حمید مقدسی

مقدمه : مراقبت بهداشتی به عنوان یکی از نیازهای اساسی بشر مورد توجه جوامع انسانی است و بیمه درمانی مناسبترین گزینه برای برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری مردم از مراقبت بهداشتی است. مطالعه مقدماتی شرایط نظام بیمه ای و حمایت های اجتماعی ایران نشان می دهد که این نظام با مشکلات عدیده ای روبرو است. حال با توجه به اهمیت مشکلات نظام بیمه درمانی در ایران هدف این مطالعه، مشخص کردن مشکلات نظام بیمه درمانی ایران و بررسی ضرورت انجام اصلاحات در نظام بیمه درمانی کشور می باشد. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی است که گردآوری داده ها با بررسی منابع معتبر و مراجعه به سازمان های بیمه درمانی و با ابزار پرسشنامه انجام گردید. جامعه پژوهش 24 نفر از صاحبنظران دانشگاهی و افراد دارای سابقه در بخش مدیریتی بیمه های درمانی می باشد. اعتبار پرسشنامه طراحی شده از طریق تعیین اعتبار محتوا و پایایی آن با استفاده از روش آزمون مجدد سنجیده شد(0.84= r ). در نهایت داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه به کمک برنامه spss تجزیه و تحلیل گردید یافته ها: بزرگترین چالش نظام بیمه درمانی کشور، غلبه بر مشکلات موجود بر سر راه یکپارچه سازی بیمه های درمانی در کشور است که این مشکلات را می توان در ابعاد سیاستگذاری، قوانین و مقررات، ساختار سازمانی و تامین منابع مالی دسته بندی نمود. بحث: اصلاح نظام مراقبت بهداشتی و در نهایت اصلاح نظام بیمه درمانی، ترکیبی از تصمیمات و راهکارهای بهداشتی است و به نظر می رسد که ایجاد نظام هماهنگ اطلاعات بزرگترین زیر ساختی است که به منظور یکپارچه سازی بیمه های درمانی در کشور و در نهایت به منظور اصلاح نظام بیمه درمانی ایران ضرورت دارد.

پایگاه داده ها در حوزه ی سلامت حاوی میزان وسیعی از داده های بالینی است که کشف ارتباطات و الگوها در آن می تواند به دانش جدید پزشکی بیانجامد. امروزه با توجه به ظهور نظام های اطلاعات یکپارچه و رشد فن آوری اطلاعات، این مهم بیش از پیش نمایان شده است. داده کاوی از جمله پیشرفت های فن آوری در راستای مدیریت داده ها است و استفاده ی گسترده از سیستم های اطلاعات و پایگاه های داده، ادغام آن را با شیوه های سنتی به یک الزام تبدیل کرده است. در این مقاله که از نوع مروری می باشد هدف آن است تا به بررسی مفاهیم مرتبط با داده کاوی و کاربرد آن در حوزه ی سلامت پرداخته شود.

مقدمه: مراقبت بهداشتی به عنوان یکی از نیازهای اساسی بشر مورد توجه جوامع انسانی است و بیمه ی درمانی مناسب ترین گزینه برای برخورداری مردم از مراقبت بهداشتی است. اما امروزه انواع بیمه های درمانی با مشکلاتی روبه رو هستند؛ از این رو ضرورت رفع مشکلات به واسطه ی تدوین قوانین جدید مشهود است. قانون انتقال و پاسخ گویی الکترونیک بیمه ی سلامت (HIPAA یا Health insurance portability and accountability act) به منظور رفع مشکلات نظام بیمه ی سلامت آمریکا تصویب شد. با توجه به مشابهت مشکلات نظام بیمه ی درمانی ایران و آمریکا، پژوهشگران بر آن شدند تا جهت حل معضلات نظام بیمه ی درمانی ایران، به مطالعه ی HIPAA بپردازند و امکان پیاده سازی HIPAA در ایران را بررسی کنند. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- اکتشافی است که گردآوری داده ها با بررسی منابع معتبر و مراجعه به سازمان های بیمه ی درمانی اعم از وزارت رفاه، سازمان بیمه ی خدمات درمانی، سازمان بیمه ی تأمین اجتماعی، سازمان بیمه ی خدمات درمانی نیروهای مسلح، مؤسسه ی عالی پژوهش تأمین اجتماعی و دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران در سال 1388 انجام گردید. جامعه ی مورد پژوهش در زمینه ی نظرسنجی امکان پیاده سازی HIPAA در ایران، شامل 24 نفر از صاحب نظران دانشگاهی و افراد دارای سابقه در بخش مدیریتی بیمه های درمانی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه بود. اعتبار پرسش نامه ی طراحی شده از طریق تعیین اعتبار محتوا و پایایی آن با استفاده از روش آزمون مجدد سنجیده شد (84/0 = r). در نهایت داده های جمع آوری شده از طریق پرسش نامه با استفاده از آمار توصیفی و در حد تعیین فراوانی مطلق و نسبی و به کمک برنامه ی SPSS تحلیل گردید. یافته ها: افزایش هزینه ی مراقبت های بهداشتی، عدم تضمین پوشش مداوم بیمه ی سلامت و بوروکراسی زیاد امور اداری از مهم ترین مشکلات نظام بیمه ی سلامت آمریکا بود که منجر به قانون HIPAA در این کشور شد. همچنین یافته ها نشان داد که 66/66 درصد از صاحب نظران نیز افزایش هزینه های مراقبت بهداشتی را اولین عامل زمینه ساز انجام اصلاحات در ایران بیان کرده اند. نتیجه گیری: از آنجا که HIPAA یکی از مهم ترین رویکردهای اصلاحی در رفع معضلات بیمه ی سلامت آمریکا محسوب می شود و با توجه به تشابه مشکلات نظام بیمه ی درمانی ایران با آمریکا، صاحب نظران با انجام ابعادی از HIPAA مانند فرایند تبادل الکترونیک داده ها، ایجاد شناسه ی ملی در صنعت مراقبت بهداشتی کشور و اجرای نظام هماهنگ اطلاعات جامع بیمه شدگان، موافق و با ایجاد حساب پس انداز درمانی مخالف بودند.

