رسول قربانی

رسول قربانی

مدرک تحصیلی: استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۹۰ مورد.
۲۱.

آینده پژوهی عوامل مؤثر بر مدیریت رشد شهری بر پایه ی شبکه های اکولوژیک(مطالعه موردی: شهر مراغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۹ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۲ 165 - 198

کلید واژه ها: مدیریت رشد شهری شبکه های اکولوژیک آینده پژوهی مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۶
رشد شهری فرآیند پیچیده ای است که در مراحل و زمان های مختلف تحت تأثیر نیروهای خاص اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، مدیریتی و طبیعی است. امروزه رشد سریع شهری درحال تبدیل شدن به یک مشکل جدی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و به عنوان یکی از مباحث مهم مربوط به تغییرات زیست محیطی قرن 21 در مناطق شهری مطرح شده است. برای جلوگیری از نابودی اکوسیستم ها و شبکه های اکولوژیک شهری، اصطلاح مدیریت رشد شهری مطرح شده است که از طریق سیاست ها و مقرراتی رشد و توسعه ی شهری را هدایت و کنترل می کند. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف در زمره ی تحقیقات کاربردی و ازلحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش جهت گردآوری اطلاعات موردنیاز از دو شیوه ی کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. جهت دستیابی به متغیرهای تحقیق به مرور پیشینه ی پژوهش  پرداخته شد، بعد متغیرهای به دست آمده از طریق مصاحبه با متخصصان، مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت 41 متغیر در قالب 4 شاخص سیاسی- مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی با بهره گیری از روش دلفی و پویش محیطی شناسایی شد. سرانجام در قالب پرسشنامه به شکل ماتریس 41 *41 طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 15 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. برای ارزیابی متغیرهای تحقیق و پایایی سؤالات از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده که با مقدار 806/0، همواره بیش از 7/0 برآورد شده است. سپس با استفاده از نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد مورد تحلیل قرار گرفت، که 13 گویه  به عنوان پیشران های اصلی و کلیدی مؤثر مدیریت بر رشد شهری شهر مراغه شناسایی شدند که عبارتند از : طرح مسکن مهر، مالکیت زمین، تغییر کاربری زمین، ادغام روستاهای پیرامون در شهر، خانه های دوم در باغات و مزارع، گسترش زیرساخت ها و شبکه های ارتباطی، انتقال مراکز اداری و توسعه خدمات محور متصل به شهر، طرح های آماده سازی و ایجاد شهرک سازی متصل و منفصل، طرح های جامع شهری (منطقه بندی)، تعاونی مسکن ادارات و سازمان ها، عدم نظارت بر ساخت و ساز، افزایش قیمت مسکن و زمین، سیاست های دولت در بازار زمین و مسکن. درنهایت این 13 گویه در 39 وضعیت احتمالی با استفاده از نرم افزار سنایروویزارد مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت  23 سناریو باورکردنی در زمینه ی وضعیت مدیریت رشد شهری مراغه ارائه گردید که دو سناریو 3 و 12 بهترین سناریو جهت مدیریت رشد شهر مراغه بر پایه ی  شبکه های اکولوژیک است.
۲۲.

ارزیابی اثرات گردشگری بر توسعه اقتصاد شهری (نمونه مورد مطالعاتی: شهر اردبیل)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۳ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 542 - 556

کلید واژه ها: گردشگری توسعه اقتصادی توسعه پایدار Lisrel شهر اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۹۶
برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه از گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه یاد می کنند و در همین ارتباط گردشگری با برنامه ریزی اصولی و شناسایی مزیت ها و محدودیت ها می تواند نقش موثری بر توسعه شهرها و روستاها، توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی و در نتیجه توسعه اقتصادی شهرها گردد. در این ارتباط پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی اثرات گردشگری بر توسعه اقتصاد شهر اربیل پرداخته است. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان و صاحب نظران صنعت گردشگری شهر اردبیل به تعداد 80 نفر می باشد. باتوجه به اهداف درنظر گرفته شده برای تحقیق از 3 مولفه عدالت اقتصادی، ثبات اقتصادی و رفاه اقتصادی در قالب 23 گویه بهره گرفته شد. پرسشنامه با پرسش های بسته در قالب طیف لیکرت(خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم) طراحی گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای LISREL و SPSS بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که بیشترین بار عاملی در بین نشانگرهای بعد عدالت اقتصادی به گویه میانگین درآمد سالانه خانوار(بار عاملی 0.81)، در بین نشانگرهای عامل ثبات اقتصادی به گویه رشد سریع بخش خدمات تجاری(بار عاملی 0.87) و در بین نشانگرهای رفاه اقتصادی به گویه افزایش میزان مراکز خدماتی و رفاهی(بار عاملی 0.87) اختصاص یافته است. به عبارتی، این نشانگرها بیشترین تاثیرپذیری را از گردشگری داشته اند. در بین ابعاد سه گانه نیز به ترتیب بعد رفاه افتصادی با ضریب 0.94، بعد ثبات اقتصادی با ضریب 0.90 و عدالت اقتصادی با ضریب 0.85 بیشترین تأثیرپذیری را از گردشگری داشته اند.
۲۳.

