اعظم معتمدی

هدف این پژوهش طراحی الگویی برای اصلاح ساختار رویکرد میان رشته ای در دانشگاهها با تاکید بر پایداری توسعه ملی است. روش پژوهش برخاسته از نظریه داده بنیاد برای تبیین و تحلیل یافته های حاصل از مصاحبه های اکتشافی بود.جامعه مورد مطالعه این پژوهش اساتید علوم پایه و اساتیدی بودند که در این زمینه صاحبنظر بودند. روش نمونه گیری نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی بود. ابزار گردآوری یافته ها از طریق مصاحبه نیمه سازمان یافته بود. در تحلیل یافته ها از تحلیل محتوا و احصاء مضامین در مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید. با استناد به ادبیات پژوهش و یافته های اکتشافی،اصلاح ساختار رویکرد میان رشته ای علوم به عنوان پدیده محوری،تحول در نقش دانشگاه ها، اهداف بنیادین، تدوین برنامه ها به ترتیب به عنوان شرط علی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر و سیاستگذاری در فرایندها و ساختار و الزامات مدیریتی به عنوان راهبرد شناخته شد. یافته ها نشان داد پیامد اصلاح ساختار دستیابی به همگرایی علم و فناوری است. براین اساس اتخاذ سیاستگذاری های ویژه در دانشگاهها و نهادهای مرتبط و توجه به پژوهش و آموزش میان رشته ای همراه با الزامات آن می تواند در اصلاح ساختار کمک های مؤثری نماید.

پژوهش های میان رشته ای در دو دهه اخیر از رشد کم سابقه ای برخوردار شده اند. مرور ادبیات علمی مربوط نشان می دهد که این دسته از پژوهش ها اهمیت روش شناختی و نیز گونه شناختی معتنابه ای دارند. هدف این پژوهش این است که با استفاده از روش اسنادی و با توجه به روند تاریخی به مقایسه و توصیف و تبیین طبقه بندی های مختلف از پژوهش میان رشته ای، فارغ از طبقه بندی های که تاکنون انجام شده است، بپردازد. این مطالعه با رویکردی تبارشناسانه بر آن است  که به رغم به هم پیوستگی ها، گسستگی ها، و طبقه بندی های گوناگون پژوهش میان رشته ای، به ریشه یابی این گونه ها پرداخته و گفتمان جدیدی را در این قلمرو مطرح سازد. این مقاله نشان می دهد که طبقه بندی های پژوهش در بسیاری از موارد با هم همپوشانی داشته و پژوهش میان رشته ای از اواخر قرن بیستم تا دهه های اخیر همراه با تحولات نقش دانشگاه ها در جامعه، از تأکید بر طبقه بندی ساختاری به سوی تأکید بر طبقه بندی ساختاری کاربردی سوق یافته است و دانش از ماهیت آکادمیک به سوی ماهیت پسا آکادمیک تغییر ماهیت داده است.