زرین تاج واردی

زرین تاج واردی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شیراز

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۱.

بررسی ساختار اسطوره ای در داستان سام نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خدا اسطوره انسان سام نامه ایزد بانو نیروهای متافیزیکی دیو و اژدها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات اسطوره ای
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد اسطوره ای
تعداد بازدید : ۳۸۲۱ تعداد دانلود : ۱۸۸۹
بسیاری از داستان های کهن حماسی و عامیانه زیر بناهایی اساطیری دارند. شخصیت ها، موجودات و حوادث این گونه داستان ها غالباً در لایه ای اساطیری پیچیده شده اند، چنان که گاهی تمیز واقعیت از افسانه دشوار می نماید. سام نامه منظومه ای نیمه حماسی- نیمه غنایی است که داستان سفر سام را برای یافتن معشوقش بیان می کند. این منظومه که شامل تعداد زیادی داستان های تو در توی کوتاه است، از برخی جهات دارای الگوها اساطیری است. ریشه برخی از این الگوها را در اسطوره های ایرانی؛ بخصوص در اوستا و شاهنامه می توان یافت و ردپای بعضی دیگر را در اساطیر ملل غیر ایرانی می توان جستجو کرد. سام، قهرمان سام نامه قابل قیاس با انسان خدایان اسطوره های غیر ایرانی و پهلوانان اسطوره ای ایرانی است. همچنین شخصیت های زن سام نامه دارای وجوه تشابه فراوانی با ایزدبانوان اسطوره ای است. آنچه در این پژوهش کوتاه مورد نظر است، یافتن بن مایه های اساطیری در برخی از حوادث پیش روی سام و مقایسه قهرمان و برخی شخصیت های این منظومه با الگوهای اساطیری است.
۲.

بررسی رنگ در حکایتهای هفت‌پیکر نظامی

تعداد بازدید : ۳۵۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۰۱
آثار نظامی از زوایای مختلف درخور توجه ‌است. نظامی در هفت‌پیکر، نگاه ویژه و خاصی به مقولة رنگ دارد. در حکایتهایی که در هفت‌پیکر مطرح می‌شود می‌توان به ارتباط زیبای میان رنگهای هر گنبد و محتوای حکایات دست یافت. بررسی هر حکایت با ابعاد روان‌شناسی رنگ مورد نظر، بسیار جلب نظر می‌کند؛ همچنین ارتباط میان سیاره و اقلیم مورد نظر نیز قابل تأمّل است. در این پژوهش سعی شده‌است هفت رنگ مطرح شده در هفت‌پیکر که هر کدام متعلق به یکی از گنبدهای هفتگانه می‌باشد، مورد بررسی قرار گیرند و ارتباط این رنگها با حکایتهای مطرح شده در هر گنبد، بررسی شود.
۳.

جلوه های فرهنگ ایران باستان و اسلام در «ویس و رامین»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آداب و رسوم ساسانی ویس و رامین اسلامی اشکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸۰ تعداد دانلود : ۱۲۹۶
یکی از مشهورترین منظومه های عاشقانه در تاریخ ادب فارسی، منظومه ی «ویس و رامین» است. اهمیت این منظومه غالباً به دلیل نقشی است که در تاریخ داستان سرایی ادب فارسی داشته است؛ اما علاوه بر آن، شاهد ویژگی های لغوی و فرهنگی کم نظیری در این مجموعه هستیم که از جمله ی آن ها می توان به حضور لغات مهجور پهلوی و تلاقی فرهنگ های قبل و بعد از اسلام، اشاره کرد. از آنجا که اصل منظومه متعلق به ادوار قبل از اسلام است و پس از اسلام مجدداً منظومه تدوین شده است؛ فخرالدین اسعد گرگانی با ابتکار و خلاقیت فوق العاده ی خود، در خلال توصیفات یا صحنه ها هم به آرایش، پوشاک و آداب و رسوم اشکانی و ساسانی و معتقدات مذهبی اشاره می کند و هم پیوسته از تلمیحات و اشارات قرآنی سخن می گوید. نوشته ی حاضر بر آن است تا ضمن اشاره به حضور فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم گوناگونی که در منظومه موجود است؛ نگاهی نیز به لغات مهجور پهلوی که در دیوان موجود است، داشته باشد.
۴.