تحلیلی بر تداوم و پیوستگی شبکه اکولوژیک شهری با مدل تئوری گراف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۵) 281 - 309

کلید واژه ها: پیوستگی تئوری گراف شبکه های اکولوژیکی مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۷۰
امروزه مشکلات زیست محیطی و اجتماعی و هویتی شهرها ناشی از وسعت گرفتن آن ها و نفوذ هر چه بیشتر فضاهای انسان ساخت به فضاهای طبیعی است. فضاهای سبز نه فقط به مثابه لکه ای سبز در برابر توده ها بلکه به منزله عاملی برای ارتقای زیست شهروندان شناخته می شوند. از طرف دیگر تخریب و از بین بردن تجانس و پیوستگی زیرساخت های طبیعی و شبکه های سبز تنوع زیستی را تهدید می کند و محدودیت هایی برای توسعه به وجود می آورد. ازین رو، پیوستگی به وسیله فضاهای سبز شهری زیستگاه ها و کریدورهایی را فراهم می آورد که به حفظ تنوع زیستی کمک می کند. برنامه ریزان شهری برای توسعه شبکه های فضای سبز و افزایش پیوستگی و حفظ و احیای تنوع زیستی از اصول اکولوژی چشم انداز استفاده کرده اند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و مرور منابع علمی ارتباطات سیمای سرزمین و اهمیت آن برای حفظ تنوع زیستی بررسی شد. بر اساس تئوری گراف، شبکه فضای سبز شهر مراغه در محیط  GISمدل سازی شد. سپس آنالیز پیوستگی اکولوژیک شهر با استفاده از نرم افزار Conefor همراه کاربرد سنجه انتگرال پیوستگی (IIC) و الگوریتم برداشت نقطه صورت گرفت و لکه های سبز شهری ارزش گذاری شدند. در نهایت کریدورهای بالقوه در شهر مراغه با استفاده از روش کمترین هزینه مسیر شناسایی شدند و شبکه های فضای سبز را توسعه و بهبود دادند. نتایج این تحقیق نشان می دهد عمده کریدورهای ایجادشده همانند یک کمربند سبز در اطراف شهر کشیده شده اند؛ که دلیل اصلی آن نیز قرارگیری زیستگاه های اصلی در حومه شهر است. همچنین، شبکه فضای سبز توسعه یافته بر اساس تئوری گراف چشم انداز پیچیده را ساده تر و منظم تر می سازد و به شناسایی فضای سبز و هدایت برنامه ریزی شهری برای حفاظت از تنوع زیستی کمک می کند.
۲۴.

آینده پژوهی عوامل موثر بر شاخص های کمی و کیفی مسکن در کلانشهر تبریز با استفاده از رویکرد سناریونویسی و ماتریس تاثیرات متقاطع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۶ 233 - 248

کلید واژه ها: آینده پژوهی سناریونویسی MICMAC مسکن کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۴۵
آینده پژوهی مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت شناخت مهم ترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و تطبیق مسکن بر نیازهای افراد و خانوارها می باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز و مقایسه تطبیقی آن با نقاط شهری استان و کشور، تعیین مهم ترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و در نهایت شناسایی محتمل ترین سناریوهای آینده مسکن در کلانشهر تبریز می باشد. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع آوری داده از سالنامه های آماری، سرشماری های ادوار مختلف و همینطور تکمیل پرسشنامه از 40 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه مسکن استفاده شده است. جهت تحلیل داده ها و تعیین شاخص های استراتژیک از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری با نرم افزار MICMAC و جهت تعیین محتمل ترین سناریوها از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد طی دوره 1395-1355 شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز بهبود داشته است. همینطور از میان 16 شاخص موثر بر کیفیت مسکن، 5 شاخص متوسط زیربنای واحد مسکونی، مساکن با عمر کمتر از 30 سال، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی و متوسط اتاق در واحد مسکونی به عنوان متغیرهای استراتژیک و کلیدی موثر بر کیفیت مسکن شناخته شده و نهایتا دو سناریو، به عنوان محتمل ترین سناریوهای بخش مسکن در کلانشهر تبریز شناسایی شدند. در سناریوی اول شاهد کاهش و در سناریوی دوم شاهد ثبات متغیرهای کلیدی هستیم و فقط متغیر مساکن با عمر کمتر از 30 سال در هر دو سناریو افزایش می یابد.
۲۵.

