نصرالله نصر حیدرآبادی

مقدمه: مراقبت بهداشتی اولیه زیربنای اصلی نظام مراقبت بهداشتی است. مدیریت مؤثر اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در گرو وجود سیستم اطلاعات مناسب است. بدیهی است ایجاد و یا بهبود چنین سیستمی بدون آگاهی از وضعیت آن ها امکان پذیر نمی باشد، از این رو پژوهش حاضر به منظور تعیین وضعیت سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در مراکز بهداشتی درمانی استان تهران انجام گردید. روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بود. جامعه ی پژوهش متشکل از سیستم اطلاعات مراقبت های بهداشتی اولیه در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی استان تهران مشتمل بر 363 مرکز بود، که از این میان تعداد 60 مرکز بر اساس روش های نمونه گیری به عنوان نمونه های مورد پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده ها از طریق مشاهده ی مستندات و مصاحبه ی حضوری با استفاده از چک لیست انجام شد. روایی چک لیست از طریق اعتبار محتوا (Content validity) و پایایی آن با روش آزمون مجدد (Test-retest) سنجیده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل گردید. یافته ها: سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه در تمام مراکز تحت مطالعه دستی بود که داده های دموگرافیک به میزان 3/71 درصد، جمعیت مناطق تحت پوشش در 7/88 درصد و وضعیت بهداشتی در 9/82 درصد موارد وجود داشتند. اما داده های مربوط به اثربخشی، در دسترس بودن خدمات و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سیستم اطلاعات هیچ یک از مراکز موجود نبود. پردازش های مربوط از قبیل انواع محاسبات آماری در 3/74 درصد، گزارش های ماهیانه در 4/46 درصد و گزارش های سالانه در 5/23 درصد مراکز تهیه می گردید. انتقال الکترونیک و استانداردهای بین المللی سیستم اطلاعات مراقبت بهداشتی اولیه، در هیچ یک از مراکز وجود نداشت. نتیجه گیری: در مراکز بهداشتی و درمانی، وجود رویکرد سازمان دهی شده جهت جمع آوری، ذخیره سازی، تجزیه و تحلیل داده ها، بازیابی اطلاعات و گزارش دهی منظم در سیستم اطلاعات به منظور اطمینان از اثربخشی خدمات و در دسترس بودن مراقبت ها به عنوان اساس ارایه ی خدمات بهداشتی ضروری است. با توجه به لزوم استفاده از تکنولوژی های کامپیوتری، اینترنت و نرم افزارهای اطلاعاتی در زمینه ی مراقبت بهداشتی اولیه به منظور افزایش قابلیت سیستم اطلاعات در پشتیبانی از اتخاذ تصمیمات، افزایش کیفیت مستندسازی و ... اقدامات لازم جهت مکانیزه کردن این سیستم ها با مشاوره ی متخصصان مربوط انجام شود.