مریم جهانبخش

پایگاه داده ها در حوزه ی سلامت حاوی میزان وسیعی از داده های بالینی است که کشف ارتباطات و الگوها در آن می تواند به دانش جدید پزشکی بیانجامد. امروزه با توجه به ظهور نظام های اطلاعات یکپارچه و رشد فن آوری اطلاعات، این مهم بیش از پیش نمایان شده است. داده کاوی از جمله پیشرفت های فن آوری در راستای مدیریت داده ها است و استفاده ی گسترده از سیستم های اطلاعات و پایگاه های داده، ادغام آن را با شیوه های سنتی به یک الزام تبدیل کرده است. در این مقاله که از نوع مروری می باشد هدف آن است تا به بررسی مفاهیم مرتبط با داده کاوی و کاربرد آن در حوزه ی سلامت پرداخته شود.

مقدمه: با توجه به نقش کامپیوتر در مدیریت اطلاعات به تدریج انگیزه ی سرمایه گذاری برای نرم افزارهای کاربردی در بخش مدارک پزشکی گسترش یافته است؛ اما آن چه در پذیرش و پیاده سازی موفقیت آمیز نرم افزارها حایز اهمیت است جلب نظر و حمایت کاربران می باشد. هدف کلی پژوهش حاضر، تعیین نظرات کاربران درباره ی نرم افزارهای مورد استفاده در بخش مدارک پزشکی بیمارستان های آموزشی شهر اصفهان بود. روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی و از دسته مطالعات توصیفی بود. نمونه ی پژوهش با جامعه ی پژوهش برابر بوده است و شامل کاربران نرم افزارهای بخش مدارک پزشکی بیمارستان های آموزشی شهر اصفهان مشتمل بر 92 نفر بود. داده ها با استفاده از پرسش نامه ای خود ساخته مشتمل بر 4 بخش مبنی بر ویژگی های نرم افزارهای واحدهای بخش مدارک پزشکی گردآوری شد. روایی پرسش نامه توسط اساتید متخصص و پایایی آن از طریق آزمون مجدد با Cronbach’s alpha 98 درصد تأیید گردید و در نهایت داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ی 16 در سطح آمار توصیفی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیشترین رضایت کاربران با میانگین 5/76 درصد از نرم افزارهای واحدهای کدگذاری و کمترین رضایت با میانگین 3/45 درصد از نرم افزارهای واحدهای بایگانی می باشد. بیشترین رضایت کاربران در واحدهای پذیرش مربوط به سهولت استفاده از نرم افزار با میانگین 100 درصد، در واحدهای کدگذاری مربوط به حذف انواع ایندکس به شیوه ی دستی با میانگین 98 درصد، در واحدهای آمار بیشترین رضایت کاربران مربوط به حفظ محرمانگی اطلاعات با میانگین 100 درصد و در واحدهای بایگانی مربوط به سهولت استفاده از نرم افزار با میانگین 5/89 درصد می باشد. نتیجه گیری: میانگین رضایت کاربران از مجموع نرم افزارهای بخش مدارک پزشکی 8/61 درصد می باشد که به طور عمده هم در راستای نقش تخصصی آن ها نیست و این امر بیانگر کاستی هایی در طراحی نرم افزارهای مورد بررسی است. پیامد این کاستی ها خدشه دار شدن رسالت سیستم های کامپیوتری را در گردآوری، پردازش و توزیع داده ها به دنبال دارد و بهترین راهکار برای حل این معضل نیازسنجی از کاربران و متخصصان مدیریت اطلاعات بهداشتی قبل از طراحی و اجرای نرم افزارها در بخش مدارک پزشکی می باشد.

مقدمه: با توجه به تأثیرات مثبت سیستم اطلاعات بیمارستانی در فرایند درمان بیماران و عملکرد سازمان، ضرورت دارد کیفیت خدماتی، که به وسیله ی این سیستم ها ارا یه می شود، مورد ارزیابی قرار گیرد. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه ی نرم افزارهای سیستم اطلاعات بیمارستانی در بیمارستان های شهر اصفهان بر ا ساس مدل تعدیل یافته ی Delone and MClean انجام شد. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و یک مطالعه ی تحلیلی بود که در بیمارستان های دولتی و خصوصی شهر اصفهان در سال 1389 انجام شد. جامعه ی پژوهش را کاربران سیستم اطلاعات بیمارستانی، طراحان سیستم و مسؤولین IT بیمارستان، مدیران و مسؤولین بخش های اداری و بالینی مجهز به این سیستم تشکیل دادند. نمونه گیری از گروه کاربران (300 نفر) به روش تصادفی و در مورد دو گروه دیگر (212 نفر)، به روش سرشماری انجام گرفت. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه ی محقق ساخته بر اساس سه معیار (کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و رضایت کاربر) منطبق بر مدل Delone and MClean بود که سه دسته پرسش نامه ی مجزا طراحی گردید. روایی محتوایی پرسش نامه با توجه به نظر استادان گروه و همچنین متخصصان علوم رایانه تأیید گردید. جهت برآورد پایایی پرسش نامه ها از ضریب Cronbach's alpha استفاده گردید و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: میانگین نمره ی کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و رضایت مندی در انواع سیستم های اطلاعات بیمارستانی و در بین بیمارستان های مختلف، تفاوت معنی دار داشت (05/0 ≥ P). میانگین کلی معیارهای کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات و رضایت مندی در انواع سیستم های اطلاعات بیمارستانی 6/58، 8/60، 2/61 بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، می توان اظهار داشت که معیارهای سیستم اطلاعات بیمارستانی در حد نسبتا مطلوب پیاده شده است. بنابراین برای رسیدن به حالت کاملا مطلوب، باید در طراحی سیستم به عوامل مؤثر در ارتقا ی کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات، نوع تخصص بیمارستان و همچنین انتظارات و تخصص کاربران توجه خاصی مبذول گردد.

