۹۸
امروزه تحول و تغییر در نواحی روستایی، یکی از موضوعات مورد بحث در علم جغرافیا است. این مسئله دارای ابعاد متنوع و پیچیده ای از جمله تحول در سیمای فیزیکی فضای روستایی، همچون گسترش ناموزون سکونتگاه های روستایی، الگو های زراعی، شکل های جدید تاسیسات کشاورزی - صنعتی، تغییرات نامحسوس اجتماعی همچون، گسست همبستگی اجتماعی، همیاری، نظم اجتماعی و آرامش، تغییر در آمارهای روستایی همچون اشتغال بخش کشاورزی، تعداد خانوار، مهاجرین و.... است. از منظر سیاسی این مسئله، تهدیدی برای اصالت زندگی روستایی محسوب می شود. این مقاله با این نگرش، بر آن است تا با استفاده از مشارکت روستاییان و با روش کیفی، تحول ایجاد شده را  از جنبه کالبدی مورد بررسی قرار دهد بدین منظور تعداد 27 مصاحبه به صورت هدفمند در روستاهای بخش بن رود و جلگه شهرستان اصفهان انجام شد و با استفاده از نظریه مبنایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که در اثر نفوذ فرهنگ شهری، بهبود سرمایه انسانی، تسلط الگوی فضابندی زیستی و رفاه طلبی، شیوه سکونت در مناطق روستایی تغییر یافته و به شیوه ای شبه شهری تبدیل شده است که شیوه سکونت در ابعاد اجتماعی- اقتصادی و کالبدی در نواحی روستایی ظاهر شده است.
۷۳.

پایش تحولات کاربری اراضی در نواحی پیراشهری بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کاربری اراضی روستاهای پیراشهری شهر بیرجند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۰۵
امروزه مهم ترین مسئله ای که شهرهای ایران با آن مواجه هستند، تغییرات وسیع کاربری اراضی کشاورزی فضاهای پیراشهری است. اثرات تغییرات کاربری اراضی کشاورزی ازجمله رواج سرمایه داری نامولد و بورسی شدن زمین در اطراف شهرها، بالأخص مراکز استان ها مشهود است. پژوهش حاضر به بررسی میزان تحولات ۱۵ سال اخیر تغییرات کاربری اراضی پیراشهر بیرجند در استان خراسان جنوبی می پردازد. داده های تحقیق به ۲ روش اسنادی و روش میدانی جمع آوری شده است. در بخش مطالعات اسنادی از تصاویر مربوط به ماهواره لندست سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS)، در سطح تصحیحات LIT و در بخش مطالعات میدانی از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. جامعه آماری شامل اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران محدوده موردمطالعه است. پرسشنامه ها درمیان ۶۰ نفر توزیع و تکمیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نخست وسعت اراضی دارای تغییر کاربری در سال های موردمطالعه از حدود 24 هکتار در سال 1383 به حدود 177 هکتار در سال 1399 رسیده است بعلاوه بیشترین افزایش تبدیل اراضی پیراشهری بیرجند به کاربری مسکونی در قسمت شمالی بوده است و درنهایت این تحقیق نشان داد که تأمین مسکن و ساخت وساز غیررسمی مهم ترین دلایل مهاجرت به پیراشهر بیرجند و افزایش سطح پیراشهری در این شهر بوده است.
۷۴.

Barriers to the Efficiency of the Olive Value Chain in Rural Areas of Tarom County, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Rural economy Agriculture Value Chain Olive Tarom County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
Purpose - Value chain development is an approach to rural economic development, which promotes the development of businesses and farmers' access to the market, reduces poverty, increases income and sustains food security in rural areas. Design/Methodology/Approach - This study is mixed qualitative-quantitative research, and applied research and in terms of purpose. A non-probability sampling method was used in the research. The main method of collecting research data was semi-structured interviews with the selected sample. The interviews were continued until the theoretical saturation. At the end, 38 individuals participated in the interviews. Interview notes were classified and analyzed in three stages: open, central and selective coding. Ultimately, 20 respondents were selected to answer the questionnaires after reviewing the content. The data of the questionnaires were collected and combined as a direct input matrix in MICMAC Findings- Barriers to olive value chain efficiency were identified: 30 criteria, 10 subcategories and 5 main categories. The efficiency of the olive value chain in Tarom County depends on a proper marketing management, providing infrastructure, policymaking, planning and also the organizations and trade unions. These factors were the most important and influential factors that had high cohesion and influence among other factors. In contrast, variability of the purchase and sale price, taking advantage of buying the product below the price by the middlemen, pre-sale of the product by farmers, more product waste during storage, transferring the olives to processing factories in the county are the dependence criteria. Practical implications - Given that the olive value chain in Tarom County is not efficient, its efficiency depends on a proper marketing management, providing infrastructure, policymaking, planning and also the organizations and trade unions. Most of the mentioned factors are dependent on the institutional actors and agricultural managers, and indicates their important role in enhancing the productivity of the olive value chain. Originality/Value- The results of this research can be a good way to solve problems and obstacles to agricultural development in rural areas.
۷۵.