مقدمه: بررسی وضیعت بیمارستان های دارای تکنیک جراحی از راه دور (Telesurgery) در کشور از لحاظ برخورداری از استانداردهای تعیین شده به منظور اجرای صحیح و اصولی این جراحی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو هدف این پژوهش سنجش امکانات و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری، ارتباطی، استانداردها، روش های حفظ حریم شخصی و محرمانگی و نیروی انسانی لازم جهت پشتیبانی از اجرای برنامه های جراحی از راه دور بود. روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی بود. جامعه ی پژوهش متشکل از 23 بیمارستان آموزشی درمانی تابعه ی دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران در سال 1388بود. انتخاب بیمارستان ها بر اساس روش های نمونه گیری هدفمند و سپس روش های نمونه گیری طبقه بندی شده و تصادفی ساده انجام گردید.گردآوری داده ها به روش مشاهده و مصاحبه و با استفاده از ابزار چک لیست انجام گردید. روایی ابزار پژوهش از طریق روش اعتبار محتوا تعیین گردید. تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی، در حد تعیین فراوانی مطلق و نسبی انجام گردید. یافته ها: از 23 بیمارستان تحت مطالعه، تنها 10 بیمارستان از تکنیک های جراحی از راه دور بهره می گرفتند. بیشترین تجهیزات به کار رفته در برنامه ی جراحی از راه دور، دوربین فیلمبرداری 100 درصد و میکروفون 80 درصد بود. 70 درصد بیمارستان های تحت بررسی از استاندارد TCP/IP استفاده می کردند. 80 درصد بیمارستان ها به منظور حفظ امنیت اطلاعات، از روش تکمیل و دریافت رضایت نامه ی آگاهانه بهره می گرفتند. نتیجه گیری: وضعیت بیمارستان های دارای تکنیک Telesurgery در ایران از نظر برخورداری از زیرساخت های استاندارد در زمینه ی برنامه های جراحی از راه دور ضعیف ارزیابی میگردد. در نهایت پیشنهاد می گردد که جهت اجرای موفقیت آمیز برنامه های Telesurgery دسترسی و توزیع زیرساخت ها، تجهیزات، روش های ارتباطی و استاندارهای مناسب فراهم گردد.

امنیت بیمار یکى از مهمترین ابعاد مراقبت بهداشتى است اما خطاهاى پزشکى و بخصوص خطاهاى دارویى موجب نا امن شدن سیستم مراقبت بهداشتى شده است. تکنولوژى اطلاعات بخصوص سیستم کامپیوترى ثبت دستورات پزشکى رویکردى مناسب براى کاهش خطاهاى دارویى است؛ لذا هدف این مطالعه بررسى علل بروز خطاهاى دارویى و تعیین قابلیت هاى لازم براى طراحى سیستم کامپیوترى ثبت دستورات پزشکى در ایران مى باشد. مرورى بر مطالعات: علت اصلى بسیارى از خطاهاى پزشکى دسترسى ناکافى به اطلاعات در زمان تصمیم گیرى و ارتباطات ضعیف بین اعضاء تیم مراقبت است که در سیستم هاى دستى بیشتر به چشم مى خورد. دلیل اصلى خطاهاى دارویى فقدان اطلاعات کافى، نبود کنترل و کم توجهى به اطلاعات مربوط به بیمار یا دارو است؛ بنابراین وجود سیستم ثبت و گزارش دهى داده ها از مهمترین عوامل کاهش خطاها محسوب مى گردد ولى سیستم دستى کفایت لازم براى پیشگیرى از این خطاها را ندارد. از طرفى ثابت شده است که سیستم کامپیوترى ثبت دستورات پزشکى امکان کاهش خطاهاى دارویى، پیامدها و هزینه هاى آن را به میزان زیادى داراست. نتیجه گیری: سیستم کامپیوترى ثبت دستورات پزشکى رویکردى مناسب براى دسترسى بهنگام به اطلاعات بیمار و دارو در زمان تجویز و کاهش خطاهاى دارویى است. براى طراحى این سیستم در ایران توجه به فراهم کردن قابلیت هایى چون آگاه کردن پزشکان سوابق دارویى بیمار، ثبت الزامى اطلاعات، یادآورى و هشداردهى موارد مهم و تاثیر گذار بر درمان، سیستم پشتیبان تصمیم، ارتباط با سایر سیستم هاى اطلاعاتى، ارایه اطلاعات آموزشى در مورد داروها، بکارگیرى تکنولوژى اینترنت و طراحى پروتکل هاى درمانى گوناگون از اهمیت زیادى برخوردار است."