"مقدمه: با توجه به تقاضای روزافزون کد گذاری صحیح و جامع داده های بهداشتی با هدف گردآوری، تحلیل، تفسیر و مقایسه سیستماتیک آن ها در ابعاد بالینی، علمی و مالی نمی توان اهمیت دانش کد گذاران را در زمینه قواعد و رهنمودهای طبقه بندی بین المللی بیماری ها و اقدامات نادیده گرفت. هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین میزان آگاهی کد گذاران از قواعد و اصول کدگذاری تشخیص ها و اقدامات پزشکی در بیمارستان های شهر اصفهان در سال1386 بود. روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی- تحلیلی بود. نمونه پژوهش با جامعه پژوهش برابر بود و تمام کدگذاران بیمارستان های شهر اصفهان (32 نفر) را در بر داشت. داده ها با استفاده از پرسش نامه ای خود ساخته شامل 35 سؤال بسته، مبنی بر رهنمودهای عام و خاص، کدگذاری و در قالب 5 هدف گردآوری شد. روایی پرسش نامه توسط استادان متخصص و پایایی آن از طریق آزمون مجدد (Test-retest) به تایید رسید و در نهایت داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS در سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میانگین آگاهی کدگذاران از قواعد و اصول کدگذاری تشخیص ها و اقدامات پزشکی در حدود 45 درصد محاسبه گردید. بیشترین میزان آگاهی کدگذاران به ترتیب مربوط به نحوه استخراج تشخیص اصلی، سایر تشخیص ها و اقدامات مربوط به آن (7/68 درصد) و قواعد و اصول کدگذاری اقدامات پزشکی (6/50 درصد) بود. همچنین کمترین میزان آگاهی کدگذاران به ترتیب مربوط به افتراق تشخیص اصلی از سایر تشخیص ها (3/32 درصد) و قواعد و اصول عام کدگذاری (6/34 در صد) بود. نتیجه گیری: میزان آگاهی کمتر از 50 درصد کدگذاران، منجر به از بین رفتن مجموعه ای از اطلاعات و طبقه بندی نادرست و به دنبال آن گزارش دهی غیر مؤثق اطلاعات می گردد. پیامد این امر ناکارآمدی واحدهای کدگذاری و خدشه دار شدن رسالت آن ها، به خصوص رسالت پژوهشی آن ها، در بیمارستان های آموزشی است. بهترین پیشنهاد جهت حل این معضل، برنامه ریزی آموزش های مداوم ضمن خدمت برای کدگذاران می باشد. "

"مقدمه: امروزه دیابت شیرین به عنوان یکی از علل عمده ناخوشی ها، مرگ و میر و افزایش هزینه های بهداشتی در سراسر جهان محسوب می شود. نظام اطلاعات بالینی در بیمارستان ها به عنوان بخشی از نظام مدیریت اطلاعات دیابت به واسطه مدیریت داده های بیماران مبتلا به دیابت، مدیریت این بیماری را میسر می سازد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه نظام اطلاعات بالینی دیابت در کشورهای آمریکا، اسکاتلند و فنلاند و ارائه الگو برای ایران انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی از دسته مطالعات توصیفی بوده است. در این پژوهش ابتدا وضعیت موجود نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای عمومی، اطفال و تخصصی شهر تهران مشتمل بر 27 بیمارستان از طریق پرسش از متخصصان غدد و سرپرستاران بخش ها و مطالعه متون و مشاهده فرم ها و مستندات موجود با استفاده از پرسشنامه و چک لیست بررسی گردید. سپس به بررسی نظام اطلاعات بالینی دیابت در کشورهای منتخب پرداخته شد و بر اساس نیاز کشور، الگوی پیشنهادی برای ایران طراحی و با استفاده از تکنینک دلفی به نظر خواهی از 25 نفر از صاحبنظران رشته های تخصصی غدد، داخلی و مدیریت اطلاعات بهداشتی گذاشته شد. روایی ابزارهای مربوط بر اساس روش اعتبار محتوا و پایایی آن نیز از طریق آزمون مجدد تعیین گردید. تحلیل اطلاعات بر اساس مقایسه ویژگی های نظامهای پیشگفته در کشورهای مورد مطالعه، به صورت تحلیل توصیفی-نظری صورت گرفت. یافته ها: در طول تحلیل وضعیت موجود نظام اظلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای مورد مطالعه و نبود این نظام، پژوهشگران الگوی نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانها را براساس مطالعه آن در آمریکا، اسکاتلند و فنلاند و بر اساس نیاز کشور در قالب 7 محور مشتمل بر اهداف، تجهیزات و محل استقرار، مسوولین اجرایی، انواع داده ها و نحوه گردآوری آنها، پردازش داده ها، توزیع اطلاعات و ملاک و نحوه پیگیری و فراخوانی بیماران ارائه نمود که بعد از اجرای تکنیک دلفی 98 درصد توافق، مورد تایید واقع شد. نتیجه گیری: طراحی و اجرای نظام اطلاعات بالینی دیابت در بیمارستانهای عمومی و اطفال کشور، جهت مدیریت بیماری دیابت که دو هدف متعالی نظام های بهداشتی، یعنی کنترل کیفیت و کنترل هزینه ها را به دنبال دارد، توصیه می گردد."