رابطه خدا و هستی از دیدگاه ابن عربی و شمس مغربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان ابن عربی تجلی شمس مغربی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات عرفا و صوفیه
تعداد بازدید : ۲۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۷۵
یکی از مباحث مهم در عرفان، بیان نسبت و رابطه میان خدا و هستی است؛ این مطلب که در اشعار عرفانی با عبارت های گوناگون بیان شده است، با ظهور ابن عربی و تثبیت مکتب وحدت وجود، رنگ دیگری به خود می گیرد؛ در نگاه ابن عربی و پیروانش، عالم(ماسوی الله) حق مخلوق و حق متجلی است و این ، نزدیک ترین نسبت میان خالق و مخلوق را ترسیم می کند. یکی از کسانی که به پیروی از ابن عربی، بنیان فکری خود را بر پایه وحدت وجود گذاشت، شمس الدین محمد شیرین مغربی، عارف قرن هشتم هجری است؛ او که در جای جای دیوانش هستی را مظهر و مجلای حق می داند، در مواردی عین کلام ابن عربی را جامه شعر پوشانده است. این مقاله، تأثیرپذیری شمس مغربی از ابن عربی را در محورهای وحدت وجود؛ تجلی حق در مظاهر؛ آثار، ویژگی ها و علت تجلی و نسبت و رابطه خداوند و آفرینش بررسی می کند.
۶.

مضامین رایج در شعر برخی از شاعران قرن نهم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شعر قرن نهم مضمون‏های قرن نهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۶۰
"در این مقاله به بررسی«مضامین»رایج در شعر برخی از شاعران قرن نهم پرداخته ایم.از آن‏جا که مضامین شعر قرن نهم، از گستردگی و تنوع ویژه‏ای برخوردارند؛از میان آن‏ها ده مضمون رایج‏تر از جمله:منقبت، مدح، عرفان، عشق مجازی، خدا، غم، فراق، بی‏اعتباری دنیا اغتنام فرصت را انتخاب کرده و در باب آن‏ها، به جستجو در دیوان‏های شاعران برجسته قرن نهم، از قبیل:جامی، شاه نعمت اله ولی، هلالی جغتایی، اهلی شیرازی، بابا فغانی شیرازی، قاسم انوار، انسی و کاتبی پرداخته‏ایم. ترتیب ذکر مضامین براساس فراوانی و شیوع آن‏ها می‏باشد و در هر مورد، به مقایسه و ذکر تفاوت‏های ساختاری و معنایی این مضمون‏های در قرن نهم با سایر دوره‏ها پرداخته وقالب‏های رایج هر مضمون را ذکر کرده و سپس به ذکر نمونه‏هایی از شعرهایی که در آن‏ها از این مضامین سخن رفته، مبادرت نموده‏ایم. در پایان، به نتیجه‏گیری و ارائه نموداری از کمیت این مضامین، در شعر قرن نهم پرداخته‏ایم. "
۷.

بازگشت؛ نیم نگاهی به سفرهای ادیسه و مرغان منطق الطیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سفر منطق الطیر مرغان ادیسه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان ادبی
تعداد بازدید : ۱۷۳۲ تعداد دانلود : ۷۶۷
یکی از رایج ترین موضوع ها در ادبیات تمام ملل، سفر است، سفری که می تواند انفسی یا آفاقی باشد. در این پژوهش به سنجش سفر انفسی موجود در کتاب منطق الطیر عطار و سفر آفاقی اولیس در حماسه ادیسه پرداخته شده است و به تحلیل محورهای همسان این دو اثر، مبادرت نموده ایم. محورهای همسانی که در این سنجش، مورد تحلیل قرار گرفته است، عبارتند از: در هر دو اثر، شوق بازگشت به اصل و موطن اصلی، وجود دارد. این اشتیاق، در کتاب منطق الطیر، در قالب راهی شدن مرغان برای...
۸.