مقدمه: تاکید بر حقوق اساسی انسان در مراقبت های بهداشتی به ویژه حفظ شان بیمار به عنوان یک انسان زمانی اهمیت می یابد که آسیب پذیری بیمار، او را به آسانی در معرض تخلفات و نقاط ضعف نظام بهداشتی و اجتماعی قرار می دهد. این پژوهش به منظور مقایسه حقوق بیمار در چند کشور پیشرفته و ارایه الگو برای ایران انجام گرفت.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی بود که به صورت مقطعی در سال 1387 انجام گردید. جامعه پژوهش عبارت از""سیستم اطلاعات آزمایشگاه پاتولوژی آناتومیکال در بیمارستان های آموزشی و درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی"" (مشتمل بر 13 مرکز) بود. حجم نمونه مطابق حجم جامعه بود. گردآوری داده ها از طریق مشاهده و به وسیله ابزارهای فهرست وارسی و پرسش نامه انجام گردید. اعتبار ابزار پژوهش از طریق تعیین اعتبار محتوا سنجیده شد که بر اساس مطالعه متون معتبر و دریافت نظرات استادان راهنما و مشاور و دیگر صاحب نظران مرتبط با موضوع پژوهش انجام گردید. برای تعیین پایایی پرسش نامه مربوط، از روش آزمون مجدد (Test re-test) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی انجام گردید.یافته ها: اکثر سیستم های اطلاعات پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه (77.8 درصد) از نوع نیمه مکانیزه بودند. در 88.9 درصد سیستم های پاتولوژی آناتومیکال تحت مطالعه، طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم طبقه بندی ICD-O و تنها در 11.1 درصد آن ها با استفاده از سیستم طبقه بندی 10ICD- انجام می گردید، در حالی که سایر انواع پردازش ها از جمله طبقه بندی آماری داده ها با استفاده از سیستم نام گذاری منتظم پزشکی (NOMED یا Systemized Nomenclature of Medicine)، محاسبه نسبت منفی کاذب نتایج آزمایش ها در سیتوپاتولوژی و تجزیه و تحلیل خودکار نمونه های بافتی انجام نمی گردید.نتیجه گیری: استفاده از سیستم های اطلاعات الکترونیک باعث تسهیل، ترویج و پیشرفت حرفه پاتولوژی می گردد. تجزیه و تحلیل خودکار (دیجیتال) نمونه های بافتی می تواند مزایای بسیاری از جمله کاربرد داده های دیجیتال جهت انجام مشاوره از راه دور، تهیه اسلایدهای مجازی و تدریس داشته باشد.

"مقدمه: بخش خون شناسی، اطلاعات با ارزشی را در زمینه تشخیص و درمان بیماران فراهم می کند که هدف آن کمک به ارتقای سلامتی و بهبود بیماران می باشد. در این زمینه، سیستم اطلاعات این بخش موجب می شود که اطلاعات تولید شده به طور دقیق و به موقع در دسترس کاربران قرار گیرد. بر این اساس، این پژوهش با هدف بررسی وضعیت سیستم ثبت اطلاعات خون شناسی بیمارستان های آموزشی درمانی شهید بهشتی انجام گرفت. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی سیستم اطلاعات 13 بخش خون شناسی از آزمایشگاه های بیمارستان های آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مورد بررسی قرار گرفت. حجم نمونه مطابق با حجم جامعه بود. داده ها به روش مشاهده و پرسش و به وسیله ابزارهای چک لیست و پرسشنامه جمع آوری گردید. روایی ابزار بر اساس روش اعتبار محتوا و پایایی آن نیز از طریق آزمون مجدد تعیین گردید و با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: سیستم های اطلاعات خون شناسی 92/76 درصد از نوع نیمه مکانیزه و بقیه از نوع مکانیزه است. در تقسیم بندی داده ها به سه دسته بیمار، نمونه ها و تست ها، یافته ها نشانگر آن است که به طور میانگین، عناصر اطلاعاتی مربوط به بیمار در 4/79 درصد، عناصر اطلاعاتی مربوط به نمونه ها در 85/93 درصد و تمام عناصر اطلاعاتی مربوط به تست ها در این سیستم ها وجود دارد. در 5/87 درصد آنها برای پردازش داده های حاصل از تست ها از اتوآنالایزرها استفاده می شود. 80 درصد سیستم های اطلاعات خون شناسی دارای افراد مسؤول در زمینه جمع آوری، پردازش و توزیع اطلاعات هستند. نتیجه گیری: با توجه به وضعیت موجود، سیستم های مکانیزه مدیریت اطلاعات خون شناسی بهتر می توانند جوابگوی نیاز کاربران باشند و در این صورت جمع آوری، پردازش و توزیع اطلاعات به نحو بهتری صورت می گیرد."

