سید جمال الدین دریاباری

شهر بندرعباس از شهرهای مهم جنوب ایران و مرکزیت سیاسی استان هرمزگان می باشد. براساس آخرین آمار قابل استفاده، جمعیت شهر بندرعباس حدود 380 هزار نفر برآورد گردیده است. این بدان معناست که جمعیت شهر طی 50 سال گذشته با نرخ رشد متوسط 3/6 درصد، 21 برابر شده است. با توجه به برآوردها نزدیک به دو پنجم جمعیت شهر و حداقل 30% بافت شهر در اختیار گروه های غیر رسمی و کم درآمد است که الگوی کاملاً متفاوت با بدنه عمومی اجتماعی شهر دارند. بر پایه اطلاعات میدانی و مطالعات نظری، حوزه اسکان غیر رسمی گروه های کم درآمد شهر بندرعباس به 10 حوزه متفاوت تفکیک شده است. به همین منظور پرسشنامه ای تهیه و بین 1200 نفر از خانواده های ساکن در 10 محله محدوده های مختلف شهر براساس روش نمونه گیری تصادفی متناسب (RPS) توزیع شده است که در نهایت براساس مطالعات صورت گرفته و تحلیل نتایج حاصله رتبه بندی نواحی مورد مطالعه بر حسب شاخص های فقر انجام و راه حل هایی جهت ارتقاء محلات مورد نظر ارائه گردید.  

موضوع رانت مبحث بسیار رایج اقتصادهای مبتنی بر فروش منابع طبیعی به شمار می آید. در کشور ایران، تجمیع منابع پولی حاصل در فروش نفت در دست دولت، باعث ایجاد رانت شده است. منبعی که دولت به صلاح دید خود در حوزه های مختلف توزیع می نماید. در این میان ترکیب عامل پول(حاصل از رانت در قالب وام های بانکی، مجوزها، اخبار و اطلاعات) با زمین و مسکن در قالب رانت زمین و مسکن و تغییر کاربری اراضی در کشور ایران بسیار رایج است. علاقه این گونه رانت به تمرکز مکانی پایتخت(ملی و منطقه ای) و پیرامون آن را به کانون چنین رانتی تبدیل نموده است. پژوهش حاضر ارتباط با رانت یاد شده در محدوده شهرستان طالقان به عنوان یکی از پس-کرانه های کلانشهرهای تهران و کرج، به منظور شناسایی فرآیند محلی-منطقه ای ایجاد و گسترش رانت به انجام رسیده است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی(با استفاده از مدل نظریه سازی گراندد تئوری) به انجام رسیده است. نوع تحقیق بنیادی بوده و دارای هدف دانش افزایی است. ابزار تحقیق مصاحبه عمیق، جامعه آماری پژوهشگران حوزه رانت زمین و مسکن، تعداد نمونه 15 نفر(کارشناسان و مطلعین محلی) بوده اند. تجزیه و تحلیل حاصل از مصاحبه نیز با نرم افزار 2018 MAXQDA به انجام رسیده است. نتایج در دو سطح واژگانی و مقوله ای مورد تحلیل قرار گرفته است. بدین ترتیب 5 مقوله 54 نکته مرتبط با ابعاد و عوامل ایجاد و کسترش رانت در سطح شهرستان طالقان شناسایی شده است.