بن مایه های اسطوره ای مربوط به پرندگان در افسانه های لری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات عامیانه افسانه های لری اسطوره بن مایه پرندگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۰ تعداد دانلود : ۱۵۱۰
یکی از لایه های درخور پژوهش در قصه های فولکلور، بررسی بن مایه اساطیر ی مربوط به پرندگان در افسانه است. پرندگان از گذشته های دور آن قدر برای انسان اهمیت دارند که حتی در اساطیر اقوام و ملل مختلف نیز حضور داشته اند. در این مقاله با روش تحلیل محتوا به بررسی بن مایه های اسطوره ای پرندگان در افسانه های لری پرداخته ایم. منظور از افسانه های لری، افسانه هایی است که در استان های لرنشین چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شده اند. هدف از این پژوهش در وهله نخست پی بردن به خویشکاری های پرندگان در افسانه های لری و در مرحله بعد نشان دادن تأثیرپذیری جایگاه پرندگان از باورهای اسطوره ای است. در این جستار دلایل دگردیسی نقش های برخی از پرندگان در افسانه های لری در مقایسه با باورهای اساطیری بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از مجموع 140 افسانه لری در 48 افسانه پرندگانی همچون عقاب، سیمرغ، کلاغ، جغد، قو، کبوتر و گنجشک با خویشکاری هایی مثبت لری حضور دارند که این مسئله می تواند نشان دهنده محبوبیت آن ها در میان مردم باشد. همچنین گفتنی است که باورهای اساطیری، باورهای دینی و شرایط بومی نیز بر جایگاه و خویشکاری پرندگان تأثیر داشته است.
۹.

باغ عرفان سهراب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عرفان طبیعت سهراب سپهری جهان عرفان کلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۴
یکی از برجسته ترین شعرای معاصر، که شعرش سرشار از عرفانی لطیف و خاص است، (سهراب سپهری) است. سهراب، شخصیتی است که در عرصه نقادی ها، گونه گون با او برخورد می شود؛ بدین معنی که گروهی او را عاری از عرفان، گروهی عارف الهی و برخی دیگر عارفی که عرفانش آمیزه و گلچینی از سایر عرفانهاست، معرفی می کنند. همچنین امر موجب شد که نگارنده به چنین جستاری دست یازد و با نگرشی دوباره در مقام این نوع داوریها بنشیند.در این جستار، ابتدا کلیه سروده های سهراب مورد مطالعه قرار گرفته و از خلال آنها، وجوه مختلف نگرشهای عرفانی وی از جمله مشابهتها و اختلافات عرفانش با عرفان کلاسیک، مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت در این بررسی به این نتیجه دست یافته ایم که گرایش سهراب به عرفان حتمی است، اما نه آن عرفان که از دیر باز شناخته ایم، بلکه عرفانی تازه و مختص به خود او.
۱۰.

بررسی وجوه زیباشناسی غزلیات شمس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غزلیات شمس زیبایی شناسی شعر فارسی زیبایی صوری شعر فارسی زیبایی معنوی شعر فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۷ تعداد دانلود : ۷۷۲
در این مقاله سعی شده است تا ابیاتی از «دیوان کبیر شمس» بنا بر تعاریفی که از مفهوم زیبایی توسط اندیشمندان ایرانی و غربی ارایه شده است، بررسی شود. از آنجا که زیبایی مطلوب بشر است و در فطرت آدمی ریشه دارد، مشاهده خواهد شد که بعضی تعاریف و کاربردهای هنری زیبایی از نگاه ایرانیان و غربیان به یکدیگر شبیه است. به منظور نظم نوشتاری، نویسندگان این مقاله، بررسی وجوه زیباشناسی ابیات «دیوان کبیر» را در دو بخش بررسی کرده اند: ابتدا جنبه معنوی زیبایی که شامل موضوعاتی همچون نور، شادی، وحدت وجود و ... می شود و دیگر جنبه صوری و ظاهری زیبایی در موضوعاتی چون مسایل بیان و موسیقی شعر.
۱۱.