مقدمه: اندازه گیری اثربخشی مدیریت بیماری دیابت که خود مشتمل بر فرایند کیفیت مراقبت، پیامدهای بهداشتی و نحوه پاسخ دهی به مراقبت است، قبل از هر چیز یک تعریف چارچوبی مفهومی درباره این بیماری جهان شمول را می طلبد. مجموعه حداقل داده های MDS (Minimum Data Set) دیابت از طریق به کارگیری عناصر اطلاعاتی استاندارد، همراه با تعاریف یگانه و تدارک شاخص های اثربخشی مدیریت دیابت به ایجاد این چارچوب می انجامد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه حداقل مجموعه داده های دیابت به عنوان مبنای شاخص های اثربخشی مدیریت دیابت در کشورهای آمریکا، استرالیا، اسکاتلند، فنلاند و در نهایت ارایه الگو برای ایران انجام شد.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود که به صورت توصیفی انجام شد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از پرسش نامه و چک لیست به بررسی MDS دیابت در شهر تهران پرداخته شد و روایی ابزار مذکور توسط استادان متخصص و پایایی آن از طریق آزمون مجدد به تایید رسید. سپس MDS دیابت در کشورهای منتخب از طریق متون چاپی و الکترونیکی مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت الگوی پیشنهادی بر اساس نیاز کشور طراحی و با استفاده از تکنیک دلفی به نظر خواهی از صاحب نظران در اختیار آن ها گذاشته شد. تحلیل داده ها در مرحله بررسی MDS دیابت در کشورهای منتخب با استفاده از جداول تطبیقی، تعیین وجوه اشتراک و افتراق مجموعه داده ها و در مرحله اعتباریابی الگو با استفاده از آمار توصیفی در حد تعیین فراوانی مطلق و نسبی انجام گردید.یافته ها: الگوی حداقل مجموعه داده های دیابت در قالب 12 فرم و شاخص های اثربخشی مدیریت دیابت بر گرفته از آن طی اجرای تکنیک دلفی با 98 درصد فراوانی مورد تایید واقع شد.نتیجه گیری: MDS دیابت با فراهم آوردن امکان مراقبت مستمر از بیماران، ایجاد ارتباط بین ارایه دهندگان مراقبت و تحلیل اثربخشی مراقبت فرد بیمار و جامعه بیماران مبتلا به دیابت منجر به کنترل و پیشگیری دیابت خواهد شد.بنابراین، به کارگیری MDS دیابت در قالب فرم های طراحی شده، استخراج شاخص های شناسایی بیماران، شاخص های اثربخشی فرایند مراقبت و کیفیت خدمات ارایه شده و شاخص های پیامدهای به دست آمده، منتج به تضمین و ارتقای مدیریت دیابت می گردد.

مقدمه: مراقبت بهداشتی اولیه زیربنای اصلی نظام مراقبت بهداشتی است. مدیریت مؤثر اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در گرو وجود سیستم اطلاعات مناسب است. بدیهی است ایجاد و یا بهبود چنین سیستمی بدون آگاهی از وضعیت آن ها امکان پذیر نمی باشد، از این رو پژوهش حاضر به منظور تعیین وضعیت سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در مراکز بهداشتی درمانی استان تهران انجام گردید. روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بود. جامعه ی پژوهش متشکل از سیستم اطلاعات مراقبت های بهداشتی اولیه در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی استان تهران مشتمل بر 363 مرکز بود، که از این میان تعداد 60 مرکز بر اساس روش های نمونه گیری به عنوان نمونه های مورد پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق مشاهده ی مستندات و مصاحبه ی حضوری با استفاده از چک لیست انجام شد. روایی چک لیست از طریق اعتبار محتوا (Content validity) و پایایی آن با روش آزمون مجدد (Test-retest) سنجیده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل گردید. یافته ها: سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در تمام مراکز تحت مطالعه دستی بود که داده های دموگرافیک به میزان 3/71 درصد، جمعیت مناطق تحت پوشش در 7/88 درصد و وضعیت بهداشتی در 9/82 درصد موارد وجود داشتند. اما داده های مربوط به اثربخشی، در دسترس بودن خدمات و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سیستم اطلاعات هیچ یک از مراکز موجود نبود. پردازش های مربوط از قبیل انواع محاسبات آماری در 3/74 درصد، گزارش های ماهیانه در 4/46 درصد و گزارش های سالانه در 5/23 درصد مراکز تهیه می گردید. انتقال الکترونیک و استانداردهای بین المللی سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه، در هیچ یک از مراکز وجود نداشت. نتیجه گیری: در مراکز بهداشتی و درمانی، وجود رویکرد سازمان دهی شده جهت جمع آوری، ذخیره سازی، تجزیه و تحلیل داده ها، بازیابی اطلاعات و گزارش دهی منظم در سیستم اطلاعات به منظور اطمینان از اثربخشی خدمات و در دسترس بودن مراقبت ها به عنوان اساس ارایه ی خدمات بهداشتی ضروری است. با توجه به لزوم استفاده از تکنولوژی های کامپیوتری، اینترنت و نرم افزارهای اطلاعاتی در زمینه ی مراقبت بهداشتی اولیه به منظور افزایش قابلیت سیستم اطلاعات در پشتیبانی از اتخاذ تصمیمات، افزایش کیفیت مستندسازی و ... اقدامات لازم جهت مکانیزه کردن این سیستم ها با مشاوره ی متخصصان مربوط انجام شود.

"مقدمه: امروزه دیابت شیرین به عنوان یکی از علل عمده ناخوشی ها، مرگ و میر و افزایش هزینه های بهداشتی در سراسر جهان محسوب می شود. نظام اطلاعات بالینی در بیمارستان ها به عنوان بخشی از نظام مدیریت اطلاعات دیابت به واسطه مدیریت داده های بیماران مبتلا به دیابت، مدیریت این بیماری را میسر می سازد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه نظام اطلاعات بالینی دیابت در کشورهای آمریکا، اسکاتلند و فنلاند و ارائه الگو برای ایران انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی از دسته مطالعات توصیفی بوده است. در این پژوهش ابتدا وضعیت موجود نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای عمومی، اطفال و تخصصی شهر تهران مشتمل بر 27 بیمارستان از طریق پرسش از متخصصان غدد و سرپرستاران بخش ها و مطالعه متون و مشاهده فرم ها و مستندات موجود با استفاده از پرسشنامه و چک لیست بررسی گردید. سپس به بررسی نظام اطلاعات بالینی دیابت در کشورهای منتخب پرداخته شد و بر اساس نیاز کشور، الگوی پیشنهادی برای ایران طراحی و با استفاده از تکنینک دلفی به نظر خواهی از 25 نفر از صاحبنظران رشته های تخصصی غدد، داخلی و مدیریت اطلاعات بهداشتی گذاشته شد. روایی ابزارهای مربوط بر اساس روش اعتبار محتوا و پایایی آن نیز از طریق آزمون مجدد تعیین گردید. تحلیل اطلاعات بر اساس مقایسه ویژگی های نظامهای پیشگفته در کشورهای مورد مطالعه، به صورت تحلیل توصیفی-نظری صورت گرفت. یافته ها: در طول تحلیل وضعیت موجود نظام اظلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای مورد مطالعه و نبود این نظام، پژوهشگران الگوی نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانها را براساس مطالعه آن در آمریکا، اسکاتلند و فنلاند و بر اساس نیاز کشور در قالب 7 محور مشتمل بر اهداف، تجهیزات و محل استقرار، مسوولین اجرایی، انواع داده ها و نحوه گردآوری آنها، پردازش داده ها، توزیع اطلاعات و ملاک و نحوه پیگیری و فراخوانی بیماران ارائه نمود که بعد از اجرای تکنیک دلفی 98 درصد توافق، مورد تایید واقع شد. نتیجه گیری: طراحی و اجرای نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای عمومی و اطفال کشور، جهت مدیریت بیماری دیابت که دو هدف متعالی نظام های بهداشتی، یعنی کنترل کیفیت و کنترل هزینه ها را به دنبال دارد، توصیه می گردد."

مقدمه: مراقبت سرپایی یک قسمت تفکیک ناپذیر از سیستم مراقبت بهداشتی و درمانی است که اغلب درگاه ورود بیمار به سیستم مراقبت بهداشتی می باشد. مراقبت سرپایی با کیفیت بالا، نقش مهمی در کاهش میزان مرگ و میر و ناخوشی دارد. کیفیت اطلاعات نیز نقش اساسی را در ایمنی و کیفیت مراقبت سرپایی ایفا می کند، بنابراین مدیریت صحیح اطلاعات در این حیطه امری ضروری می باشد. پژوهش حاضر با هدف، شناسایی وضعیت سیستم مدیریت اطلاعات مراقبت سرپایی بیمارستان های تابعه ی دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران انجام گرفت. روش بررسی: مطالعه ی توصیفی حاضر، سیستم مدیریت اطلاعات مراقبت سرپایی (درمانگاه و اورژانس) بیمارستان های تابعه ی دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی و تهران را در سال 1389 مورد بررسی قرار داد. داده ها به روش پرسش و با ابزار پرسش نامه جمع آوری گردید. حجم نمونه مطابق با حجم جامعه، تعداد 42 بیمارستان بود. روایی ابزار بر اساس اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آزمون مجدد تعیین گردید و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: هیچ کدام از سیستم های مدیریت اطلاعات مراقبت سرپایی از تحلیل کیفی برای ارتقای کیفیت داده های جمع آوری شده استفاده نکرده بودند، همچنین 62 درصد مراکز اورژانس و 6/78 درصد درمانگاه های تحت مطالعه، هیچ اقدامی برای سازماندهی درون پرونده ای انجام ندادند. نتیجه گیری: وجود سیستم مدیریت اطلاعات مراقبت سرپایی پویا و کارامد امری ضروری و حیاتی می باشد، بنابراین باید فرایندها و قوانین مربوط به جمع آوری، ذخیره سازی، پردازش و توزیع اطلاعات در سیستم مدیریت اطلاعات مراقبت سرپایی اصلاح و بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: عدم یکپارچگی اطلاعات موجب رویکرد بخش بهداشت به کاربری تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات شده است. زیرساخت ملی اطلاعات سلامت، اطلاعات بالینی و بهداشتی را یکپارچه کرده و باعث کاهش خطاها، هزینه ی درمان و افزایش امنیت بیمار می شود. هدف از این مطالعه، امکان سنجی پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران از دیدگاه مدیران و متخصصین تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در وزارت بهداشت و سایر سازمان های مرتبط با سلامت در سال 1388 بود. روش بررسی: تحقیق حاضر از نوع توصیفی- کاربردی و در سال 1388 انجام گرفت. پس از شناسایی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت، نظرسنجی انجام شد. حجم جامعه شامل مدیران و متخصصین تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات سازمان ها و حجم نمونه برابر با حجم جامعه بود. داده ها از طریق مصاحبه و به وسیله ی پرسش نامه جمع آوری شد. روایی پرسش نامه از طریق تعیین اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آزمون مجدد (84/0 = r) سنجیده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی تحلیل گردید. یافته ها: با وجود ارتباط وزارت بهداشت با سایر سازمان ها، تنها 28/14 درصد سایر سازمان ها دارای سیستم اطلاعات به طور کامل مکانیزه و آماده ی شبکه سازی کامپیوتری با وزارت بهداشت بودند. مشکلات فرهنگی، اقتصادی و نامناسب بودن زیرساخت ها به میزان 30/92 درصد و نبود استانداردها و مشکلات قانونی به میزان 61/84 درصد مهم ترین موانع فراروی پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران است. نتیجه گیری: به علت فقدان زیرساخت های لازم، پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران ممکن نیست. باید فرهنگ سازی، تدوین قوانین حریم شخصی و حوزه ی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و نظارت دولت بر زیرساخت ها انجام شود.