خزش شهر مراغه و تغییرات کاربری اراضی پیراشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵) 1 - 18

کلید واژه ها: خزش شهری فضاهای پیراشهری کاربری اراضی مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۶۰
توسعه شهرها از پدیده های مهم اقتصادی و اجتماعی است که تأثیرات زیادی بر عملکردهای سامانه های اکولوژیکی به جا می گذارد. امروزهرشد سریع شهرهاوتسلط بیشتربرمحیطزیست،سبب شده تاتغییرات محیطی سریعتر وگسترده تر ازقبل به وقوع بپیوندد. از این رو بررسی و تحلیل الگوی توسعه شهرها با استفاده از فنون سنجش ازدور و متریک های سیمای سرزمین نقش مهمی در مدیریت و برنامه ریزی شهرها و کاهش تخریب محیط زیست دارند. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی الگوهای رشد و توسعه شهر مراغه و اراضی پیرامونی آن پرداخته است تا راهکارهای اصلاحی برای بهبود فرآیندهای اکولوژیکی آن ارائه دهد. در همین زمینه، در ابتدا نقشه های کاربری اراضی برای سال های 1986، 1996، 2006، 2016 بااستفادهازتصاویرماهواره ای لندست تهیه و در ادامه به منظور تحلیل تغییرات کاربری اراضی از نرم افزارENVI 5.3 و Arc Map و برای تحلیل متریک های سیمای سرزمین از نرم افزار FRAGSTATSو برای تعیین پراکندگی شهری از روش هلدرن استفاده شده است. نتایج حاصل ازمدل هلدرن بیانگر این است که در فاصله سال های1986تا 2016 فقط 34 درصد از رشد شهر مراغه ناشی از افزایش رشد جمعیت بوده و 66 درصد مربوط به عوامل رشد فیزیکی و خزش شهری بوده است. در این راستا، روند تغییرات متریک هانیز در دوره های زمانی مختلف دلالت بر تضعیف یکپارچگی در کاربری ها،کاهش رشد درونی و افزایش خزش شهر مراغه بوده است؛ بنابراین نتایج تحقیق نشانگر انست که الگوی رشدشهر مراغه در دهه های اخیر از الگوی رشدی پراکنده و افقی ناموزون با تخریب زمین های باغی و حاصلخیز کشاورزیو جایگزین شدن آن هابابافت محله های پراکنده و نامنسجم شهری و روستایی تبعیت نموده است.
۲۶.

ارزیابی شاخص های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری (مطالعه موردی: خوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۸) 1509 - 1522

کلید واژه ها: شاخص های ارزیابی شهر خلاق شهر خوی گردشگری خلاق گردشگری شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۶۲
گردشگران به دنبال مقاصد جدیدی با اهداف متفاوت برای اوقات فراغت اند. گردشگری خلاق به دنبال برجسته نمودن خرده فرهنگ ها در جامعه محلی و احیای میراث ملموس و ناملموس و تعامل آموزشی، احساسی و اجتماعی گردشگر، و همچنین مشارکت وی با مکان و فرهنگ مردم مقصد است. در عصر گردشگری خلاق، گردشگران فقط به دنبال دیدار آثار تاریخی و طبیعی نیستند، بلکه به دنبال درک عمیق تری از جامعه مقصدند. با توجه به تنوع فرهنگی و پیشینه تاریخی و آثار هنری و صنایع دستی در خوی، توجه به گردشگری خلاق در این شهر بیش از پیش احساس می شود. با توجه به اهمیت موضوع گردشگری خلاق و موقعیت جغرافیایی خوی در رابطه با مرز ترکیه و وجود جاذبه های گردشگری آن، این پژوهش در راستای تحقق چنین امری انجام گرفته است. ایجاد یک مکان گردشگری خلاق به کاربستِ شاخص های مهم شهر خلاق اعم از مشارکت، تنوع شهری، سرزندگی فضاهای شهری، کارایی، و تکنولوژی ارتباطی نیاز دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان مناطق دوگانه خوی است و حجم نمونه 383 نفر تعیین شد. هدف از این مقاله ارزیابی شاخص های شهر خلاق در ایجاد گردشگری خلاق شهری در خوی است. در این راستا، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. اخذ داده ها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه از شهروندان) است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان شاخص های شهر خلاق و میزان تحقق پذیری گردشگری خلاق شهری رابطه معنی داری وجود دارد. اما شهر خوی دارای شاخص های مناسب برای ایجاد گردشگری خلاق نیست و در مؤلفه های گوناگون شاخص های شهر خلاق در خوی ضعف های اساسی وجود دارد.
۲۷.

