مرضیه نجومی

! هدف : خشونت خانگی پدیده ای شایع در جوامع و یک اولویت بهداشتی کشورهاست. عوامل متعددی، مانند عوامل زیست شناختی، ژنتیکی، روان شناختی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی در شکل گیری خشونت خانگی یا جلوگیری از بروز آن نقش دارند. بنابراین، در مداخلات پیشگیرانه و مراقبت مستمر و مؤثر بهتر است نظام مراقبتی یکپارچه ای به کار گرفته شود که بتواند همه عوامل مؤثر را پوشش دهد. در ایران نیز پژوهش هایی در مورد شیوع و چند مداخله با رویکردهای آموزشی انجام شده است. روش : با طراحی یک پژوهش پیشگیری از همسرآزاری در نظام مراقب های بهداشتی اولیه کوشش شد تا مدلی یکپارچه، مبتنی بر جامعه و بر مراقبت های بهداشتی اولیه ایران طراحی و اجرا شود. مدل حاصل از این پژوهش کاربردی در نوشته حاضر ارائه می شود. یافته ها : مدل «پیشگیری از همسرآزاری در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه» به گونه ای طراحی شده که قادر است در سطح جامعه روستایی و شهرهای کوچک، با کمک متون آموزشی، کارکنان مراقبت های بهداشتی اولیه، مانند بهورزان، کاردان ها و کارشناسان بهداشتی و پزشکان خانواده را به شکل کوتاه مدت آموزش دهد تا بتوانند به شناسایی موارد همسرآزاری، برقراری ارتباط، ثبت موارد و ارجاع قربانیان همسرآزاری جسمی بپردازند و با درمان مشاوره ای، حمایتی و دارویی به تسکین رنج هایشان کمک کنند. نتیجه گیری : این مدل توانست با آگاه سازی و حساس سازی کارکنان مراقبت های بهداشتی اولیه بر همه محدودیت ها و نارسایی هایی که در مطالعه رمزی و همکاران درباره بی میلی کارکنان در همکاری به برنامه پیشگیری از خشونت گزارش شده بود، غلبه کند و نشان دهد بخش پزشکی و مراقبت های بهداشتی اولیه منبع ارزشمندی در کمک به اجرای برنامه های پیشگیری از خشونت هستند. این مدل محدودیت هایی نیز دارد و پیشنهادهایی برای کمک به رفع محدودیت ها در سطح کشور و تبادل تجربه با کشورهای منطقه ارائه شده است. /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal" mso-tstyle-rowband-size:0 mso-tstyle-colband-size:0 mso-style-noshow:yes mso-style-priority:99 mso-style-qformat:yes mso-style-parent:"" mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt mso-para-margin:0cm mso-para-margin-bottom:.0001pt mso-pagination:widow-orphan font-size:10.0pt font-family:"Times New Roman","serif"}

اهداف: اجرای صحیح وظایف بنیادی و نقش های کلیدی در آموزش، مستلزم برخورداری از کیفیت است. ارزش یابی دوره های مختلف آموزشی در راستای بهبود کیفیت این دوره ها، یک ضرورت محسوب می شود. مطالعه حاضر با هدف ارزش یابی فرآیند دوره آموزشی پودمانی مدیریت عالی پزشک خانواده در ایران انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1393 با انتخاب 218 نفر از دانشجویان پزشک خانواده و 34 نفر از اساتید و دست اندرکاران دوره آموزشی پزشک خانواده با روش نمونه گیری خوشه ای انجام شد. گردآوری داده ها با استفاده از دو پرسش نامه محقق ساخته به منظور بررسی نظرات دانشجویان و نیز اساتید و دست اندرکاران اجرای دوره صورت گرفت. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 16 ، شاخص های مرکزی و پراکندگی و آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها: دانشجویان نسبت به همه زمینه های تعیین شده در این ارزش یابی نظر موافق داشتند و بیشترین میزان رضایت دانشجویان مربوط به طول دوره آموزشی و کمترین میزان رضایت آنها مربوط به نحوه اجرا بود. اساتید و دست اندرکاران برنامه نسبت به زمینه های سازمان دهی محتوای دوره، طول دوره، شیوه ارایه دروس و منابع آموزشی نظر موافق و نسبت به نحوه اجرا، قابلیت به کارگیری دروس، ارزش یابی فراگیران و هزینه، نظر مخالف داشتند. بیشترین میزان رضایت اساتید نسبت به طول دوره و کمترین میزان رضایت آنها نسبت به موضوع هزینه بود. نتیجه گیری: ارزش یابی دوره آموزشی پودمانی مدیریت عالی پزشکان خانواده در دانشگاه های علوم پزشکی منتخب در ایران به طور میانگین در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد.

هدف : هدف بررسی حاضر مرور نظام مند و مقایسه پژوهش های انجام شده در مورد روش های خودکشی در کشورهای حوزه مدیترانه شرقی، بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی ( WHO )، بود. روش : جست وجوی نظام مند منابع به دو روش الکترونیکی ( Medline (PubMed) ، CINAHL ، Web of Science ISI ، Science direct ، SCOPUS ، PsycINFO ، OVID و Emrmedex and Imemr ) و دستی انجام شد. برای جست وجو کلمه « suicide » و « Mesh word » آن و نام کشورهای حوزه مدیترانه شرقی، بر پایه تقسیم بندی WHO در سال 2010 به همراه دیگر عبارت های مربوط به کشورهای این حوزه به کار رفت. هر پژوهشی که تعداد، درصد فراوانی یا نسبت انواع روش های خودکشی را در افراد بالای 15 سال در یک دوره مشخص از زمان در یکی از کشورهای حوزه مدیترانه شرقی یا مناطق زیرمجموعه آنها گزارش کرده بود، وارد بررسی شد. پس از حذف هم پوشانی ها، دو فرد جداگانه عنوان و چکیده 4152 مقاله را بررسی کردند. از این تعداد 167 مقاله انتخاب شد که با بررسی متن کامل، در نهایت 19 مقاله وارد بررسی نهایی شد. برای ارزیابی کیفیت مقاله های انتخاب شده «تقویت گزارش بررسی های مشاهده ای در همه گیرشناسی» ( STROBE ) به کار رفت. یافته ها : روش های دارزدن، مسمومیت ها و سوختگی ها در بیشتر پژوهش ها بیشترین درصد فراوانی را به خود اختصاص داده بودند. نتیجه گیری : در انتخاب روش های خودکشی تفاوت های به نسبت زیادی میان کشورهای حوزه مدیترانه شرقی وجود دارد. افزون بر تفاوت میان کشورها، تفاوت جنسیتی نیز بارز است.

هدف : هدف پژوهش حاضر شناسایی و طبقه بندی عوامل تأثیرگذار بر بروز خشونت خانگی فیزیکی علیه زنان در کشورهای حوزه مدیترانه شرقی در قالب یک مرور نظام مند بود. روش : جست وجوی الکترونیک در پایگاه های اطلاعاتی و مجموعه مجله های PubMed ، EMBASE ، Web of Knowledge (ISI) ، PsycInfo ، Index Medicus for the Eastern Mediterranean Region (IMEMR) ، Ovid ، Global Health ، IranMedex ، SID و IranDoc و کتابخانه Cochrane و تمامی پایگاه های Science Direct ، Elsevier ، Proquest و Magiran از تاریخ 1949 میلادی تا تاریخ 30 دسامبر 2011، بدون اعمال محدودیت زبان و جست وجوی دستی با استفاده از فهرست منابع پژوهش های انتخاب شده و مستندات طرح «تدوین سند ملی مقابله با خشونت خانگی» انجام شد. معیارهای ورود بررسی ها به پژوهش حاضر عبارت بود از: 1- پژوهش کمّی باشد؛ 2- جامعه پژوهش زنان غیرباردار با دست کم یک بار تجربه زندگی مشترک باشد؛ 3- پژوهش در کشورهای حوزه مدیترانه شرقی انجام شده باشد؛ 4- به عوامل خطر/ تعیین کننده/ پیش بینی کننده/ تأثیرگذار در بروز خشونت خانگی فیزیکی علیه زنان در یکی از سه حوزه افراد خشونت دیده (زنان)، افراد خشونت گر و جامعه پرداخته باشد؛ 5- هر سه معیار 3-1 و دست کم دو مورد از معیار های 10- 4 از معیارهای فهرست ارزیابی نقادانه ( CACL ) را دارا باشد. ارزیابی نقادانه با استفاده از فرم از پیش طراحی شده، به وسیله دو نفر به صورت جداگانه انجام شد. با استفاده از نرم افزار استاتا، ناهمگونی میان پژوهش ها با آزمون Q کوکران بررسی شد و با توجه به نتیجه آن از مدل تصادفی برای استخراج نسبت شانس مشترک استفاده شد. وجود سوگیری انتشار با آزمون همبستگی رتبه بگ و روش رگرسیون اِگر ارزیابی شد. برای نمایش گرافیکی داده ها نیز از نمودارهای انباشت و قیفی استفاده شد. یافته ها : بر پایه فراتحلیل، برخورداری زنان از تحصیلات دانشگاهی، عامل محافظت کننده و اشتغال نداشتن زنان به کار درآمدزا، عامل خطر برای قرارگرفتن در معرض خشونت فیزیکی بود. نتیجه گیری : عوامل بسیاری در سه سطح فرد خشونت دیده، عامل خشونت گر و ویژگی های خانوادگی/ اجتماعی در بروز خشونت خانگی فیزیکی علیه زنان کشورهای حوزه مدیترانه شرقی نقش دارند که شباهت های قابل توجهی با عوامل شناخته شده در سایر کشورها دارند.

Objectives: The availability of a reliable and valid measurement to assess social support represents an important precondition to promote health research. The Social Support Questionnaire (SSQ) was simple to complete and developed by Sarason, Levine, Basham, & Sarason (1983), so it had been decided to translate it into Farsi to examine its psychometric properties. Social support can be defined as perceived availability of people who care about us the certainty that there are people whom we can rely on makes it easier for us to feel good. Social support is composed of three types: instrumental, informational, and emotional. There is lots of evidence indicating that perceived social support is an important process that can reduce stress and foster positive health outcomes, such as physical and psychological well-being. Emotional support particularly was found of buffering effect of various stressful life events consequently having a positive effect on physical and psychological health. Method: A convenient sample of 270 individuals aged 18-65 years old recruited from two private English language teaching institutions and from the Ministry of Health and Education. The data were analyzed with: one-sample Kolmogorov- Smirnov Z test, Mann Whitney U-tests, ANOVAs, ANCOVAs, Spearmen’s rho correlation and Cronbach’s alpha was calculated. Findings: Women showed a higher satisfaction with social support compared to men whereas there was no gender-difference in the number of reported supporting persons. There was no significant main effect for marital status relating to the number of reported supporting individuals. Neither the number of reported supporting persons nor the satisfaction with social support was significantly associated with the age of the subjects. Conclusion: The internal consistency in terms of Cronbach’s alpha for both scales were high (number of supporting individuals .95 and satisfaction .96. The Farsi version of the SSQ has satisfactory psychometric properties supporting empirical evidence for its use in research and practice.

سیستم «مدیر مورد» یکی از اثربخش ترین روش های مداخله بیماران اسکیزوفرنی و خانواده های آنان است. مطالعـه حاضر بـا هـدف استفـاده از خدمـات مدیریت مورد توسط مصرف کنندگان خدمـات روان پزشکی و اعضاء خانواده بیماران اسکیزوفرنی و مقایسه اثربخشی آن با گروه کارشناسان بهداشت انجام شده است. روش این مطالعه از نوع مداخله ای و دو سر کور بود. اعضاء خانواده 117 بیمار اسکیزوفرنی پرسشنامه های «سلامت روانی GHQ-28»، «پرسشنامه آگاهی سنجی خانواده های مبتلایان به اسکیزوفرنیا»، فرم کوتاه آزمون برنامه مصاحبه تجارب خانواده های بیماران روانی را قبل و بعد از ارائه خدمات در منزل توسط دو گروه مدیر مورد کارشناسان بهداشت روان و اعضاء خانواده بیماران تکمیل کردند. نتایج نشان داد که اثربخشی مداخله توسط گروه اعضاء خانواده با اثربخشی مداخله توسط کارشناسان گروه بهداشت، یکسان بوده است و آگاهی و فرسودگی خانواده های بیماران تنها در اثر مداخله، بدون در نظر گرفتن گروه مداخله گر افزایش معنا داری یافته است. استفاده از افراد غیر متخصص در مدیریت مورد امکان استفاده بیشتر و گسترده تر خانواده های بیماران را از خدمات بهداشت روانی فراهم می کند.

مؤسسه زدایی از درمان بیماران روانی آن را به موضوعی خانوادگی تبدیل کرده است. نقش مراقبت از بیماران در خانواده، فرسودگی و اختلالات روان پزشکی را برای مراقبان به دنبال دارد. در تحقیق حاضر فرسودگی و سلامت روانی مراقبان در رابطه با شدت سایکوپاتـولوژی ـ نشانه های مثبت و منفی بیماری ـ مهارت های زندگی بیماران، دانش خانواده ها و خصوصیات جمعیت شناختی بیماران بررسی می شود. 117 بیمار اسکیزوفرنی و اعضاء خانواده آنان پرسشنامه های سلامت روانی GHQ-28، پرسشنامه آگاهی سنجی خانواده های مبتلایان به اسکیزوفرنیا، فرم کوتاه آزمون برنامه مصاحبه تجارب خانواده های بیماران روانی، آزمون سطح شناختی آلن و مقیاس علائم مثبت و منفی (PANSS) را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد که نشانه های کلی سایکوپاتولوژی و مهارت های زندگی بیماران با فرسودگی مراقبان همبسته است، اما بین طول بیماری و آگاهی مراقبان با فرسودگی یا سلامت روانی آنان همبستگی معناداری بدست نیامد. ارائه آموزش، مهارت ها و یا منابع به خانواده این بیماران، می تواند علاوه بر ارتقاء سلامت روانی و جسمی آن ها به بهبود عضو بیمار خانواده نیز کمک کند.