سیر تحول و کارکرد عرفانی - ادبی عنصر نور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان اسلامی نور حکمت اشراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۱ تعداد دانلود : ۱۰۴۵
از دیرزمان، عنصر نور در اسطوره، تاریخ و فلسفه جهان شناسی اقوام گوناگون حضور داشته است. بنا بر کارکردهای متنوع نور (مثل مفاهیم قدسی، عقلانی، هستی شناختی، هدایتگری وزیباشناسی)، این سیر تاریخی از مصر باستان و با آیین هرمس آغاز می شود و در اندیشه زردشت، تنوع وگستردگی می یابد. دین یهود، مکتب گنوس، آیین صابئین مندایی و دین عیسای ناصری(ع) با تاثیرپذیری از یکدیگر در انتقال اندیشه اشراقی نقش داشته اند. اوج حضور مفاهیم نورانی با شاکله عقلانی، در دین مبین اسلام مشاهده می شود. با توجه به اینکه محور این نوشتار بررسی متون ادبی وعرفانی است، مشاهده می شود که در سه اثر: الطواسین از حلاج، عبهرالعاشقین از روزبهان بقلی و آواز پر جبرئیل از سهروردی، نور در وصف وحدانیت خداوند و قداست وجود نبی اکرم، جمال الهی و انسانی، مراتب وجود و فرشته شناسی نقش موثری ایفا می کند. در حقیقت، وسعت مشرب عرفان و ادب ایرانی، با تکیه بر مبانی اسلامی، کلیتی از اندیشه خردورزان کهن را منعکس می کند.
۱۲.

بررسی مقایسه ای گونه های مختلف پرداخت یک حکایت در متون منثور صوفیانه فارسی تا ابتدای قرن هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات عرفانی ادبیات تطبیقی فارسی ادبیات صوفیانه نثر عرفانی فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۵ تعداد دانلود : ۹۴۰
بررسی پرداختهای گوناگون حکایت در متون صوفیانه، موضوعی است که از جهات گوناگون به شناخت شیوه های داستان پردازی و حکایت نویسی صوفیه کمک می کند؛ زیرا هنگامی که چند نویسنده یک ماجرای خاص را حکایت کنند، چگونگی استفاده هریک از آنها از عناصر داستانی و آگاهی و تسلط آنان بر اهمیت وجودی این عناصر، آشکارتر خواهد بود و در نهایت، زوایای تاریک و بررسی نشده حکایت نویسی صوفیه را بهتر نشان خواهد داد. در این مقاله، چگونگی پرداخت «ماجرای نجات یافتن ابوحمزه خراسانی از چاه» در پنج اثر منثور صوفیانه فارسی تا ابتدای قرن هفتم مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفته و در نهایت بهترین پرداخت آن با ذکر دلایل متعدد معرفی شده است.
۱۳.