اثر پروژه بین المللی منارید بر توسعه جوامع محلی (مورد مطالعه: پروژه هامون سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پروژه بین المللی منارید توسعه جوامع محلی توسعه روستایی هامون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۴۰
هدف مطالعه حاضر، ارزشیابی اثر این پروژه بر توسعه جوامع محلی ناحیه هامون است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، سه روستای کیخا، سنچولی، بلند و شهرک علی اکبر در شهرستان هامون است. داده های میدانی با ابزار پرسشنامهء محقق ساخته و به روش پیمایشی و همراه با مصاحبه گردآوری شد. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 314 خانوار بود که به صورت تصادفی از میان 1717 خانوار انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد این پروژه در بُعد اجتماعی تنها در گویه های (افزایش خودباوری در زمینه ء توانایی های افراد در روستا، افزایش مشارکت زنان خانواده در امور توسعه روستا، همبستگی و ارتباط جمعی بین زنان در روستا، وجود شبکه های اجتماعی و اقتصادی برای دختران و زنان در روستا، امنیت اجتماعی مناسب برای رفت و آمد زنان و دختران)، در بُعد محیطی در گویه های (ترویج و اجرای کلاس های آموزشی از طرف مروجین منطقه، آموزش کشت های متنوع در زمین زراعی)، در بُعد زیرساختی در گویه های (دسترسی به نهاده های مختلف کشاورزی، دسترسی به تعاونی روستایی) تاثیرات مطلوبی داشته است و در سایر ابعاد اقتصادی و کالبدی در هیچ یک از گویه ها اثر مطلوبی نداشته است. همچنین نتایج تحلیل فضایی توسعه جوامع محلی به تفکیک ابعاد توسعه در ناحیه هامون نشان داد، روستای کیخا بالاترین رتبه را در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیرساختی، محیطی) از نظر تاثیرپذیری از پروژه منارید به خود اختصاص داده است.
۷۶.

تحولات فضاهای انسان ساخت در ناحیه لشت نشاء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای انسان ساخت سرمایه داری مستغلات داده بنیاد اقتصادفضا جغرافیای اقتصادی رابطه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۷
جهانی شدن اقتصاد، تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در جوامع و دخالت های انسان ها در محیط طبیعی باعث تحول انواع فضاهای طبیعی، فضاهای کشاورزی و فضاهای انسان ساخت شده است. هدف این مطالعه بررسی میزان و علل تحولات فضای انسان ساخت در ناحیه لشت نشاء است. استراتژی پژوهش استقرا کیفی، روش جمع آوری داده ها اسنادی و میدانی و برای بررسی سیر تحولات تاریخی منابع مکتوب و شفاهی مورد بررسی قرار گرفت. تحولات فضایی از طریق تصاویر ماهواره درسامانه گوگل ارث انجین بررسی و براساس اطلاعات میدانی در محیط ArcGIS ویرایش شد. 26نمونه برای مصاحبه به صورت هدفمند از بین مطلعین محلی و 43تصویر و 2فیلم از شرایط منطقه تهیه شد و برای تحلیل کل داده ها از روش کیفی داده بنیاد و نرم افزار ATLAS.ti استفاده شد. با توجه به یافته ها، عرصه محیطی طبیعی در منطقه رو به افول بوده است به گونه ای که سطح برنجزارهای ناحیه تا سال 1375 افزایش داشته اما پس از آن، کاهش را نشان داد؛ برای باغ ها تا سال 1375کاهش و سپس افزایش ثبت شد، فضاهای انسان ساخت در کل دوره افزایشی بود، این تحولات  تحت تاثیر گذشته و بستر تاریخی آن بروز یافت و بر اساس تحولات جمعیتی، مالکیت زمین، ارث و در کنار آن عناصری همچون اثرات اقتصاد جهانی، سیاستگذاری حکومت ها و دولت ها، تغییرات نهادی، نهادهای کژکارکرد، نظام قاعده گذاری و پاداش ها، فضای نااطمینان تولید و عدم توان رقابت فعالیت های مولد در ناحیه مورد مطالعه باعث گسترش سرمایه داری مستغلات و ساخت و سازهای تجاری و خدماتی شده است یافته ها نشان دهنده گسترش سرمایه داری غیر مولد، عدم شکل گیری کامل چرخه های سرمایه داری است ساختار انگیزشی مسلط در ناحیه در اثرتجربه تاریخی، مشکلات روزمره و دانش غیر بومی، سازه های ذهنی و باورهای مردم را به سمت فروش زمین جهت داد.
۷۷.

رویکردی بر اثرات بعد زیست محیطی اجرای طرح های هادی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شوسنی- ضامنی و بابامیدان)

کلید واژه ها: ارزیابی آثار زیست محیطی طرح هادی شوسنی ضامنی بابامیدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۳۴
امروزه عمران روستایی یکی از اجزای اصلی توسعه روستاهای کشور محسوب است. از مهمترین طرح های اجرایی دولت در زمینه عمران روستاها، تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است. بر این اساس، تحقیق حاضر به تعریف معیارهایی برای ارزیابی پیامدهای طرح هادی روستایی بر محیط زیست روستاها، طبق منابع مرتبط می پردازد. روش تحقیق در این بررسی، از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. بخش عمده داده های مورد نیاز از طریق عملیات میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS  و آزمون تی یک نمونه ای استفاده شده است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 311 خانوار تعیین شده، که به روش نمونه گیری تصادفی ساده، از بین خانوارهای روستاهای شوسنی ضامنی و بابامیدان از شهرستان رستم انتخاب شده اند. بررسی ها حاکی از آن است که به رغم اجرای طرح هادی، مشکلاتی از جمله آلودگی هوا به سبب دفع غیربهداشتی زباله ها، راکد ماندن آب و ایجاد آب گرفتگی به سبب ساخت غیراصولی جداول و معابر و گسترش آلودگی فضولات حیوانی تأثیرات منفی زیست محیطی قابل توجهی بر روستاها داشته است. از اهم یافته ها میتوان به فقدان یا نقص مطالعات محیطی به هنگام تهیه طرح ها و، همچنین، پیش بینی نکردن پیامدهای ناشی از اجرای پروژه های ده گانه بر محیط زیست روستاها اشاره کرد. در نهایت، براساس یافته های حاصل از مطالعات میدانی و جمع بندی نتایج، رهنمودهایی برای بازخورد طرح ها و اصلاح رویکرد آنها نسبت به مداخله در محیط طبیعی و محیط زیست روستاها ارائه شده است. مهمترین آنها عبارت اند از اصلاح شرح خدماتی تهیه طرح ها و سوق دادن آنها به سمت اولویت بخشی به مطالعات محیطی و، همچنین، رویکرد بوم محور در تهیه و اجرای   طرح ها.
۷۸.

Evaluating the Vulnerability of Agricultural Land Use to the Landslide Risk in Rural Areas (Case Study: Tarom County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Environmental Hazards Landslide Fuzzy best-worst method Tarom County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
Purpose- Landslides are major hazards to human activities, which often wreak havoc on economic resources, damaging properties and facilities in rural areas. The present study, considering that a prerequisite of any development and planning is the recognition of the geographical features in an area, investigated the risk of landslide due to the expansion of agricultural land uses in rural areas. Design/Methodology/Approach- This is applied research that sought to examine the research background and select the most appropriate methods. Accordingly, it adopted a mixture of quantitative methods (fuzzy Delphi and fuzzy best-worst method), GIS, and remote sensing techniques to achieve the research goal. Findings- According to the research findings, with increasing height, slope, and vicinity to the fault lines, the risk of landslides rises in the study areas. These areas are mostly located in the highlands and the eastern and western regions, where rural areas are chiefly distributed. However, the majority of rural areas are distributed in the middle areas, which have better access to water resources and are in more favorable conditions due to topographic factors. Meanwhile, agricultural lands, due to the use of river water resources, have been distributed in the middle areas, which are classified as low-risk areas in terms of landslides. In contrast, due to the limited flatlands in highlands, agricultural gardens have developed in highlands with a moderate slope, which subsequently poses the risk of landslide. Therefore, the regular monitoring of land use development to increase the safety factor in new housing construction and agricultural lands is one of the planning requirements for land use development in mountainous rural areas.
۷۹.

تبیین بازاریابی محلی در نواحی روستایی با بکارگیری مؤلّفه های مؤثّر در مدل سازی ساختاری تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازاریابی محلی تولیدات روستایی زنجیره شبکه ای جریان های فضایی و مدل سازی ساختاری تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۵
نقش فعالیّت اقتصاد روستایی در دنیا بسیار مهم تلقّی شده و در ابعاد ملی، منطقه ای و حتّی بین المللی ارزشمند است. اما جایگاه اصلی بازاریابی تولیدات روستایی و سهم پایین دریافت ناشی از فروش تاکنون نتوانسته شایستگی های خود را کاملأ به اثبات برساند. این امر بیشتر ناشی از نقائص موجود در ساختار بازار محصولات روستایی است. باتوجّه به اهمیت موضوع و فقدان رویکرد بازاریابی یکپارچه در بخش محصولات، بویژه در تشکل ها و تعاونی های روستایی به عنوان متولیان تولید و توزیع، لزوم توجه هرچه بیش تر علمی و عملی به مبحث بازاریابی یادآور می شود، دراین راستا روش تحقیق به صورت ارزیابی عملکرد اقتصادی با ارائه مدل سازی ساختاری تفسیری و تعیین ارتباط بین مؤلفه های اعتبار یافته انجام شده است. تحلیل پژوهش با استفاده از به کارگیری مؤلّفه های مؤثر در بازاریابی محلّی در نواحی روستایی از مجموعه ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی با برداشت از مطالعات مشابه و تأیید خبرگان دانشگاهی کسب شده است، که با نظرات مجموعه مذکور به صورت کاراکترهای جداگانه در ماتریس خود تعاملی ساختاری به وجود آمد. بر این اساس مؤلّفه های مناسب سازی زیرساختی و کالبدی، تجهیز فروشگاه مزرعه، تولید انبوه و تنوع محصولات، تحکیم ارتباط کشاورزی، زیرساخت هایICTو گسترش دامنه بازاریابی یکپارچه تنه اصلی مدل را شکل می دهد، همچنین مؤلّفه ی توسعه مزیت های رقابتی توانسته بیش ترین ارتباط را با مؤلّفه کارآمدی صندوق های تسهیل کننده برقرار کند. در نتیجه مدل ارائه شده بازاریابی محلّی در نواحی روستایی با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری برای حصول به جایگاه مناسب خود تاکید بر شبکه یکپارچه با نقش بازیگران روستایی، سازمان های سازنده در استراتژی توسعه ی پایدار دارد و منتج به چارچوب راهبردهای محرومیت زدایی روستایی خواهد بود که به صورت فرآیند زنجیره ای ارائه شده است.
۸۰.

سنجش فعالیت کارگروه های روستایی در مقابله با همه گیری ویروس کرونا، مطالعه مورد: نواحی روستایی شهرستان خوشاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کووید- 19 کارگروه ها نهادها و سازمان ها نواحی روستایی شهرستان خوشاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۱۲
اکنون انتشار ویروس کووید 19 در نواحی جغرافیای جهان روندی شتابان دارد. نفوذ کرونا می تواند پیامدهای منفی در سطح کلان و خرد جوامع روستایی داشته و آنان را با مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی درگیر کند. شیوع این پدیده نهادها، سازمان ها و سایر ارگان ها را به صورت گروهی یا حتی منفرد بر آن داشت که جهت جلوگیری از همه گیری گام های اساسی بردارند. بنابراین تلاش برای کنترل و مدیریت آثار و پیامدهایش، در دستور کارگروه های مختلف دولتی و مردمی قرارگرفته است. بررسی میزان و نحوه تأثیرگذاری فعالیت سازمان ها و نهادها برای مقابله با گسترش این بیماری در نواحی روستایی خوشاب هدف اساسی پژوهش است که جهت تحقق آن در ابتدا فعالیت کارگروه هایی چون شوراها، دهیاری ها و غیره در قالب 14 شاخص مورد تحلیل قرار گرفت. جهت ارزیابی داده های از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با آمار توصیفی و استنباطی (کی-اس و تی) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد سطح معناداری کمتر از 05/0 است که بیانگر نظر نسبتاً مساعد پاسخگویان از فعالیت کارگروه ها در مقابله با کرونا است، نتایج آزمون تی نشان داد که از میان شاخص های عملکرد سازمان ها و نهادها، شاخص فاصله گذاری اجتماعی در رتبه اول، شاخص برخورداری از کادر بهداشتی و درمانی در رتبه دوم و شاخص گسترش دادن زیرساخت های اینترنتی سومین رتبه را داراست، درنهایت بر اساس رتبه بندی روستاها، ازلحاظ تأثیرگذاری نهادها و سازمان ها در مقابله با شیوع ویروس کرونا، بررسی ها بیانگر این مطلب است که روستای بلقان آباد اولین رتبه را در به خدمت گرفتن نهادها و سازمان ها، به خود اختصاص داده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان