عاطفه حیرت

سابقه و هدف: سلامت معنوی عبارت است از برخورداری از حس پذیرش، اخلاق و حس ارتباط متقابل مثبت با یک قدرت حاکم و برتر قدسی، دیگران و خود که طی فرایندی پویا و هماهنگ حاصل می شود. دستیابی به جامعه سالم و موفق از طریق تأمین سلامت معنوی خانواده که بنیادی ترین ساختار جامعه محسوب می شود، مقدور است. ازاین رو، مطالعه حاضر با هدف تعیین متغیّرهای زمینه ساز سلامت معنوی در زوجین مسلمان انجام شده است. روش کار: این مطالعه مروری از نوع توصیفی است. برای گردآوری داده ها با کلیدواژه های سلامت معنوی، معنویت، همسران، زوجین و اسلام در پایگاه های گوگل اسکولار، نورمگز، اس.آی.دی و مگیران در بازه زمانی سال های 1359 تا 1399 جست وجو شد. پس از بررسی 53 مستند، متغیّرهای زمینه ساز سلامتی معنوی در متون اسلامی با روش تحلیل محتوای قراردادی استخراج شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: بر اساس نتایج، 47 کد به دست آمده در شش زیرطبقه (مؤثر بر روابط معنوی، رفتاری، عاطفی، شناختی، جنسی و ساختار خانواده) دسته بندی شد. در این مقاله داده های مرتبط با متغیّرهای زمینه ساز سلامتی معنوی در روابط معنوی و رفتاری زوجین ارائه شد. متغیّرهای زمینه ساز سلامتی معنوی در روابط معنوی زوجین شامل تلاش در اطاعت خدا، مشارکت در اعمال عبادی، هدفمند کردن زندگی و مساعدت در رشد و شکوفایی است. متغیّرهای زمینه ساز سلامتی معنوی در روابط رفتاری زوجین شامل انعطاف پذیری و آسان گیربودن، خوش رویی و حسن معاشرت، رفتار مسئولانه، رازداری و پوشاندن عیوب، آراستگی، کنترل خشم، گفتار نیکو، وقت گذرانی مشترک، گشاده دستی و صله رحم است. نتیجه گیری: سلامت معنوی زوجین با ایجاد هدف و معنی در زندگی، انعطاف پذیری، مسئولیت پذیری، مدیریت خشونت، آداب معاشرت و گشاده دستی منجر به رشد دنیوی و اخروی زوجین می شود.

سابقه و هدف: هر چند روان شناسی شناختی با بیش از هفت دهه سابقه به تصحیح باورهای غیرمنطقی و افکار منفی افراد می پردازد، اما پژوهش های اندکی این روش را با معارف اسلامی تلفیق کرده است. ازاین رو، هدف از این تحقیق بررسی تأثیر آموزش تصحیح شناختی مبتنی بر معارف اسلامی بر حسادت دختران نوجوان بود.

سابقه و هدف: سلامت معنوی شاخه ای از سلامت است که می توان آن را جامع تمام ابعاد سلامت در نظر گرفت؛ به طوری که با رسیدن به کمال سلامت معنوی، دیگر ابعاد سلامت نیز مسیر رشد و کمال را طی خواهد کرد. سلامت معنوی حالتی از داشتن و برخوردارشدن از حس پذیرش، اتصال به قدرتی برتر و طی مسیر در جهت خواست آن قدرت و یکپارچگی در کل وجود بر مبنای مسیر تعیین شده از سوی قدرت برتر (خداوند) است. در این پژوهش به بررسی و بازشناسی مؤلفه های اثرگذار سلامت معنوی بر سلامت انسان پرداخته شد تا مسیر هموارتری فرا روی پژوهش های بعدی پژوهشگران قرار گیرد. روش کار: روش پژوهش حاضر توصیفی-کتابخانه ای است. در گردآوری مطالب کلیدواژه های سلامت معنوی، معنویت، سلامت معنوی-سلامت انسان و معنویت-سلامت انسان و معادل انگلیسی آنها در بازه زمانی سال های 2010 تا 2020 با جست وجو در پایگاه های گوگل اسکولار، نورمگز، اس.آی.دی، اسکپوس، پاب مد و مگیران بررسی شد. در این بازه بیش از 150 مستند بررسی شد و داده های مرتبط با سؤال های پژوهشی که بیشتر در مقالات با موضوع ارتباط سنجی و اثربخشی ابعاد مختلف سلامت معنوی در ارتباط با زندگی انسان بود، بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: پس از بررسی اسناد منتخب، یافته های حاصل از مستندات نشان داده است که بیشتر تحقیقات در حیطه تأثیر یا رابطه سلامت معنوی با سلامت عمومی، سلامت روان، پیشرفت بیماری، کیفیت زندگی و بهبود عملکرد اجتماعی انجام گرفته بود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت که ارتقای سلامت معنوی در افراد در سلامت عمومی، بهبود روند بیماری ها و سلامت روان می تواند مؤثر واقع شود. همچنین لازم است برای سنجش سلامت معنوی ابزار متناسب با فرهنگ و گروه های مختلف سنی ساخته شود و در آینده نزدیک به یکی از دامنه های علمی پرکاربرد تبدیل گردد.