بررسی و تحلیل نقش پیک ها در محبت نامه ی ابن نصوح شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینه محبت نامه ده نامه متون غنایی ابن نصوح شیرازی ده پیک نوآوری های ابن نصوح شیرازی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی کلاسیک نظم
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی منظومه های غنایی
تعداد بازدید : ۱۳۳۹ تعداد دانلود : ۶۳۰
هدف این مقاله بررسی و تحلیل نوآوری های ابن نصوح شیرازی، شاعر قرن هشتم و نقش پیک ها در منظومه ی محبت نامه است. محبت نامه از منظومه هایی است که زیرمجموعه ی ده نامه ها قرار می گیرد. ده نامه؛ منظومه ای عاشقانه و روایی است در قالب تلفیقی غزل و مثنوی که بر اساس تبادل نامه میان عاشق و معشوق شکل می گیرد. الگوی اصلی اغلب ده نامه سرایان، ده نامه ی اوحدی مراغه ای است اما ابن نصوح در این عرصه ، دست به نوآوری هایی زده است. هنرنمایی ابن نصوح دراین است که هم تعداد پیک ها را افزوده و هم بسیار هوشمندانه، این پیک ها را درخیال آفرینی به کار برده است. محبت نامه ده پیک دارد: ماه، خورشید، باد صبا، باد شمال، شانه، آیینه، شمع، پروانه، گل و بلبل. در حقیقت، ابن نصوح ده نامه ی خود را نه بر پایه ی نامه ها بلکه بر اساس این ده پیک بنا کرده است. بنابراین، نه تنها نامه ها در محبت نامه بر اساس گفتگوی میان عاشق یا معشوق با پیک ها شکل می گیرد؛ بلکه پیشبرد روایت نیز بر عهده ی پیک هاست. وی هنرمندانه میان هرپیک، فرستنده و گیرنده ی آن تناسبی دلنشین برقرار ساخته است. همچنین این ده پیک درمضمون آفرینی، ساخت و تداعی تصاویر و فضاسازی در محبت نامه نقش اساسی دارند. مهم ترین پیک محبت نامه، پیک ششم یعنی آینه است. ابن نصوح به خوبی از این پیک و رمز آینه بهره برده است. آینه، نقطه ی عطف روایت، در محبت نامه است. معشوق پس از دیدن حقیقت عشق درآینه و آگاهی از اتحاد عاشق و معشوق، دگرگون شده و پس ازآن است که مقدمات وصال فراهم می گردد. پژوهش هایی بدین شیوه می تواند در شناساندن ارزش ادبی ده نامه ها، بسیار موثر باشد؛ گونه ای که تقریبا ناشناخته است.
۱۴.

مطالعه تطبیقی معراج نامه علاءالدوله سمنانی و مصیبت نامه عطار نیشابوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معراج نامه علاءالدوله سمنانی سفرهای انفسی مصیبت نامه عطار نیشابوری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۲۹۹ تعداد دانلود : ۸۹۴
معارج باطنی، یا سفرهای انفسی یکی از موارد معرفت شناختی عرفان اسلامی است؛ مطابق با امر عروج، نفس سالک در سیر تکامل تطورش در مراتب دل، سرّ، روح و خفی از قابلیتی برخوردار می شود که سالک را قادر می کند مظاهر و تکثّرات بیرونی را در درون تجربه کند و هریک را بر باطن خویش عرضه کند؛ آنچه از سیر و سفر در این سیاحت باطنی برسالک پدیدار می شود، بخشی از علم وی نسبت به حقیقت اعیان است؛ معراج علاء الدوله سمنانی چه از نظر محتوا و چه از لحاظ گفتگوپردازی و رجوع شخصیت داستان به مظاهر سفلی و علوی، شباهت های بسیاری با منظومه مصیبت نامه عطار دارد؛ بی شک مؤلف به دلیل شناخت و مطالعه آثار عطار در نوشتن این معراجیه به مصیبت نامه وی نظر داشته است، در مقاله ضمن تطبیق این دو اثر، به معرفی وجوه اختلاف و اشتراک و نیز تأکید بر اهمیت موضوع سفرهای درونی یا تجربه شخصی سالک از درکِ بی واسطه اعیان پرداخته می شود. نگارنده با روش تطبیقی مرحله به مرحله عروج قهرمانان داستان، نحوه مکالمه و محتوای گفت وگوی ایشان با مظاهر هستی و ذکر نمونه تفاوت ها، وجوه اشتراک محتوایی این دو اثر را بازنمایی کرده است.
۱۵.

بررسی شگرد های طنز و مطایبه در افسانه های عامیانه ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طنز مطایبه افسانه های عامیانه شگردها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۹ تعداد دانلود : ۶۲۷
طنز و مطایبه یکی از گونه های ادب غنایی است که همواره از سوی نویسندگان و شاعران ادب رسمی مورد توجه بوده است. همان طور که طنز در ارزش گذاری هنر رسمی، در پوشش خنده و مضحکه، هدف های جدی را دنبال می کند و افق ها و قلمروهای آن در مسائل اجتماعی بسیار گسترده است، در فرهنگ عامه و به خصوص افسانه های عامیانه نیز قابل تأمل است. طنز در افسانه ها مانند سایر متون نوعی نقد به مقولات زندگی و به گونه ای سخن جدی در قالب شوخی است که می تواند به تمام عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی منتقدانه نگاه کند. این پژوهش با رویکرد تحلیل محتوا از نوع کیفی و استقرای تام به تحلیل شیوه های پرداخت طنز و مطایبه در مجموعه ی «فرهنگ افسانه های مردم ایران» از علی اشرف درویشیان و رضا خندان پرداخته است. از اهداف این پژوهش نشان دادن شگردهای طنز و مطایبه در افسانه های عامیانه ایرانی و بررسی بسامد آنها در کنار کارکردهای مختلف طنز در افسانه ها بوده است. براساس نتایج تحقیق، از جمله شگردهای طنزپردازی در افسانه های عامیانه؛ بلاهت، رندی، ناهماهنگی و ناسازگاری اجزا، آدم نمایی، نام طنزآمیز، عنوان طنزآمیز و دیگر شگردها است. از کارکردهای مختلف طنز در افسانه های عامیانه می توان به کارکرد سرگرمی، خاصیت انتقادی و روح اصلاح گری و ترویج ارزش های اخلاقی و تربیتی اشاره کرد. بسیاری از شگردهای ذکر شده در افسانه های عامیانه با بیان تابوها و مسایل جنسی مطرح می شود؛ زیرا فرهنگ عامه بر خلاف فرهنگ رسمی با سانسور کمتری همراه است و آزادسازی تنش های درونی نیز از دیگر کارکردهای طنز عامه محسوب می شود.
۱۶.

بررسی شواهد وضعیت اجتماعی زنان در متون منتخب ادب فارسی (شاهنامه، بانوگشسپ نامه، خسرو و شیرین، گل و نوروز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زن جامعه ادبیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در حوزه های علم، فرهنگ، هنر و سیاست زن در حوزه های ادبی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۰۲۶ تعداد دانلود : ۸۸۳
آثار ادبی و مسائل اجتماعی با هم ارتباطی تنگاتنگ دارند؛ چنانکه با بررسی آثار بزرگ ادبی می توان به نکات ظریف اجتماعی در کنار آن پی برد. از جمله مسائل مهمی که همواره ذهن بشر را به خود مشغول داشته است، نقش اجتماعی زنان در طول تاریخ می باشد. در این پژوهش به جستجو و تأمل درباره ی حقایق اجتماعی که در مورد زنان در متون ادبی منتخب بیان شده است پرداخته ایم؛ چنانکه دیده می شود بر اساس این تحقیقات بسیاری از حقایق تاریخی و ادبی با هم همسو می باشند. به این ترتیب با کمک آثار ادبی، می توان بسیاری از زوایای تاریک وضعیت اجتماعی زنان را روشن ساخت. در این پژوهش روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی می باشد. با مطالعه و بررسی چهار اثر شاهنامه، بانوگشسپ نامه، خسرو و شیرین و گل و نوروز به جمع آوری شواهد لازم پرداخته ایم. امید است که با این پژوهش به نتایج ارزنده ای در باب وضعیت اجتماعی زنان دست یابیم و دریچه ای تازه برای ادامه مطالعات ادبی- جامعه شناسی به روی خوانندگان گشوده شود.
۱۷.

بازتاب ایزدان اساطیری جنگ در افسانه های استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افسانه اسطوره ایزدان جنگ کهگیلویه و بویراحمد چهارمحال و بختیاری لرستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۹ تعداد دانلود : ۷۰۲
جنگ در اساطیر ایرانی از آغاز آفرینش وجود داشته است برخی از ایزدان ایرانی مانند: بهرام، میترا، باد، هوم و سروش از جنگ در اساطیر ایرانی از آغاز آفرینش وجود داشته است. برخی از ایزدان ایرانی مانند بهرام، میترا، باد، هوم و سروش از طرف خدای بزرگ اهورامزدا برای استقرار صلح و امنیت و پاکی، با انگره مینو و نیروهایش می جنگند. اساطیر نقشی فعال در پس زمینه ذهنی و ناخودآگاه جمعی دارند. به نوعی که در ادیان، هنر، ادبیات و فرهنگ عمومی هر دوره ای تأثیر بسزایی دارند. از این رو، در این مقاله به بررسی ایزدان جنگ در افسانه های استان های چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد پرداخته می شود. بستر پژوهش، افسانه هایی است که به زبان فارسی در استان های چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شده اند. هدف تحقیق، تبیین و تحلیل چگونگی حضور ایزدان اساطیری جنگ در افسانه های استان های مذکور است. خواننده با مطالعه این مقاله درمی یابد که ایزدان جنگجویی چون بهرام، سروش، باد و مهر در افسانه های این استان ها گاه به عنوان موجودی فوق بشر و گاه نیز به عنوان موجودی زمینی همراه با دگردیسی هایی در زمینه ویژگی های ظاهری و کارکرد حضور دارند.
۱۸.