در روز 21دی ماه 1398(11 ژانویه2020) به دلیل وقوع بارندگی شدید و جاری شدن سیل خسارت های بسیاری به استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان وارد شد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه سازوکارهای همدیدی وقوع این بارش انجام شد. ابتدا داده های بارش روزانه ایستگاه های مطالعاتی از سازمان هواشناسی کل کشور دریافت و در ادامه، داده های سطوح جو شامل: میانگین فشار سطح دریا(SLP)، ارتفاع ژئوپتانسیل سطوح 850 و 500 هکتوپاسکال، سرعت قائم جو و جریان باد سطوح 1000، 850 و 500 هکتوپاسکال، رطوبت ویژه سطوح 1000 و 700 هکتوپاسکال و جریان رودباد سطح 250 هکتوپاسکال برای روزهای مطالعاتی از مرکز ملی پیش بینی محیطی آمریکا/مرکز ملی پژوهش های جوی (NCEP/NCAR) تهیه و نقشه ها در نرم افزار گردس رسم و تفسیر شد. نتایج نشان داد: در روز رخداد سیل، مرکز بسته کم ارتفاع با هسته مرکزی برابر با 1010 هکتوپاسکال در راستای شمال شرق – جنوب غرب سراسر پهنه مطالعاتی را دربر گرفته است. در ادامه پرارتفاع با هسته مرکزی برابر با 1030 هکتوپاسکال شمال غرب ایران، شمال غرب اروپا و برروی تبت قرار گرفته است و با توجه به قرارگیری پربندهای پرفشار در اطراف کشور ایران و قرارگیری مراکز کم فشار برروی پهنه مطالعاتی و منابع آبی جنوب شیو فشاری شدیدی به وجود آمده است و با افزایش ارتفاع در سطح 500 هکتوپاسکال فرودی عمیق در راستای شمال شرق – جنوب غرب برروی ایران قرار گرفته و هسته ناوه کاملا خلیج فارس را دربر گرفته است که منطقه مورد مطالعه در بهترین حالت و درجلو ناوه که با هوای گرم و مرطوب واگرا شده قرار گرفته است. این عمیق شدن چرخند و نفوذ ناوه تا عرض های پایین، ریزش هوای سرد را باعث شده است که در ادامه باعث تقویت ناوه موثر بر بارش ابرسنگین شده است. همچنین بیشترین فرارفت رطوبت از روی منابع آبی جنوب به روی منطقه مطالعاتی است و مقدار رطوبت برابر با 14 گرم در کیلوگرم از سمت دریای عمان وارد پهنه مطالعاتی شده و در ادامه به سمت سایر مناطق ایران از مقدار آن کاسته شده است و با افزایش ارتفاع، حداکثر فرارفت هوای گرم و مرطوب در جلو ناوه تراز فوقانی جو از روی دریای سرخ بر روی منطقه مطالعاتی است.

در این پژوهش به بررسی روند تاریخی و اثرپذیری ناهنجاری های بارش در زمان وقوع خشکسالی های شدید و فوق العاده شدید درجنوب ایران پرداخته شده است. برای این منظور داده های بارش روزانه و سالانه ایستگاه های سینوپتیک منطقه مطالعاتی از داده های سازمان هواشناسی استخراج گردید. پایه آماری برای انطباق با سیکل های خورشیدی یک دوره 33 ساله منطبق با سال های 1986 -2019 انتخاب گردیده است. بر این اساس 34 ایستگاه سینوپتیک از ایستگاه های منطقه با این دوره آماری منطبق بودند. ابتدا وضعیت خشکسالی ها بر اساس شاخص های استاندارد بارش(SPI)، Z چینی (CZI)، نمره (ZSI) Z مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی ناهنجاری بارش از شاخص RAI استفاده شده است. بر اساس معیار های انتخابی 7 سال به عنوان نمونه از خشکسالی های شدید و فوق شدید انتخاب گردید. روند تاریخی وقوع خشکسالی ها نشان داد که اولاً در سه سیکل اخیر در26 سال از 33 سال دوره آماری منطقه جنوبی ایران کمابیش با پدیده خشکسالی مواجه بوده است. تعداد خشکسالی های در دو سیکل اخیربشدت افزایش یافته است. به طوری که در سیکل 23 از 11 سال 9 سال و در سیکل 24 از 11 سال 10 سال آن بخش های زیادی از منطقه درگیر خشکسالی بوده است. در هر دو سیکل در 4 سال در بیش از نیمی از ایستگاه ها خشکسالی شدید و فوق شدید رخ داده است. از لحاظ پدیده های مرتبط با بارش نیز ناهنجاری های شدیدی رخ داده است در منطقه جنوبی در خشکسالی ها، متوسط بارش روزانه نسبت به متوسط بارش طولانی مدت منطقه بشدت در حال کاهش است. به عبارت دیگر توزیع بارش ها در واحد زمان کم شده است. به طوری که متوسط بارش روزانه در دوره بارشی از دو میلی متر به کمتر از یک میلی متر تقلیل پیدا کرده است. تعداد روز های خشک در منطقه با شدت بیشتری در حال افزایش است. به طوری که در خشکسالی های شدید این تعداد روز ها به بیش از 350 روز افزایش یافته است.

  رابطه ی انسان با زمین، در طی زمان، همواره دگرگونی و تحول را به دنبال داشته است. این امر به نوبه خود بر نحوه ی استفاده از اراضی شهری تأثیری تعیین کننده داشته است. از این رو، به منظور کنترل و هدایت رشد شهری بسیار حائز اهمیت خواهد بود که با شناسایی توان اکولوژیکی محیط، روند توسعه ی آتی شهر هدایت و مدیریت شود تا کمترین آثار منفی زیست محیطی به عرصه های منابع طبیعی در پیرامون شهر وارد شود. با این دیدگاه تلاش شده است بعد از انجام اجرای شاخص های ارزیابی از طریق مدل سیستمی راهکارهای مناسب برای پیش بینی توسعه آتی شهر با تأکید بر جنبه های زیست محیطی ارائه شود بنابراین نتیجه فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در محدوده ی شهرستان ساری با استفاده از مدل سیستمی این بوده است که پهنه هایی در قالب اراضی طبقه ی بسیار مناسب و نسبتاً مناسب توسعه شهری در کنار اراضی نامناسب حاصل گردید. طبقه ی بسیار مناسب توسعه شهری مدل سیستمی با مساحتی در حدود 14/433 کیلومتر مربع، معادل82/11 درصد و اراضی نسبتاً مناسب با سطحی29/126 کیلومتر مربع معادل34/3 درصد از سطح شهرستان ساری را به خود اختصاص داده است. در نهایت 08/3103 کیلومتر مربع معادل 84/84 درصد از مجموع 51/ 3662 کیلومتر مربع از کل سطح شهرستان ساری با توجه به شاخص های تعریف شده در مدل سیستمی(مخدوم) قابلیت توسعه برای ایجاد عناصر شهری و سایر کاربری ها را ندارد.و بدون شک برای حفظ اکوسیستم و محیط زیست، رعایت این امر برای متولیان توسعه آتی شهرضروری به نظر می رسد.

تحولات کالبدی – فضایی در دو دهه اخیر در بسیاری از روستاهادر حال گسترش است.این روند در سکونتگاه هایی که جاذبه های طبیعی به ویژه ای از قبیل کوهستان وآبشار و باغات میوه و مخصوصا زیارتگاه دارند با رواج پدیده خانه دوم توسعه یافته است .منافع چشمگیر تبدیل اراضی زراعی و باغ به قطعات مسکونی کشاورزان را از ادامه فعالیت زراعی رویگردان نموده است .یکی از مهمترین حوزه های روستایی تهران که متاثر از این پدیده می باشد.جهت بررسی روند تحولات کاربری اراضی از اطلاعات تصاویر ماهواره ای لندست 5 و 7 در سالهای 1991 تا 2016 در نرم افزار GIS استفاده شده است.روش تحقیق بستگی به هدف و ماهیت بررسی پژوهش وامکانات اجرایی آن دارد بنا براین با توجه به ماهیت موضوع پژوهش حاضر روش تحقیق انجام شده از نوع توصیفی است که وضع موجود تحولات را بررسی می کنیم و نتیجه های بدست آمده راعمل می کنیم کاربردی عملی می باشد که نتیجه آن گرایش روز افزون ساکنین روستا به تغییر کاربری اراضی زراعی وتبدیل آنها به قطعات قابل فروش زمین برای احداث خانه های دوم بود.این فرایند ضمن تغییر بافت اجتماعی –فرهنگی روستایی ناحیه به تغییر چشم انداز روستایی ، تحول بافت ،کالبدی ، تغییر ساختاری –کارکردی روستاها انجامیده است. در نتیجه با توجه به این که آگاهی از الگوهای کاربری اراضی و تغییرات آن در طول زمان پیش-نیازی برای استفاده مطلوب از سرمایه ملی است،از این رو استخراج نقشه های کاربری اراضی به عنوان مهم ترین هدف در مدیریت پایگاه منابع طبیعی می تواند مورد توجه قرار گیرد.

شهرها همواره در معرض خطرات و آسیب های جدی هستند که این موضوع اهمیت مدیریت و پیش بینی مخاطرات را بیشتر نشان می دهد. تاب آوری، رویکردی است که می تواند به بهبود مناطق شهری و واکنش آنها در مواجهه با بحران کمک نماید. ارزیابی شهرها از نظر شاخص های مختلف و وضعیت آنها می تواند یک چارچوب مناسب در اختیار مدیران قرار دهد. هدف این تحقیق، بررسی تاثیرات شاخص های تاب آوری و تدوین راهبردهای موثر در راستای اصلاح آنها بر مبنای پایداری بوم محور است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی و مبتنی بر داده های میدانی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه است. جامعه آماری را ساکنان محله فیض آباد به تعداد 4830 نفر تشکیل داده اند.  بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 356 نفر تعیین شد. همچنین برای تدوین راهبرد نیز از 50 کارشناس مرتبط استفاده شد. روایی ساختاری و محتوایی پرسش نامه تایید و همچنین پایایی نیز با آلفای کرونباخ بالای 70/0 تایید شد. نتایج نشان می دهد که بیشترین تاثیرگذاری شاخص ها در بهبود تاب آوری مربوط به شاخص بهداشت محیط با مقدار 95/0 است. همچنین شاخص تعلق اجتماعی توان تبیین 85/0 ، تهدیدات زیست محیطی و مکانی 85/0، زیرساخت اقتصادی 82/0، مشارکت اجتماعی 80/0 و رفاه اقتصادی نیز 78/0 را در زمینه بهبود تاب آوری محله فیض آباد دارد. نتایج نشان داد که 7 راهبرد شامل راهبرد حمایت و تسهیل در رونق بسترهای اقتصادی محله، ارتقاء سرمایه اجتماعی و آموزش، برنامه ریزی توسعه گردشگری محله، بازسازی، توسعه و ایجاد فضاهای کالبدی، تسهیلات نوسازی و طرح های تشویقی، بهداشت محیط محله، اصلاح و بازنگری در تعامل نهادها با مردم، در راستای اصلاح تاب آوری شهری بر مبنای رویکرد بوم محور قابل تاکید است.

هدف تحقیق حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر انتخاب نوع معماری و سطح بندی مراکز آموزشی براساس شرایط اقلیم با روش ANP بود. جهت گرداوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. ابزار گرداوری داده ها بانک های اطلاعاتی مربوط به اقلیم شناسی در کلان شهر اهواز می باشد. جهت تعیین وزن هر یک از عوامل با توجه به نظرات خبرگان و ANP استفاده شد و با توجه به وزن هر یک نیز رتبه بندی عوامل صورت گرفت. یافته ها نشان داد در بین اوزان بدست آمده جلوگیری از نفوذ آلودگی با وزن (0.099)، ساعات آفتابی با وزن (0.097) و دسترسی با وزن نسبی (0.096) دارای بیشترین اوزان در بین زیر شاخص های بدست امده است که در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند. سایر اوزان با توجه به وزن های بدست آمده در سایر رتبه ها واقع شدند.

آلودگی زیست محیطی امروزه به تصویر ماندگار چهره کلانشهرها تبدیل شده است. نگاه نوین حل مساله، سوق جریان فعالیتها به سمت فضاهای مجازی است تا در شرایط دوفضایی شدن شهری و در بستر فناوری اطلاعات، بتوان کاهش مشکلات زیست محیطی را شاهد بود. آنچه پیش رو است، بخشی از دستاورد رساله دکتری با عنوان «تحلیل نقش سیاست دوفضایی در توسعه پایدار زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی کلانشهرها. نمونه موردی؛ کلانشهر تهران» است و در نظر دارد تاثیر دوفضایی شدن را در پایداری توسعه شهر تهران مورد بررسی قرار دهد. سوال پژوهش اینست که این روند در شهر تهران چه تاثیری در تحقق توسعه پایدار زیست محیطی آن دارد؟ مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه) با تحلیل های نرم افزادی (SPSS) حاکی از آن است که توسعه فعالیتها در فضای مجازی می تواند منجر به کاهش تردد خودروها، کاهش آلودگی صوتی و هوا و نیز افزایش فضاهای باز و سبز شهری شود.

بررسی سازو کارهای برنامه ریزی و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه این نظام را در بکارگیری الگوی حکمروایی شهری آشکار می سازد. در بیشتر این کشورها، نظام برنامه ریزی و مدیریت شهری به صورت متمرکز است و نظارت و توسعه ی شهرها از طریق سازمانهای دولتی در سطح محلی و ملی انجام می پذیرد. با وجود مشکلات و موانع متعدد، تقویت حکومتهای محلی و جذب مشارکت بخش های خصوصی عنصری حیاتی محسوب می شود. با ناتوانی دولت در شهر تهران در پاسخگویی به نیازهای گوناگون شهری و عدم انطباق اولویتهای شهروندان با برنامه های ارائه شده و ضرورت مسئولیت پذیری بیشتر در اداره ی امور شهری، امروزه الگویی از اداره ی شهرها بر پایه نگرش نوینی از حکمروایی شهری برای این کشورها پیشنهاد شده که نه تنها دولت بلکه جامعه ی مدنی و بخش خصوصی را به مشارکت در اداره ی شهر فرا می خواند. روش تحقیق در پژوهش حاظر توصیفی- تحلیلی می باشد و با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران شهرداری تهران می باشد و با توجه به گستردگی جامعه آماری از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شده و اطلاعات یدست آمده با استفاده روش تاپسیس تحلیل شده است که بر اساس نتیجه حاصل از آن معیار برقراری ارتباط بین مردم و طرح، کاهش هزینه و زمان اجرای طرح ها رتبه اول را به خود اختصاص داده است و سایر معیارها در رتبه های پایین تر قرار دارند.

سازمان فضایی زیست گاه های شهری، نتیجه مستقیم فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی می باشد. این سازمان یابی از محل استقرار اجزاء داخلی یک پراکندگی فضایی تاثیر می پذیرد. محل استقرار هر جزئی نسبت به هر یک از اجزاء دیگر با هم و توأم سازمان یابی فضایی را شکل می دهند. کارکردهای اصلی انسان بویژه کارکردهای اقتصادی، اجتماعی، تجاری و خدماتی و بواسطه انجام آنهاست که چشم انداز محیط شکل، فرم و نظام مختص به خود را می گیرد. به دنبال رواج اندیشه های زیست بوم گرایی و توسعه پایدار در جهان به تدریج این نگرش در اذهان عمومی و برنامه ریزی رسوخ کرد که زمین یک کالای خصوصی نیست. بلکه مهم ترین ثروت همگانی و بستر اصلی تمام فعالیت های شهروندان و ابزار لازم برای تحقیق خواسته ها و آرزوهای انسانی در حال و آینده است در این راستا هدف از پژوهش حاضر تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی شهری منطقه براساس تقسیمات کالبدی شهر و تعیین میزان سازگاری کاربریها است و روش تحقیق از نوع کاربردی توصیفی- تحلیلی می باشد. و با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده و در نهایت با استفاده از تکنیک مدل های چند معیاره اطلاعات را تجزیه و تحلیل نموده که معیار سهم نسبی زیاد فعالیت های ساخت و ساز ناشی از تخریب و نوسازی در کل ساخت و ساز منطقه و پیامدهای ناشی از آن با کسب امتیاز (0.4270) توانسته رتبه اول را به خود اختصاص دهد.

طرحهای توسعه شهری، اسناد هدایت نحوه توسعه شهرها هستند که مدیران شهری را قادر می سازند با نگاهی بلندمدت، در پی بر ساختن چشم اندازی مطلوب از شهر باشند. طرح جامع تهران نیز، سندی است که توسعه پایدار شهر تهران را هدف خود قرار داده است. نکته حائز اهمیت در این میان، میزان پیشرفت در مسیر تحقق طرح در هر دوره زمانی است. به عبارت طرح جامع تهران، به عنوان یک سند راهبردی، نیازمند معیارها و شاخص هایی است که بتوانند نشان دهند در هر لحظه در چه مختصاتی نسبت به چشم انداز طرح قرار گرفته ایم و چه میزان از اهداف و راهبردهای آن محقق شده اند. در نتیجه سنجش میزان تحقق طرح بر اساس فرآیند و معیارهایی صورت می گیرد که همزمان با تصویب طرح به تصویب رسیده اند. هدف از این پژوهش ارزیابی معیارهای تهیه طرح جامع کلان شهر تهران است. پژوهش حاضر از نوع تصیفی- تحلیلی می باشد و اطلاعات با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان می باشد و با توجه به میسر نبودن امکان اجرای تحقیق بر روی کل جامعه، از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شده است و اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش دلفی و تکنیک روش های تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که معیارها عدم استفاده از میزان مشارکت نهاد های محلی و مردمی در فرایند بررسی، تصویب و اجرای طرح با کسب امتیاز 0.735193 رتبه اول را کسب نموده است.

شهرهای بزرگ انبوهی از جرایم را در دل خود جای داده اند. آمار جرم کشور حاکی از آن است که کلانشهر تهران به دلیل شرایط خاص فضایی و جغرافیایی دارای بالاترین آمار جرم و جنایت بین شهرهای کشور می باشد. بروز این جرایم، مسائل و چالش های فراوانی برای شهروندان و مدیران شهری ایجاد نموده است. از رویکردهای نظری مهم تفسیر کننده شکل گیری کانون های جرم، پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است. پژوهش حاضر بدنبال آن است که دریابد کدام عوامل و شرایط محیطی به تسهیل وقوع جرایمی همچون سرقت در این شهر کمک می کند؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. پس از مطالعات نظری، از طریق نرم افزارهای زیرمجموعه سیستم اطلاعات جغرافیایی، کانون های جرم سرقت شناسایی شده و سپس با مشاهده میدانی، عوامل و شرایط تسهیل کننده، بررسی شد تا رابطه بین آندو کشف گردد. نتیجه نشانگر آن است که عمده کانون های جرم در مناطق 6 و 7 قرار دارد. رعایت ضعیف قلمروگرایی، نظارت اندک ساکنین بواسطه نوع طراحی نامناسب، حضور پایین افراد در فضاها بدلیل فقدان برنامه ریزی، رعایت ناچیز استانداردهای شهرسازی وجود دیوارها و پنجره های کثیف و مخروبه از عمده عوامل و شرایطی است که در کانون های جرم خیز شهر تهران حاکمیت داشت.

سرعت و اندازه رشد جمعیت شهری و افزایش تعداد شهرها در کشورهای درحال توسعه به صورتی بوده که عموم شهرها به ویژه کلانشهرهای را گرفتار مسائل و مشکلاتی متعددی نموده است. این مشکلات به طور عمده، به سبب تطابق نداشتن نیازهای گسترده و روزافزون شهری با توانایی مدیریت شهری در پاسخگویی و رفع آنها پدید آمده اند. در این میان، نقش مدیریت شهری بعنوان سکاندار اداره شهرها بیش از پیش رخنمون می گردد. نقطه بحرانی مساله آنجاست که خلاء های ناشی از عدم تدقیق نقش و جایگاه مدیریت شهری در دل مجموعه حاکمیتی کشور و نیز فقدان یکپارچگی مدیریت شهری، بر ناکارامدی های متعدد دامن می زند. کلانشهر تهران بعنوان پیشرو در شهرنشینی ایران، در کشاکش حساس تغییرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حول ارزشهای دموکراسی در عصر مدرن و پسامدرن، نیاز به تغییرات و تحولاتی را به مجموعه حاکمیتی گوشزد می کند. از همین رو این تغییرات حول محور تعیین کننده جایگاه مطلوب مدیریت کلانشهر تهران در ساختار سیاسی مدیریتی کشور می چرخد. پژوهش حاضر به همین منظور و با استفاده از شیوه پژوهش اسنادی و میدانی تلاش نموده است تا الگوی مناسبی را برای چنین نقش و جایگاهی ارایه نماید. نتایج پژوهش نشانگر آن است که در ترسیم مدل بهینه مدیریت شهری کلانشهر تهران و جایگاه شایسته آن در ساختار سیاسی و مدیریتی کشور، ضمن ترسیم وضعیت عمومی سیاسی و مدیریتی در کشور و انجام مطالعات تطبیقی مدیریت کلانشهرهای دنیا که در دل نظام های مختلف (متمرکز و غیرمتمرکز) قرار دارند، لازم است در یک نگاه سیستمی، فرایندهای بالا به پایین و پایین به بالا و روابط مدیریت شهری با شهروندان، حکومت مرکزی و نهادهای غیردولتی و دولتی محلی و بازار به عنوان بازیگر اصلی مدیریت شهری به درستی تنظیم گردد. این اتفاق و نقطه مطلوب، اگر بخاطر محدودیت های ناشی از ساختار سیاسی و قانون اساسی، در شمایل دولت محلی قابل تحقق نباشد، دست کم اجازه پوشیدن ردای مدیریت محلی را جهت سوق به سمت مدیریت واحد و یکپارچه شهر دارد.

گام نخست در حل هر مسئله شناخت دقیق مسئله است. علیرغم شنیده شدن موضوع و مسئله رانت زمین و مسکن به عنوان یک چالش عمده در سطح شهرها، روستاها و اراضی طبیعی کشور و آسیب های شدید ناشی از آن؛ سیاست و راهکار مناسب و منسجمی برای آن در نظر گرفته نشده است. یکی از دلایل چنین شرایطی عدم وجود تئوری و نظریه دقیق در رابطه  با چگونگی پیدایش، عملکرد و بازتولید این فرآیند است. پژوهش حاضر با هدف ایجاد تئوری و نظریه جامع رانت قابل استفاده و تعمیم به ساخت زمین و مسکن در ایران به انجام رسیده است. روش در نظر گرفته شده برای این تحقیق کیفی(با استفاده از مدل نظریه سازی گراند تئوری) بوده است. نوع تحقیق بنیادی و دارای هدف دانش افزایی است. ابزار تحقیق مصاحبه عمیق، جامعه آماری پژوهشگران حوزه رانت زمین و مسکن، تعداد نمونه 10 نفر(صاحب تالف در حوزه رانت زمین و مسکن) بوده اند. تجزیه و تحلیل حاصل از مصاحبه نیز با نرمافزار MAXQDA به انجام رسیده است. نتایج در دو سطح واژگانی و مقوله های پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در ایران آنچه به عنوان رانت زمین و مسکن جریان دارد عباراتی نظیر زمین خواری، کوه خواری، جنگل خواری و ... است که ریشه در اقتصاد دارد؛ لذا راهکارهایی نظیر تحت ظابطه در آوردن مقوله مالکیت، به عنوان نمونه مالکیت هایی نظیر وقفی، الزام سازمان اوقاف به امور خیریه به رفتار قانونمند، جهت دهی این کاربری و این نهاد در راستی خیر عمومی و نفع جمعی رامی توان ارائه نمود.

امروزه با افزایش خودروها و رشد سفرهای درون شهری، ساماندهی و مدیریت ترافیک به یکی از مهمترین ضرورت های مدیریت شهری تبدیل شده است. ترافیک پدیده ای ناخوشایند است که زاییده رشد فزاینده ماشینی شدن و افزایش شهرنشینی است. از طرفی رشد روز افزون تولیدات خودرویی و عدم دوربینی لازم در ایجاد خیابان ها و معابر مناسب باعث شد که نتایجی از جمله ایجاد تراکم ترافیکی، کاهش بازده حمل و نقل، افزایش زمان مسافرت، آلودگی و مصرف بیش از حد انواع سوخت های فسیلی را به همراه داشته باشد. به همین منظور کارشناسان مربوط می کوشند تا با برنامه ریزی های کارآمد، استفاده از ظرفیت های موجود و افزایش بهره وری سیستم ها؛ سبب کاهش ترافیک در شهرها شوند. هدف از این پژوهش بررسی اثر بخشی شیوه های کاهش ترافیک منطقه 2 شهر تهران است. پژوهش حاظر از نوع تصیفی- تحلیلی می باشد و اطلاعات با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان می باشد و با توجه به و میسر نبودن امکان اجرای تحقیق بر روی کل جامعه، از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شده است و اطلاعات بدست آمده با استفاده از روش دلفی و تکنیک روش های تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس تحلیل شده است و نتایج نشان می دهد که معیارهای آموزش، ارتقای آگاهی شهروندان، تقویت راهکارهای قانونی و ترویج استفاده از وسائل نقلیه عمومی به ترتیب با کسب امتیاز (0.735193)، (0.688986) و (0.66447)رتبه اول، دوم و سوم را کسب نموده اند.

تاب آوری می تواند پایداری و مدیریت منسجم را برای نقاط شهری فراهم نماید و میزان آسیب پذیری آن ها را در زمان بحران کاهش دهد. در این زمینه یکی از موضوعات مهم، شناخت درست از وضعیت موجود شهر ها از نظر تاب آوری است. در این تحقیق هدف، ارزیابی تاب آوری شهری بر مبنای پایداری بوم محور در محله فیض آباد شهری کرمانشاه به عنوان یک بافت قدیمی و مرکزی است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی و مبتنی بر داده های میدانی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده که در سطح جامعه آماری(4830 نفر) در محله فیض آباد جمع آوری شده است. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 356 نفر تعیین شد. روایی ساختاری و محتوایی ابزار تأیید و همچنین پایایی نیز با آلفای کرونباخ بالای 70/0 تأیید شد. نتایج نشان داد که تاب آوری اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی-فضایی و نهادی در محله فیض آباد در سطح کمتر از 05/0 معنادار بوده که جهت معناداری نیز گویای این مطلب است که وضعیت تاب آوری محله نامناسب ارزیابی می شود؛ بهترین وضعیت در میان 18 شاخص تاب آوری، مربوط به شاخص تهدیدات زیست محیطی و مکانی با میانگین (201/3) است. دیگر شاخص های تاب آوری از جمله تعلق مکانی (130/2)؛ مشارکت اجتماعی(422/1)؛ آسیب پذیری اقتصادی (369/1)؛ حمایت اقتصادی (100/1)؛ بهداشت محیط(254/2)؛ زیرساخت های شهری(941/1)؛ کیفیت مسکن(831/2)؛ آمادگی مقابله با سوانح(569/1)؛ ظرفیت نهاد های خودجوش و مردمی (337/1) نامطلوب بوده اند. همچنین نتیجه آزمون کروسکال-والیس تأیید نمود که میان محدوده های مختلف محله فیض آباد(سبزه میدان، آبشوران، جلوخان، جلیلی و نوبتی)، تفاوت معناداری در سطح کمتر از 05/0 از لحاظ وضعیت تاب آوری مشاهده می شود.