تحلیل فضایی الگوی فقر شهری با تأکید بر شاخص های اجتماعی و عوامل مؤثر بر سازمان یابی آن، مطالعه موردی: (شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 107 - 87

کلید واژه ها: فقر شهری شاخص های اجتماعی آمار فضایی شهر اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۳۵
تبیین موضوع: روند شهری شدن در کشور های در حال توسعه با عدم تعادل های فضایی، قطبی شدن مناطق و گروه های اجتماعی و رشد بی قواره شهری مواجه بوده است. به طوری که ناپایداری بوجود آمده از این رشد ناموزون منجر به شکل گیری گستره های فقر در حوزه های شهری شده است. تحلیل فضایی این گستره ها، میزان محرومیت نواحی مختلف را مشخص کرده و الویت اقدامات برای ارتقای سطح زندگی را معلوم می کند. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی نابرابری های موجود و نشان دادن الگوی فقر در بلوک های شهری اردبیل با تاکید بر شاخص های اجتماعی طی سال های 1385 تا 1395 و همچنین بررسی عوامل موثر بر سازمان یابی این پدیده می باشد روش:  روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و رویکرد حاکم بر آن تحلیل فضایی می باشد. جامعه آماری این تحقیق محدوده قانونی شهر اردبیل  در سال 1385 و 1395 و حجم نمونه نیز تمامی بلوک های آماری سال های مذکور است. برای گردآوری داده های تحقیق از اطلاعات موجود در بلوک های آماری سال 1385 و 1395 شهر اربیل و پرسشگری از نخبگان دانشگاهی و مدیران شهری استفاده شده است. برای نشان دادن وضعیت فقر اجتماعی از تکنیک خودهمبستگی فضایی با استفاده از تحلیل لکه های داغ در نرم افزار Arc GIS استفاده گردیده است. برای تحلیل الگوی پراکنش فقر اجتماعی نیز از از آماره موران و  برای تحلیل داده های بخش دوم پژوهش(شناسایی عوامل تأثیرگذار بر گسترش و سازمان یابی فضایی پهنه های فقر اجتماعی) نیز مدل تحلیل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده شده است. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده از بین 5142 بلوک شهری در شهر اردبیل در سال 1385، حدود 53 درصد در وضعیت خیلی محروم و محروم، 26 درصد در وضعیت متوسط و حدود 21 درصد در وضعیت برخوردار و کاملا برخوردار قرار داشتند. در سال 1395 نیز این درصدها به ترتیب 46، 22، 32  در بین 6439 بلوک شهری می باشد و این امر نیز نشان دهنده این می باشد که بلوک های شهری اردبیل از لحاظ شاخص های اجتماعی در سال 1395 نسبت به سال 1385 در وضعیت بهتری قرار دارند. نتایج: با توجه به گسترش پدیده ی فقر شهری در شهر اردبیل  طی دهه های گذشته، توانمندسازی اقشار کم درآمد و فقیر شهر در این شهر بایستی با دیدگاه چندبعدی (و عدم توجه صرف به ابعاد کالبدی) صورت پذیرد. در این راستا، نقش تسهیل گر نظام مدیریتی شهر و تحقق برنامه ریزی پایین به بالا و رویکرد مشارکتی ضروری می باشد.
۲۸.

تحلیلی بر علل نزول جایگاه کلان شهر تبریز در نظام شهری ایران و پیش بینی جمعیت و جایگاه آن تا افق 1410(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره هفدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 83 - 114

کلید واژه ها: اسپکتروم پیش بینی جمعیت شاخص تحرک رتبه کلان شهر تبریز نظام شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۵ تعداد دانلود : ۲۶۵
تحولات جمعیتی وسیع دهه های اخیر موجب تغییرات سریع در نظام شهری ایران و سلسله مراتب آن شده است که افزایش یا کاهش رتبه شهرها در این نظام از پیامدهای آن است. در تحقیق حاضر به بررسی جایگاه کلان شهر تبریز در نظام شهری ایران از سال 1335 تا 1395 پرداخته شد و با پیش بینی جمعیت این شهر تا افق 1410 سعی شد جایگاه آینده این شهر در نظام شهری ایران مشخص شود. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. داده های مورد نظر در تحقیق حاضر به دو روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) به دست آمد. از مصاحبه برای فهم علل مهاجرفرستی و از پرسشنامه جهت فهم علل کاهش باروری در کلان شهر تبریز استفاده شد و تعداد نمونه ها در هر دو مورد بر اساس اصل اشباع تعیین شد. مدل نمایی، نرم افزار Spectrum، و شاخص تحرک رتبه به ترتیب برای پیش بینی فاکتورهای جمعیتی، پیش بینی جمعیت، و بررسی تغییرات رتبه کلان شهرها در نظام شهری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد کاهش میزان باروری و مهاجرفرستی دلایل اصلی کاهش شدید میزان رشد جمعیت در کلان شهر تبریز است که اغلب دلایل اقتصادی منشأ آن بوده اند. با فرض باروری 5/1 و 8/1 و 1/2 در شهر تبریز شاهد افزایش جمعیت به تعداد 64/1 و 69/1 و 74/1 میلیون نفر و کاهش جمعیت خردسالان و افزایش تقریباً دوبرابری جمعیت سالمندان بالای 65 سال در افق 1410 خواهیم بود. در کل، نتایج حاصل از پیش بینی جمعیت نشان می دهد جایگاه کلان شهر تبریز در رتبه ششم نظام شهری ایران در افق 1410 تثبیت خواهد شد. اما فاصله آن با کلان شهر هفتم، یعنی قم، کمتر خواهد شد که نیازمند توجه ویژه و مدیریت صحیح این مسئله جهت جلوگیری از سقوط مجدد رتبه آن است.
۲۹.

بررسی میزان فشردگی در گسترش شهری خوی با استفاده از مدل مارکوف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 609 - 623

کلید واژه ها: شهر فشرده رشد پراکنده شهر خوی مدل مارکوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۸
تغییرات سریع پوشش زمین در حومه شهرهای ایران، در دهه های اخیر مشکلات فراوانی از جمله تخریب منابع طبیعی، آلودگیهای زیستمحیطی و رشد نامناسب شهرها را در برداشته است. که اغلب موارد، این عوارض ناشی از تغییر غیر اصولی کاربری اراضی بوده است. مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و امکان سنجی و پیش بینی این تغییرات و الگوی رشد شهردر سالهای آینده میتواند گام مهمی در راستای برنامه ریزی و استفاده بهینه از منابع در آینده باشد. در این تحقیق، با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه لندست مربوط به سالهای 1986، 2002 و 2019 اطلاعات جانبی و مدل زنجیرهای مارکوف تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین به وقوع پیوسته، طی 33 سال، در شهر خوی مدل شده تا با آشکارسازی تغییرات، میزان تبدیل برای هر دوره و پیش بیتی کاربری ها مورد نظر بدست آید. جهت انجام تحقیق ابتدا تصاویر مورد استفاده از نظر بهترین باندها جهت ترکیب باندی بررسی و انتخاب گردید. در ادامه با روش شبکه عصبی طبقه بندی انجام وارزیابی صحت و دقت طبقه بندی با ضریب کاپا و دقت کلی صورت گرفت. در پایان با بکارگیری مدل پیش بینی مارکوف تغییرات کاربری اراضی برای سال 2036 پیش بینی شد. نتایج بدست آمده حاکی از گسترش بی رویه مناطق ساخته شده و تخریب شدید اراضی کشاورزی طی دوره 2002 تا 2019 و کاهش شدید اراضی بایر و تبدیل آنها به اراضی ساخته شده در درون محدوده و حاشیه شهر میباشد. مدل سازی تغییرات نشان می دهد در دوره 2019 تا 2036 جهت رشد شهر به سمت اراضی کوهستانی و باغی تغییر خواهد یافت.
۳۰.

بررسی رشد فرم فضایی – کالبدی شهر با استفاده از مدلهای کمی مطالعه موردی: شهر سردرود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 181 - 195

کلید واژه ها: بررسی فرم کالبدی – فضایی مدل های کمی سردرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۶۱
رشد شهری در نفس خود خصلتی سرکش دارد. لذا نیازمند مهار و هدایت است سیاست گذاری رشد شهری مسئولیتی خطیر است؛ زیرا ازیک طرف باید به زدودن نابسامانی های بپردازد و از طرف دیگر با هدایت عقلایی ساخت وسازها از بروز و پیدایش ناهنجاری ها به ویژه از ابعاد کالبدی آن جلوگیری نماید. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر سردرود و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده ها و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در روش تحلیل داده ها از مدل های کمی آنتروپی نسبی،ضریب گری، موران وضریب جینی استفاده شده نتایج به دست آمده از اندازه گیری مدل های فضایی – کالبدی نشان دهنده این است که فرم شهر الگوی تجمع تصادفی تک قطبی بوده که به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می رود و مقادیر شاخص ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی= 91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1). در کل، این مقادیر نشان می دهد که شهر به سمت الگوی پراکندگی پیش رفته است و موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و باغات شده است، به طوری که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 درصد از کاربری ها بوده درحالی که در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و به تبع آن ساختار فضایی و کالبدی شهر در طول زمان تغییریافته است.
۳۱.

تحلیل عوامل مؤثر در تغییر سبک زندگی مسکونی در قلمرو جغرافیای رفتاری و ساختاری کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 95 - 108