بررسی بازتاب باورهای آئین میترایی در افسانه های لری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایزدِ مهر ادب عامه افسانه های لری باورهای دینی باورهای اسطوره ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۲ تعداد دانلود : ۴۶۲
میترائیسم یا مهرپرستی یکی از کهن ترین آئین های جهان است که پرستش آن به دوران ماقبل زرتشت برمی گردد. میترا خداوند پیمان و روشنایی است که با بی نظمی، خشک سالی، نافرمانی و دروغ مخالف است و به جنگاوری مشهور است. به دلیل ویژگی های خاص این ایزد، آئین میترایی در مناطق زیادی رواج یافت. با توجّه به اینکه افسانه بازمانده روایت های مقدّس اسطوره ای است که ریشه در برخی از اعتقادات آئینی دارد، در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی بازتاب باورهای آئین میترایی در افسانه های لری پرداخته می شود. بستر پژوهشی مقاله افسانه هایی است که به زبان فارسی در استان های لرنشینِ چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شده اند. هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل رد پای باورهای میترایی و کارکردهای آن در افسانه های لری است. خواننده با مطالعه این مقاله درمی یابد که بعضی از باورهای اسطوره ای و دینی مربوط به آئین میترایی، با حفظ کارکرد خود و برخی دیگر با دگردیسی هایی، در افسانه های لری ریشه دوانیده است. باورهای مربوط به چگونگی تولد، جنگاوری و بارورکنندگی ایزد مهر و نیز باورهایی که در این آئین پیرامون پدیده های خورشید، خروس، کلاغ، عقاب، سرباز، آتش، عدد هفت و گاو وجود دارد، از این دسته اند.
۱۹.

اسطوره های باروری در افسانه های استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اساطیر باروری افسانه چهارمحال و بختیاری لرستان کهگیلویه و بویراحمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۰ تعداد دانلود : ۳۶۴
اسطوره های باروری یکی از مهم ترین و تکرارشونده ترین انواع اساطیر ملل جهان است که شرح سرنوشت «ایزد نباتی شهیدشونده»، «پهلوان/ ایزد اژدهاکش» و «پهلوان/ ایزد دیوکش» و معمولاً تمثیلی از مرگ و حیات طبیعت یا تغییر فصل هاست. باورهای اساطیری ضمن اینکه در میان مردم در حال اشاعه است در ناخودآگاه جمعی مردم نیز انباشته شده است؛ بنابراین افسانه ها که آفرینندگان آن عموم مردم هستند محمل مناسبی برای بازتاب اساطیر باروری در دوران های مختلف هستند. ازاین رو، در این مقاله با روش توصیفی تطبیقی به بررسی بازتاب اساطیر باروری در 140 افسانه متعلق به استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد پرداخته می شود. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به الگوهای اساطیری باروری تبلوریافته در افسانه های استان های مذکور است. خواننده با مطالعه این مقاله در می یابد که الگوهای «ایزد نباتی شهیدشونده» در 14 افسانه، «پهلوان/ ایزد اژدهاکش» در 9 افسانه و «پهلوان/ ایزد دیوکش» در 30 افسانه بازتاب یافته است. اساطیر باروری تحت تأثیر مسائل دینی و تغییر گفتمان مادرسالاری به مردسالاری در افسانه ها دچار دگردیسی شده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان