محمد یمنی

ادگار مورن بر این باور است که نظام های آموزشی کنونی دچار بحران شده اند، بحرانی که ناشی از رویکرد ساده شده و تفکیکی نسبت به دانش و تفکیک آن به رشته های مجزا و تاکید بیش از حد بر تخصصی و فوق تخصصی شدن است. وی برای به چالش کشیدن این بحران، رویکرد فرارشته ای را ارائه می دهد. هدف از این مقاله بیان مبانی فلسفی این دیدگاه مورن است. بنابراین، این مقاله درصدد است با استفاده از روش تحلیلی، تاکید صریح مورن بر ضرورت اصلاح اندیشه را مورد بحث قرار دهد و تدبیر وی تحت عنوان رویکرد فرارشته ای را بیان کند. از دیدگاه مورن، رویکرد فرارشته ای نه تنها تفکیک و تشخیص رشته های مختلف دانش را محترم می شمارد، بلکه مرزهای میان رشته ها را کنار گذاشته و دانشی یگانه، واحد و یکپارچه را ارائه می دهد. در نتیجه، رویکرد فرارشته ای نوعی آموزش و پژوهش مسئله محور است که با در نظر گرفتن طیف وسیع دانش، می تواند از آموزشِ تک بعدی و بیگانگی رشته ها با یکدیگر اجتناب ورزد. به نظر می رسد این رویکرد از عدم آگاهی و غفلت از مسائل جامعه جلوگیری می کند و این قابلیت را دارد که در نظام های آموزشی تحول ایجاد نماید.

این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به خاستگاه نظریه پیچیدگی و تاثیر آن در مدیریت سازمان های آموزشی اشاره می کند. متفکران نظریه پیچیدگی معتقدند سازمان های آموزشی، سیستم هایی خود سازمان، پیچیده و غیرخطی هستند، بنابراین تغییرات آنها را نمی توان با اصول مدیریت سنتی توجیه نمود و مدیریت آنها می بایست مدیریتی خلاق، انعطاف پذیر نسبت به تغییر، بی ثباتی و تنوع، تدوین برنامه های کوتاه مدت، بازدارنده نسبت به تمرکز قدرت و سلسله مراتب و کنترل از بالا به پایین، مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل، و به صورت گروهی و اشتراکی باشد. در مقاله دلالت های ارزشمند این نظریه تحسین می گردند، اما به دلیل ماهیت نسبی گرای مدیریت پیچیده و چگونگی تطبیق سیستم خود سازمان با مدیریت و نحوه عملی مدیریت گروهی، بر رعایت احتیاط در کاربرد عملی آن تاکید می شود. در نهایت نتیجه گیری می شود که مدیریت پیچیدگی مبتنی بر ارتباط مفاهیم مکملی چون نظم/ بی نظمی می تواند مبنای مناسبی برای مدیریت سازمان های آموزشی محسوب شود.

پژوهش های میان رشته ای در دو دهه اخیر از رشد کم سابقه ای برخوردار شده اند. مرور ادبیات علمی مربوط نشان می دهد که این دسته از پژوهش ها اهمیت روش شناختی و نیز گونه شناختی معتنابه ای دارند. هدف این پژوهش این است که با استفاده از روش اسنادی و با توجه به روند تاریخی به مقایسه و توصیف و تبیین طبقه بندی های مختلف از پژوهش میان رشته ای، فارغ از طبقه بندی های که تاکنون انجام شده است، بپردازد. این مطالعه با رویکردی تبارشناسانه بر آن است  که به رغم به هم پیوستگی ها، گسستگی ها، و طبقه بندی های گوناگون پژوهش میان رشته ای، به ریشه یابی این گونه ها پرداخته و گفتمان جدیدی را در این قلمرو مطرح سازد. این مقاله نشان می دهد که طبقه بندی های پژوهش در بسیاری از موارد با هم همپوشانی داشته و پژوهش میان رشته ای از اواخر قرن بیستم تا دهه های اخیر همراه با تحولات نقش دانشگاه ها در جامعه، از تأکید بر طبقه بندی ساختاری به سوی تأکید بر طبقه بندی ساختاری کاربردی سوق یافته است و دانش از ماهیت آکادمیک به سوی ماهیت پسا آکادمیک تغییر ماهیت داده است.

کاربرد فناوری اطلاعات در نظامهای آموزشی یک برنامه و جریان آموزشی فعال است ، که آموزش نوین را برای حضور مؤثر در هزاره سوم ترسیم میکند، ولی مقدم بر کاربرد آن، باید تلاش عوامل مؤثر بر پذیرش، بهرهوری، بهرهبرداری و استفاده از این پدیده شناسایی شود . باوجود تسلط فناوری در محیطهای آموزشی، کاری وزندگی روزمره، پذیرش استفاده از فناوری ازجمله الزامات تعلیم و تربیت دنیای کنونی بهحساب میآید. ازاینرو مقاله حاضر باهدف بررسی نقش تجربه رایانه ای دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی در پذیرش فناوری بر اساس مدل پذیرش فناوری و مشخص کردن متغیرهای تعدیلکننده و واسطهای در مدل پذیرش فناوری صورت گرفته است. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری آن شامل دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی که در سال تحصیلی 92-91 مشغول تحصیلاند، میباشد که با روش نمونه گیری خوشه ای نمونه ای به حجم 400 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه با آلفای کرونباخ 0.9 است. تحلیل دادهها از طریق و SPSS آمار توصیفی و آمار استنباطی به وس یله رگرسیون چندمتغ یری و با استفاده از نرم افز ار انجامگرفته است. متغیر تجربه رایانهای بر متغیر استفاده از فناوری تأثیرگذار است. همچنین AMOS متغیر برداشت ذهنی از مفید بودن بهعنوان متغیر واسطهای شناسایی شد و متغیر برداشت ذهنی از آسانی استفاده هم بهعنوان متغیر واسطهای و هم بهعنوان متغیر تعدیلکننده شناسایی شد؛ اما متغیرهای نگرش نسبت به استفاده و تصمیم به استفاده شرایط معناداری را کسب نکردند و نقشی برای آنها در نظر گرفته نشد.

در این تحقیق به تحلیل محتوایی اسناد مرتبط با برنامه های پنج گانه توسعه با توجه به مقوله های الگوهای حکمرانی آموزش عالی پرداخته شده است. هدف این تحقیق مشخص کردن میزان توجه به مقوله های اصلی و زیر مقوله های مرتبط با هر یک از الگوهای سه گانه حکمرانی آموزش عالی است. جامعه آماری این تحقیق برنامه های پنج گانه توسعه کشور و اسناد پشتیبان آن ها است. نمونه تحقیق نیز دربرگیرنده کل جامعه آماری است. معیار توصیف الگوهای سه گانه حکمرانی آموزش عالی بود. واحد تحلیل در این مطالعه، هرکدام از برنامه های توسعه و اسناد پشتیبان آن ها بود و واحد ضبط عبارت ها، گزاره ها، جمله ها و کلمات است که دربرگیرنده مضامین و مفاهیم مرتبط با مقوله ها و زیر مقوله های الگوهای مختلف حکمرانی آموزش عالی است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی است. در این مقاله از طریق تلفیق دیدگاه های مرتبط با الگوهای حکمرانی آموزش عالی، سه الگوی عمده در نظر گرفته شده است که عبارت از الگوی دولت گرا، الگوی بازار محور و الگوی مبتنی بر خود حکمرانی دانشگاهیان (الگوی هومبولتی) است. در این تحقیق هرکدام از قوانین برنامه های پنج گانه توسعه کشور و اسناد پشتیبان آن ها با توجه به مقوله ها و زیر مقوله های الگوهای سه گانه حکمرانی به تفکیک موردبررسی و تحلیل محتوایی قرارگرفته است. نتایج به دست آمده بدین شرح است که در برنامه اول الگوی دولت گرا، در برنامه دوم الگوی دولت گرا و بازار محور، در برنامه سوم و چهارم الگوی هومبولتی و در برنامه پنجم مقوله ها و زیر مقوله های الگوی بازار گرا از کمیت بیشتری برخوردار است.

در این تحقیق به بررسی مقایسه ای تغییرات ساختاری و کارکردی استقلال نظام دانشگاهی در برنامه های پنج ساله بخش آموزش عالی پس از انقلاب اسلامی پرداخته شده است. مبانی نظری این تحقیق تلفیقی از تئوری سیستم ها و نظریات ارائه شده در زمینه های مدل های حکمرانی آموزش عالی و کارکردهای استقلال دانشگاهی است. هدف از این تحقیق، بررسی و تشریح روند تغییرات ساختاری (مدل های سه گانه حکمرانی آموزش عالی) و کارکردی استقلال نظام آموزش عالی ایران، در طی برنامه های پنج گانه توسعه است.  بدین منظور از روش تحلیل محتوا با رویکرد کمّی و مصاحبه استفاده شده است. هدف از تحلیل محتوا، بررسی میزان فراوانی مقوله های مرتبط با مدل های حکمرانی آموزش عالی و کارکردهای استقلال دانشگاهی در متن برنامه های پنج گانه توسعه است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی همانند آزمون مجذور کای استفاده شده است. در بخش مصاحبه، از سؤالات نیمه ساختاریافته برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. یافته های تحقیق هم در سه بخش ارائه شده اند که بخش اول شامل یافته های حاصل از تحلیل محتوا، بخش دوم شامل یافته های حاصل از مصاحبه با خبرگان موضوعی و بخش سوم نیز مشتمل بر مقایسه یافته های حاصل از تحلیل محتوا و مصاحبه است. در حالت کلی و با نگاهی به سیر تغییرات ساختاری (مدل های حکمرانی آموزش عالی) و کارکردی استقلال دانشگاهی در طول پنج برنامه توسعه، ملاحظه می شود که یک تغییر در جهت گیری و نگرش برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور، از مدل های حکمرانی دولت گرا به مدل های حکمرانی هومبولتی و بازار محور ایجاد شده که به تبع این تغییر نگرش، میزان توجه به برخی از کارکردهای استقلال دانشگاهی در طی برنامه های سوم، چهارم و پنجم توسعه، بیش از سایر برنامه ها بوده است. همین رابطه مثبت نشان دهنده تعامل بین ابعاد ساختاری و کارکردی استقلال دانشگاهی در طی برنامه های توسعه است.   کلیدواژه ها : استقلال دانشگاهی، مدل های حکمرانی آموزش عالی، نظریه سیستم ها، کارکردهای استقلال دانشگاهی، تحلیل محتوا

هدف: هدف از اجرای این پژوهش، طراحی و تدوین الگویی به منظور بازنگری برنامه درسی رشته آموزش عالی در مقطع دکتری بود.روش پژوهش: بدین منظور از پژوهش کیفی و روش تحلیل مضمون استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه پژوهش، متخصصان و صاحب نظران برنامه های درسی و افراد با تجربه در این حوزه بود که از بین آنها 15 نفر به صورت هدفمند و با روش زنجیره ای به عنوان شرکت کنندگان پژوهش انتخاب شدند. تعداد شرکت کنندگان بر اساس اشباع اطلاعاتی پژوهشگر بوده است.یافته ها: نتایج پژوهش در بخش عناصر مهم و مورد توجه در بازنگری برنامه های درسی شامل 6 تم اصلی یعنی سیاست ها، هدف ها، محتوا، روش های یاددهی- یادگیری، روش های ارزشیابی و نوع ارائه دوره است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش، نشان دهنده آن است که مؤلفه های اصلی الگوی بازنگری برنامه های درسی شامل 5 تم اصلی یعنی توجه به فرایندمحور بودن بازنگری برنامه های درسی، جامعیت در بازنگری برنامه های درسی، جلب مشارکت ذی نفعان، اجتناب از تمرکزگرایی و تأکید بر نقش ارزشیابی در فرایند بازنگری برنامه های درسی است.