"مقدمه: امروزه اهمیت و ارزش اطلاعات در سازمان های مراقبت بهداشتی افزایش یافته است. مدیریت این منبع ارزشمند به تخصص و مهارت های متنوعی نیاز دارد. بنابراین مدیران اطلاعات با توجه به توانمندی های خود نقش حیاتی در سازمان های مراقبت بهداشتی ایفا می کنند. با توجه به این موضوع، در این مقاله به اهمیت، نقش و جایگاه مدیران اطلاعات در سازمان های مراقبت بهداشتی آینده پرداخته شد. نتیجه گیری: مدیران اطلاعات، توانمندان راهبردی برای سازمان های مراقبت بهداشتی آینده خواهند بود؛ از این رو مدیران به منظور موفقیت در این کار مهم باید به دانش و مهارت های متنوعی در زمینه های گوناگون مدیریت و فن آوری اطلاعات، امور فنی مرتبط با آن و علوم مدیریت مجهز باشند و فرایندهای مراقبت بهداشتی را به خوبی درک نمایند."

واژه های کلیدی: کلید واژه ها: داروخانه بیمارستان، سیستم اطلاعات داروخانه، مدیری،

"مقدمه: سازمان های مراقبت بهداشتی، با به کار گیری شش سیگما، فعالیت های خود را آغاز کرده اند. صعوبت استفاده از شاخص های بهداشتی، به منظور مقایسه معنی دار کفایت ارایه کنندگان مراقبت بهداشتی با یکدیگر، منجر به افزایش تمرکز بر پایش مستمر داده ها یا به کار گیری اطلاعات مربوط به وقایع خطامند پزشکی، به عنوان شاخص اندازه گیری کیفیت گردید؛ این همان چیزی است که لازمه اجرای شش سیگما می باشد. انرژی مرکب به دست آمده از جای دادن روش های ناب در رویکرد شش سیگما، می تواند نتایج بسیار مهم تری را نسبت به اجرای منفرد هر یک فراهم آورد؛ به طوری که فرایندهای کند به چالش خوانده می شوند و جای خود را به جریان های کاری چابک تر می دهند. به علاوه، داده های گردآوری شده در خلال اجرای دو روش ناب، در مشخص کردن بالاترین قدرت اثر فرصت های شش سیگما کمک کننده است. در اثر این پیوند، ساختاری بسیار مؤثر ایجاد می شود که تحقق بهینه سازی را آسان تر می کند. سازمان هایی که تلفیقی از شش سیگما را با روش های ناب (Lean) استفاده می کنند، در مرحله بهبود، بخشی که چهارمین مرحله از (Define Measurement Analysis Improvement Control یا DMAIC) است، گام آزمایش را به طور گسترده و جدی برداشته اند. در بخش آزمایش، گروه ها به ایجاد راه حل می پردازند، آزمایشات تغییر ساز را به وجود می آورند، از آزمایشات می آموزند و تغییر را بهبود می بخشند. سپس به آزمایش مجدد اقدام می نمایند تا به تدریج بهترین راه حل را به دست آورند. وقتی راه حلی برای اجرا آماده شد به این معنی است که تحت تاثیر آزمایشات تغییر بسیاری قرار گرفته است و از این رو شانس بزرگی برای پذیرش دارد. مرکز پزشکی نواحی Charlstone، رویکرد شش سیگمای ناب را برای ارزیابی و بهبود میزان عفونت های مواضع جراحی عروق و کولون به کار بسته است. "

مقدمه: ارایه ی خدمات درمانی در بیماری های دهان و دندان، مشکلات دندانی و فکی بسیار گران قیمت می باشد. به منظور کنترل و پیشگیری بیماریهای دهان و دندان، تسهیل فرایند ممیزی بالینی، تضمین درمان صحیح و مطمئن و نیز تأمین اهداف اداری، مالی، پژوهشی و قانونی به داده های صحیح، جامع و دقیق نیاز است، که این داده ها باید به نحو مطلوب مدیریت شوند. داده های دندانپزشکی اساس فرایند ارایه ی مراقبت دندانپزشکی می باشد و به تشخیص، برنامه ریزی و توالی صحیح درمان کمک می کند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه ی مجموعه داده های مورد استفاده در مراکز دندانپزشکی در کشورهای آمریکا، انگلیس و هند و ارایه ی مجموعه داده های پیشنهادی برای ایران انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی و از دسته مطالعات توصیفی بود. در این پژوهش، ابتدا وضعیت موجود در رابطه با گردآوری داده ها و عناصر اطلاعاتی مورد استفاده در مراکز دندانپزشکی تابعه ی دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران و ایران (22 مرکز) در سال 1386 مشخص شد. وضعیت موجود با پرسش از دندانپزشکان و دستیاران دندانپزشک با استفاده از پرسش نامه و مشاهده ی فرم ها و مستندات موجود بررسی گردید. روایی پرسش نامه بر اساس روش اعتبار محتوا تعیین گردید و پایایی آن نیز از طریق آزمون مجدد اندازه گیری شد. در مرحله ی بعد، به بررسی عناصر اطلاعاتی مورد استفاده در مراکز دندانپزشکی در کشورهای آمریکا، انگلیس و هند پرداخته شد و بر اساس نیاز کشور، الگوی پیشنهادی برای ایران طراحی شد. در نهایت، جهت تعیین اعتبار، الگوی پیشنهادی با استفاده از تکنیک دلفی به نظرخواهی از 30 نفر از صاحب نظران رشته های دندانپزشکی و مدیریت اطلاعات بهداشتی گذاشته شد. برای تحلیل داده های به دست آمده، از جداول تطبیقی و تعیین وجوه اشتراک و افتراق استفاده شد و در مرحله ی اعتباریابی الگو نیز با استفاده از آمار توصیفی در حد تعیین فراوانی مطلق و نسبی این امر انجام گردید. یافته ها: تحلیل وضعیت موجود نشان داد که گردآوری داده ها و عناصر اطلاعاتی مورد استفاده در مراکز دندانپزشکی با محدودیت های زیادی همراه است. در نتیجه، پژوهشگر الگوی مجموعه داده های دندانپزشکی مناسب جهت گردآوری داده ها در مراکز دندانپزشکی را بر اساس مطالعه آن در آمریکا، انگلیس و هند و بر اساس نیاز کشور ارایه نمود. بعد از اجرای تکنیک دلفی، محورهای الگوی پیشنهادی بین 100-73 درصد مورد تأیید واقع شد. نتیجه گیری: طراحی و اجرای مجموعه داده های دندانپزشکی مناسب جهت گردآوری داده ها، در مراکز دندانپزشکی ایران که با هدف ارایه ی مراقبت صحیح و با کیفیت به بیماران، برنامه ریزی جهت کنترل و پیشگیری از بیماری های دهان و دندان و انجام پژوهش می باشد، توصیه می گردد.

واژه های کلیدی: آزمایشگاه بالینی، بخش بیوشیمی، سیستم اطلاعات بیوشیمی، پردازش داد ههای بیوشیمی،

مقدمه: سیستم های اطلاعات مدیریت بخش رادیولوژی(Radiology Management Information Systems:RMIS) از طریق ارائه اطلاعات با کیفیت و مناسب به مدیران، نقشی مهم در فرآیندهایی از جمله تصمیم گیری، کنترل، سازماندهی و برنامه ریزی ایفا می کنند. با توجه به اهمیت اطلاعات معتبر و جامع برای مدیران جهت اتخاذ تصمیمات منطقی و درست، در این پژوهش وضعیت RMISبیمارستان های آموزشی تابعه دانشگاه های علومپزشکی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی- مقطعیکه طی سالهای 1390 تا 1391 صورت پذیرفت،بیمارستان های تابعه دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران به دو طبقه تقسیم گردیدند. سپس، با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه ی پژوهش مشتمل بر 21 بیمارستان انتخاب گردید. گردآوری داده ها به روش مشاهده و مصاحبه حضوری و با استفاده از چک لیست و پرسشنامه انجام گردید. روایی ابزار از طریق اعتبار محتوا سنجیده شد وبرای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آزمون- باز آزمون (Test – retest, r= 0/89) استفاده گردید.در نهایت،داده ها با استفاده از آمار توصیفی تحلیل شدند. یافته ها: در اکثر مراکز تحت مطالعه، سیستم های اطلاعات مدیریت بخش رادیولوژی به صورت دستی- کامپیوتری وجود داشت. در مراکز مذکور، داده های مربوط به تجهیزات(4/44 درصد- 8/27 درصد) و داده های اداری- مالی (3/33 درصد- 6/16 درصد) به میزان اندکی جمع آوری می شدند.سیستم اطلاعات بیمارستان (در سیستم های کامپیوتری)و ایندکس اصلی بیماران و دفترچه ی بیمه بیماران (در سیستم های دستی) مهمترین منابع گردآوری داده هامحسوب می شدند. از میان گزارشات تولید شده در RMIS،گزارشات مربوط به شاخص های کلیدی و گزارشات مالی کمترین فراوانی را به خود اختصاص می دادند. همچنین، در تمام مراکز،RMISبا سیستم اطلاعات بیمارستان ارتباط داشت و با سایر سیستم های اطلاعات نیز به میزان (8/27 درصد- 7/16 درصد) در ارتباط بود. نتیجه گیری:ارتقاء و توسعهسیستم های اطلاعات مدیریت بخش رادیولوژی در پرتو اتخاذ تمهیدات و برنامه ریزی های لازم در زمینه هایی از جمله گردآوری کامل داده ها (پرسنل، تجهیزات و امور مالی) میسر خواهد گردید.بعلاوه،پردازش دقیق و کامل داده ها، تهیه و توزیع اطلاعات و نیز تهیه گزارشات به شیوه ای مناسب،نقشی مهم در این زمینه ایفا می نمایند.

مقدمه: ارتباط سیستم اطلاعات بیمارستان با شرکت های دارویی، نقش موثری در بهبود کیفیت دارو ، معرفی محصولات ، نظارت محصول بعد از فروش ، مراقبت های دارویی و مدیریت مصرف آن ایفا می کند. هدف از این مطالعه، ارائه یک راه حل در سطح مدل مفهومی و مبتنی بر تحلیل ساخت یافته برای ایجاد ارتباط اطلاعاتی میان شرکت های تولیدکننده دارو و بیمارستان بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. محیط پژوهش، مشتمل بر یکی از بیمارستان های آموزشی و درمانی تابعه دانشگاه های علوم پزشکی و یک شرکت دارویی مستقر در شهر تهران در سال1390 خورشیدی است. گرد آوری داده ها به روش مطالعه متون و پرسش و به وسیلة ابزارهای کتاب و مقاله و پرسش نامه صورت گرفت. روایی و پایایی ابزار پژوهش از طریق تعیین اعتبار محتوا سنجیده شد. در تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش تحلیل اکتشافی به همراه آمار توصیفی در سطح محاسبه فراوانی و در سطح فراوانی استفاده شد. برای مرتبط کردن شرکت های تولید کننده دارو و بیمارستان ها، از روش پایگاه داده مشترک استفاده گردید و مدل مفهومی نرم افزار آن با استفاده از تحلیل ساخت یافته طراحی شد. یافته ها: برای برقراری ارتباط بین شرکت های مذکور، از روش سیستم اطلاعات مشترک استفاده شد. مدل مفهومی سیستم اطلاعات مشترک با استفاده از تحلیل ساخت یافته طراحی گردید. مدل مفهومی ارائه شده برای سیستم اطلاعات مشترک دارای چهار قسمت اطلاعات دارویی ، خرید و فروش دارو ، عوارض جانبی دارویی و نظرات و پیشنهادات پیرامون دارو می باشد و در قالب مدل عملکردی، مدل داده ای ، مدل رفتاری و دیکشنری داده ها توسعه یافت . نتیجه گیری: در طراحی سیستم های اطلاعاتی حوزه سلامت می بایست تحلیل های دقیق تری انجام داد و آنها را بر اساس اصل تعامل پذیری طراحی نمود. با توجه به اینکه شرکت ها تمایلی به از دست دادن نرم افزارهای خریداری شده و صرف هزینه مجدد جهت تغییر آنها ندارند، می توان از روش ایجاد سیستم اطلاعات مشترک برای برقراری ارتباط میان سازمان های مذکور استفاده کرد.

زمینه و اهداف:در مطالعات بر نقش حیاتی مدیریت اطلاعات در آینده آموزش و پژوهش در آموزش عالی تأکید شده است. در این مقاله سعی بر آن است که ساختار مدیریت اطلاعات آموزشی در مراکز آموزش عالی علوم پزشکی به منظور بهبود کیفیت اطلاعات و کسب اطلاعات و ارتقای مدیریت دانشگاهی تبیین گردد. روش بررسی:در این مطالعه مروری منابع از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی نظیر «نور، پابمد (PubMed) و الزویر (Elsevier) » با کلمات کلیدی  ترکیبی از قبیل مدیریت اطلاعات و information management از سال 2000 تا 2017 به فارسی و انگلیسی بازیابی و با منابع چاپی 87 مورد مرتبط دسته بندی شد. در انتخاب مقالات و منابع محدودیتی از نظر نوع آن ها اعمال نشد.  یافته ها:طبق یافته ها، درک نیازها و الزامات اطلاعات گام مهمی در تدوین استراتژی اطلاعات و مدیریت دانش و تدوین ابزارها برای فراهم کردن خدمات اطلاعات و ترویج خلاقیت و نوآوری است. مدیریت اطلاعات اثربخش شرط ضروری برای توسعه اجتماعی و اقتصادی است. کارکرد مدیریت اطلاعات به تمام جنبه های مدیریت کردن اطلاعات مربوط می شود. اطلاعات و روش مدیریت آن باید موجب بهره وری جامعه دانشگاه شود. نیازهای اطلاعاتی ذی نفعان باید برآورده شود. یافته ها حول مدیریت اطلاعات آموزشی دانشگاه و سه محور اصلی گردآوری، پردازش و ارائه داده ها دسته بندی شد. نتیجه گیری :برای برقراری سه مرحله اصلی مدیریت اطلاعات شامل گردآوری، پردازش و انتشار داده ها در دانشگاه های علوم پزشکی باید بسترسازی شود. سیستم ها و خدمات اطلاعات باید برای اقدام به روشی که متمرکز بر کاربر و وظایف باشد، طراحی یا بازطراحی شود.