پژوهش حاضر با هدف اثربخشی تحلیل رفتار متقابل بر آشفتگی روان شناختی و امید به زندگی مادران دارای فرزند اختلال طیف اوتیسم انجام شده است؛ روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه مادران دارای فرزند اوتیسم ساکن شهر اصفهان در سال 1399 بودند که از بین آن ها به شیوه نمونه گیری هدفمند تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند؛ ابتدا پرسشنامه های آشفتگی روان شناختی کسلر (2002) و امیدواری اشنایدر (1991) بر روی هر دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد سپس گروه آزمایش تحت 10جلسه درمان گروهی مبتنی بر تحلیل روابط متقابل به مدت هر جلسه 60 دقیقه قرار گرفتند. مجدداً پس ازمون بر روی دو گروه ازمایش و کنترل اجرا شد. به علت شیوع ویروس کرونا آموزش بصورت مجازی انجام شد. ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ در 10 جلسه 60 دقیقه ای بر گروه آزمایش، ﻫﺮ دو ﮔﺮوه به طور مجدد ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻫﻤﺎن آزﻣﻮنﻫﺎ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار گرفتند؛ تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار spss و روش تحلیل کوواریانس صورت گرفت. نتایج نشان داد تحلیل رفتار متقابل بر امید به زندگی مادران دارای فرزند اوتیسم موثر بوده است (p<0/05)؛ اما بر آشفتگی روان شناختی تاثیری نداشته است (P>0/05). با توجه به نتیجه پژوهش حاضر پیشنهاد می شود روش تحلیل روابط متقابل را به عنوان ابزاری حمایتی و موثر جهت افزایش امید به زندگی مادران دارای فرزندان اوتیسم استفاده شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ادراک متخصصان از الگوی دینی زندگی زن در خانواده انجام شده است. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش کیفی و از نوع زمینه ای(داده بنیاد) بود. جامعه آماری متخصصین علوم اسلامی در حوزه خانواده بودند و نمونه پژوهش شامل 12 نفر از این متخصصین تا مرحله اشباع داده ها و به روش گلوله برفی بود. بدین منظور مصاحبه نیمه ساختاری انجام شد و روایی این پژوهش با چهار محور ارزش واقعی،کاربردی بودن،تداوم و مبتنی بر واقعیت بودن تأیید گردید. جهت تحلیل داده ها از روش کد گزاری استفاده شد.یافته ها:یافته های پژوهش شامل پنج کد محوری و چهل و یک کد باز بود. کدگذاری محوری پژوهش شامل 1- تعریف،اهمیت و ضرورت الگوی زندگی2- ابعاد الگوی زندگی زنان در خانواده 3- آسیب شناسی الگو زندگی غیر اسلامی زنان 4- راهکارهای ایجاد الگو زندگی دینی 5- نشانه های الگوی دینی زندگی زن در خانواده .نتیجه گیری: از آنجا که الگوی زندگی زن در الگوی زندگی افراد خانواده و حتی جامعه نقش دارد؛ پرداختن به این موضوع از ضرورت های پژوهش در حوزه زن وخانواده است. در این پژوهش نظرات کارشناسان پیرامون تعریف الگو زندگی و تبیین اهمیت آن، آسیب ها و نقاط ضعف الگوی زندگی فعلی زنان جامعه و فاصله آن تا الگوی کامل دینی بررسی و راهکارهایی برای ارتقاء الگوی زندگی زنان با نگاه دینی ارائه شد.

زمینه : مطالعات متعددی به تأثیر مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی بر ترس از صمیمت زوجین پرداخته اند. اما پیرامون اثربخشی آموزش تلفیقی مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی بر ترس از صمیمیت زنان شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف : بررسی اثربخشی آموزش تلفیقی مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی بر ترس از صمیمیت زنان مراجعه کننده به کلینیک های شهر اصفهان بود. روش : پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری کلیه زنان مراجعه کننده به کلینیک های مشاوره شهر اصفهان در زمستان سال 1397 بود. 30 نفر به روش نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. ابزار پژوهش عبارتند از: پرسشنامه ترس از صمیمیت ( FIS ) دسکاتنر و تلن (1991) و جلسات آموزش تلفیقی مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی طاهری (1394). تحلیل داده ها با استفاده روش تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام شد. یافته ها : آموزش مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی بر ترس از صمیمیت زنان مراجعه کننده به کلینیک های شهر اصفهان تأثیر دارد (05/0 > p ). نتیجه گیری : ترس از صمیمیت زنان مراجعه کننده به کلینیک های شهر اصفهان بر اساس آموزش مهارت های ارتباطی و طرحواره درمانی بهبود یافت.

از جمله متغیرهای مهم در مطالعات خانواده، سازگاری زناشویی است. هدف از این پژوهش بررسی رابطه سبک زندگی زوجی اسلامی با سازگاری زناشویی زوجین بود. نمونه تحقیق150 نفر از والدین دانشجویان دانشگاه اصفهان بودند که با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی و فرم کوتاه پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپانیر بود. داده ها با روش های آمار توصیفی و استنباطی (همبستگی، رگرسیون، آزمون تی و معادلات ساختاری) و با استفاده از نرم افزارهای AmosوSPSS تحلیل شد. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که سبک زندگی زوجی اسلامی بر سازگاری زناشویی تاثیر معنادار دارد. هم چنین طبق نتایج مدل رگرسیون از بین ابعاد سبک زندگی، بعد ساختاری و بعد رفتاری، سازگاری زناشویی را به طور معناداری پیش بینی کردند. هم چنین بین ابعاد سبک زندگی با رویکرد اسلامی و سازگاری زناشویی همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت. بنابراین چنانچه زن و شوهر تلاش کنند سبک زندگی خود را به سوی اسلامی تر شدن سوق دهند سازگاری زوجی آنها ارتقا خواهد یافت.

از آنجا که یکی از نیازهای جامعه اسلامی تشریح سبک زندگی بر اساس اعتقادات اسلامی وترسیم چگونگی عملکرد افراد در حیطه های مختلف زندگی می باشد؛لذا پژوهش حاضر با هدف ساخت واعتباریابی پرسشنامه سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی(ILSQ) انجام شده است.روش تحقیق حاضر ترکیبی از نوع طرح اکتشافی بوده و از دو مرحله تشکیل شده است .مرحله اول روش کیفی بوده واز پژوهش داده بنیاد برای ساخت ابزار استفاده شده است بدین منظور ضمن مصاحبه با متخصصین حوزه خانواده وکارشناسان علوم اسلامی مطالعات وسیع کتابخانه ای انجام و مدل نظری سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی تدوین و فرم اولیه پرسشنامه تنظیم شد.در مرحله دوم پژوهش با روش کمی روایی و پایایی ابزار موردنظر بررسی شد.بدین منظور 150 نفر ازوالدین دانشجویان دانشگاه اصفهان با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و پرسشنامه محقق ساخته سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی و فرم کوتاه پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپانیر را تکمیل کردند.داده ها به کمک روش های آمار توصیفی واستنباطی و با استفاده از نرم افزار های AmosوSPSS تحلیل شد.یافته ها نشان داد پرسشنامه سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی حاوی 84 سوال و هشت بعد تایید شده ساختاری ،معنوی ،رفتاری ،عاطفی ،شناختی ،جنسی ،ارتباط با خانواده ها و سلامت میباشد. محاسبة اعتبار و روایی پرسشنامه، نشان داده شد که پرسشنامه سبک زندگی زوجین با رویکرد اسلامی اعتبار و روایی بالایی دارد. از این رو، می توان از آن در حیطه های تحقیق و ارزیابی استفاده کرد.

هدف این پژوهش، بررسی اثر بخشی زوج درمانی اسلام محور بر خوش بینی زوجین بود. این پزوهش، نیمه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است.جامعه آماری این تحقیق زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره جامعه القرآن اصفهان در سال 1387-1388 بودند. نمونه این پزوهش شامل 30 زوج از زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره جامعه القرآن شهر اصفهان بودند که به صورت گمارش تصادفی در دوگروه آزمایش (15 زوج)وکنترل(15زوج) جایگزین شدند. متغییر وابسته در این پژوهش خوش بینی زوجین و متغیر مستقل زوج درمانی اسلام محور بود که در هشت جلسه تنظیم و به گروه آزمایش آموزش داده شد. فرضیه های این تحقیق این بود که زوج درمانی اسلام محور بر خوش بینی زوجین و ابعاد آن مؤثر وتعامل بین تاثیرآموزش و جنسیت معنادار است. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شد. نتایج نشان داد که زوج درمانی اسلام محور خوش بینی زوجین و ابعاد آن را به طور معناداری بهبود بخشیده (001/0 p= )و تعامل بین تاثیرآموزش و جنسیت معنا دار نبوده است. نتیجه پژوهش حاضر، علاوه بر اینکه مؤید تحقیقات قبلی مبنی بر اثرگذاری روش های مذهبی در درمان است، راهکار جدیدی برای زوج درمانی، به خصوص در جوامع اسلامی ارائه می دهد.