کلید واژه ها: سبک زندگی مسکونی جغرافیای رفتاری جغرافیای ساختاری مدل معادلات ساختاری کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۵۳
 سبک زندگی مسکونی خانوارها در گذار از مرحله سنتی به مدرن دگرگون شده و بشر سبک های مسکونی جدیدی را تجربه می کند. امروزه مساکن شهری در معرض بزرگ ترین تغییرات سبک زندگی قرار گرفته اند. تغییراتی که فرصت جامعه پذیری، انتخاب، پایداری زیستی– محیطی و انطباق با ویژگی های کالبدی را فراهم نمی سازد. تغییر در سبک زندگی مسکونی در ساختار کلان شهر تبریز منجر به دگرگونی در الگوی سکونت شهری شده و باعث به وجود آمدن مساکنی متفاوت از گذشته شده و مسکن تبدیل به کالایی برای نمود تمایز طبقاتی بین خانوارها و الگویی کاملاً سودمحور و نفع طلبانه به خود گرفته است. پژوهش حاضر درصدد است با رویکرد جغرافیای رفتاری و ساختاری به شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در تغییر سبک زندگی مسکونی در کلان شهر تبریز بپردازد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و در روش گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی با ابزار پرسشنامه استفاده شده است. تعداد پرسشنامه یا حجم نمونه برابر 384 خانوار بوده است. در پژوهش حاضر، در تعیین مؤلفه های سبک زندگی مسکونی از تحلیل عاملی و نرم افزار 22 SPSS  استفاده شده است. روایی پرسشنامه بر اساس اعتبار صوری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ، 89/0 به دست آمده است. تجزیه و تحلیل در این پژوهش مبتنی بر روش الگویابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که، عامل اقتصادی با حدود 83/0 بیشترین اثرگذاری را در ساکنین به عنوان عامل فعال تصمیم گیرنده برای سبک زندگی مسکونی و تغییر آن دارد. همچنین در ارزیابی نیکویی برازش مدل عوامل رفاهی، محیطی، اقتصادی و اجتماعی با تغییر در سبک زندگی مسکونی رابطه مثبت و معنادار دارد. در نهایت، شکل گیری جامعه مصرفی، ترجیح اصل سود و ایجاد جامعه مبادله ای به همراه فضاهای طبیعی مصنوع عمده ترین اثرات تغییر سبک زندگی مسکونی است.
۳۲.

تحلیلی بر اثرات مؤلفه تجارب به یادماندنی در پایداری و رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۷ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 143 - 155

کلید واژه ها: تجارب به یادماندنی پایداری مقاصد گردشگری رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهر اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۶۴
امروزه صنعت گردشگری نه تنها برای بسیاری از کشورها به منزله یکی از منابع مهم اقتصادی تبدیل شده است؛ بلکه به خاطر سازوکار منحصربه فرد اقتصادی خود از آن به عنوان صادرات نامرئی نیز یاد می شود. در میان جاذبه های گردشگری خاطرات و مقاصد به یادماندنی گردشگری سهم بسیار مهمی در توسعه گردشگری دارند. این پژوهش باهدف بررسی نقش تجارب به یادماندنی در پایداری و رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهری تدوین شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. به منظور جمع آوری داده و اطلاعات موردنیاز از روش کتابخانه ای و میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را گردشگران ورودی به شهر اردبیل تشکیل می دهند، به علت نبود آمار دقیق تعداد گردشگران ورودی به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران برای جامعه نامحدود استفاده شد و حجم نمونه 384 نفر برآورد گردید. در راستای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای spss و Lisrel استفاده شد. نتایج نشان داد که تجربه به یادماندنی گردشگران بر پایداری و رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهری تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج نشان داد که پایداری مقاصد گردشگری بر روی رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهری تأثیر مثبت و معناداری دارد.
۳۳.

ارزیابی اثرات فضایی – کالبدی کلانشهر تبریز بر شهرهای پیرامونی نمونه ی موردی: شهر سردرود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۷۱ 83-103

کلید واژه ها: ارزیابی فرم کالبدی – فضایی مدل های کمی کلانشهر تبریز سردرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۵۵۱
حدوده ی موردمطالعه در این پژوهش شهر سردرود هست نوع تحقیق کاربردی – توسعه ای و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده ها و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در این تحقیق که باهدف ارزیابی تأثیرات کلانشهر تبریز بر ساختار فضایی–کالبدی شهر سردرود هست، از مدل های کمی در جهت تحول فرم فضایی–کالبدی شهر استفاده شده است. بر اساس دیاگرام بوژوگارنیه نقش شهر سردرود در سال 1375 صنعتی بوده درحالی که در سال 1390-1385 نقش بازرگانی را برعهده گرفته است. با مقایسه جایگاه بخش های مختلف اقتصادی شهر سردرود نسبت به استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل تغییر سهم، نرخ رشد کل اقتصاد مرجع برای سال های 1385-1375 برابر 6/1 و ساختار اقتصادی استان در طی دوره مذکور همواره منفی و دارای روند نزولی بوده است و ضریب اشتغال در بخش های کشاورزی برابر 12/0، صنعت 04/0- خدمات معادل 1/1 هست؛ و با بررسی تغییرات بخش های اقتصادی شهر سردرود بر اساس مدل ایزارد تنها بخش خدمات در سطح شهر در مقایسه با ضریب مشابه آن در سطح استان بالاتر 6/252 در مقابل 3/137 درصد است؛ و نتایج به دست آمده از اندازه گیری مدل های فضایی – کالبدی نشان دهنده این است که فرم شهر به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می رود و مقادیر شاخص ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی =91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1)؛ که موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و باغات شده است به طوری که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 بوده و در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و نتایج تحلیل مسیر با مقدار 223/0= 2R نشان می دهد که مهاجرت (44/0)، رشد طبیعی (29/0)، نزدیکی به کلانشهر تبریز (31/0)، شرایط و وضعیت خود مکان برابر با (37/0) و درنهایت عوامل اقتصادی (67/0) درصد در تحولات فضایی – کالبدی شهر تأثیرگذار هستند.
۳۴.

بررسی آسیب پذیری مراکز ثقل کلان شهر تبریز از دیدگاه پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری دوره هشتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 41 - 54

کلید واژه ها: آسیب پذیری مراکز ثقل پدافند غیرعامل سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۳۱۸
 با توجه به پیشرفت هایی که در حوزه مهندسی رزمی در کشورهای پیشرفته به وجود آمده  و با توجه به نقش و جایگاه منحصربه فرد ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک کلانشهر تبریز در کشور و وجود تنوع خطرپذیری در آن، بررسی حفاظت از شهروندان و زیرساخت های آن ضروری است. در این مقاله سعی شده با استفاده از اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل به مراکز ثقل شهر، نقش تدافعی و امنیت داده شود تا شهر بتواند در زمان تهدید مبنای خود یعنی حملات هوایی و موشکی، کمترین خسارات جانی و مالی را متحمل شود. تحلیل های لازم در مورد چگونگی پراکنش و نحوه استقرار مراکز ثقل در سطح کلانشهر تبریز با استفاده از نرم افزارهای GIS و تحلیل شبکه ای انجام شده است. نتایج بررسی های مدل تعیین سطوح مراکز ثقل کلانشهر تبریز نشان می دهد،از مجموع 32 دارایی ، یک دارایی به عنوان مرکز حیاتی، 16 دارایی به عنوان مراکز حساس، 13 دارایی به عنوان مراکز مهم و دو دارایی به عنوان مراکز قابل نگهداری طبقه بندی شده اند و در این بررسی ها با توجه به تهدید مبنا «حملات هوایی و موشکی» 20 مرکز از 32 مرکز مورد بررسی را این تهدید تحت شعاع آسیب خود قرار داده است. در تهیه نقشه نهایی پهنه بندی آسیب پذیری با استفاده از نرم افزار GIS حاصل از پنج معیار و بیست ودو شاخص مورد بررسی، نشان داد که 21 درصد از کل مساحت کاربری های اراضی شهر جزو مناطق آسیب پذیری بسیار بالا و 3/32 درصد جزو مناطق آسیب پذیری زیاد است. الگوی پراکنش فضایی زیرساخت های شهر تبریز با استفاده از مدل میانگین نزدیکترین همسایگی، نشانگر توزیع خوشه ای زیرساخت های شهر تبریز بود که این امر به دوراز اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل بوده و تشدیدکننده میزان آسیب پذیری مکانی شهر است.
۳۵.

گسترش بی رویه باغداری و چالش مدیریت منابع آبی در حوضه های بالادستی سدها مطالعه موردی: حوضه آبریز سد علویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 219 - 232

کلید واژه ها: گسترش باغداری تغییرات کاربری اراضی تشدید کم آبی حوضه آبریز سدعلویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۷۷۴
کمبود آب در کشور و خشکسالی طولانی ضرورت توجه به مدیریت منابع آبی در بالادست سدها را امری اجتناب ناپذیر برای حیات شهری و صنعتی نموده است. موضوعی که در طی سال ها با گسترش باغداری و ویلاسازی بی رویه تداوم حیات و پایداری در کشور را تهدید می نماید. حوضه سد علویان در سال های اخیر تغییرات فراوانی، در کاربری اراضی، مقدار آب موجود در منطقه، سطح پوشش گیاهی به همراه داشته است. در پژوهش حاضر، ارزیابی تغییرات درصد پوشش و کاربری اراضی در فاصله زمانی 1990 تا 2016 در حوضه بالا دست سد علویان انجام شد. برای این منظور ابتدا از تصاویر ماهواره Landsat، بهترین ترکیب باندی انتخاب و نقشه کاربری اراضی با استفاده از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان طبقه بندی نظارت شده تهیه، سپس نقشه پوشش اراضی منطقه در 5 کلاس، طبقه بندی گردید. برای ارزیابی صحت نتایج طبقه بندی، نقشه تولیدی با نقشه واقعیت زمینی بررسی و ضریب کاپا و صحت کلی طبقه بندی به روش طبقه بندی ماشین بردار پشتیبان برآورد گردید. براساس نتایج بدست آمده در حدود 86/1294 هکتار باغ از سال 1990 تا 2016 در محدوده افزایش یافته است که میزان مصرف آب برای این باغات براساس نرم افزار NETWAT نشانگر آن است که در حدود 2/11836174 مترمکعب در هکتار در سال مصرف آب در قسمت حوضه بالادست علویان افزایش یافته است. همچنین شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیره مارکوف و سلول های خودکار زنجیره مارکوف انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که باغات از 06/2670 هکتار در سال 2016 به 55/3041 هکتار در سال 2021 خواهد رسید. که افزایشی 49/371 هکتاری خواهد داشت. در نهایت برآورد این تغییرات، حاکی از کاهش مستمر ورودی آب به مخزن سد و اضمحلال کارکرد آن در تامین آب شرب ، صنعتی و کشاورزی منطقه خواهد بود . 
۳۶.

تحلیل عوامل اقتصادی اثرگذار بر زیست پذیری شهری (موردمطالعه: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و مدیریت شهری سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۷ 31-45

کلید واژه ها: زیست پذیری شهری بعد اقتصادی توسعه پایدار کیفیت زندگی کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۱ تعداد دانلود : ۷۰۳
از پیش شرط های اساسی برای برنامه ریزی به منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع مختلف، شناسایی عوامل و عناصر تأمین کننده و مؤثر بر زیست پذیری شهری است. بُعد اقتصادی زیست پذیری، از مهم ترین ابعاد تأثیرگذار بر کیفیت زندگی شهری و ارتقای آن می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی دو هدف اصلی می باشد: شناسایی و بررسی وضعیت شاخص های اقتصادی مؤثر بر زیست پذیری کلان شهر تبریز و سطح بندی شاخص های اقتصادی اثرگذار بر زیست پذیری کلان شهر تبریز و ارائه مدل مناسبی با وضعیت زیست پذیری کلان شهر تبریز. در این پژوهش شاخص های مربوط به بعد اقتصادی زیست پذیری در قالب ۱۲ شاخص از طریق مطالعه ادبیات پژوهش های مرتبط و مصاحبه با خبرگان، شناسایی و سپس از تکنیک مدل سازی ساختاری- تفسیری و نرم افزار میک مک برای بیان روابط و نوع شاخص ها استفاده شد و در نهایت جهت بررسی وضعیت زیست پذیری اقتصادی کلان شهر تبریز، از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که شاخص هایی از قبیل: وضعیت امنیت شغلی، درآمد مناسب و کافی، داشتن شغل مناسب، فرصت های شغلی مناسب و وجود فرصت های درآمدزایی، اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر شاخص ها بر زیست پذیری کلان شهر تبریز دارند. همچنین وضعیت زیست پذیری اقتصادی کلان شهر تبریز، در حد پایین می باشد؛ از میان ۱۲ متغیر پژوهش، تنها دو متغیر، توانایی جهت تأمین کالا و خدمات و داشتن شغل مناسب با امتیازهای ۱۰/۳ و ۰۷/۳ در وضعیت مطلوبی قرار دارند و سایر متغیرهای دیگر، پایین تر از حد متوسط قرار دارند. بنابراین بهره برداری از اقتصاد قوی بازار در راستای ایجاد شغل مناسب و سرمایه گذاری در منطقه، پیشنهاد می شود.
۳۷.

تحلیلی بر عوامل مؤثر در رقابت پذیری شهری بر پایه روش سناریونویسی (مورد شناسی: شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 19 - 38

کلید واژه ها: رقابت پذیری شهری سناریونویسی تحلیل PESTLE شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۲ تعداد دانلود : ۶۴۴
توانایی شهرها برای حفظ موقعیت رقابتی شان در منطقه ای خاص با هدف بهبود کیفیت زندگی، از مسائل عمده آن ها برای توسعه است. هدف از رقابت پذیری شهری، ایجاد شرایط و چارچوبی است که در آن، هم بنگاه ها و هم جامعه بتوانند در یک زمان رقابت پذیر بوده و به تبع آن در جامعه رونق و کامیابی ایجاد کنند. تحقیق حاضر تلاش دارد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر در رقابت پذیری شهر تبریز پرداخته و جایگاه هر یک از مؤلفه ها و شاخص های رقابت پذیری شهری را مشخص کند؛ بنابراین دو سطح از محیط شهری شاملِ عوامل محیط خارجی و محیط داخلی مؤثر بر رقابت پذیری شهر تبریز شناسایی شد. به منظور شناسایی عوامل خارجی با استفاده از تحلیل PESTLE، فرصت هاو تهدیدها در شش حوزه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی، قانونی و محیطی و برای شناسایی عوامل داخلی نیز با مطالعه نظرات محققان مختلف در چهار دسته عوامل انسانی، سازمانی، فیزیکی و اقتصادی گروه بندی شدند؛ سپس با به کارگیری تکنیک دلفی و اخذ آرای 15 نفر خبره، زیرمؤلفه های عوامل خارجی و داخلی شناسایی شدند. پس از تبیین مؤلفه ها، به رتبه بندی و استخراج ماتریس تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر با استفاده از نرم افزار میک مک پرداخته شد و حالت های باورکردنی در رقابت پذیری شهر تبریز با رویکرد آینده نگاری تدوین شد. برای شناسایی حالت های محتمل از میان آینده های باورکردنی، از مشارکت 40 نفر از دانش آموختگان و مدیران اجرایی از طریق امتیازدهی بر اساس طیف لیکرت استفاده شد و 28 حالت محتمل به دست آمد. نتایج نشان می دهد، از بین چهار سناریوی وضعیت های «مطلوب»، «بهبود»، «هشدار» و «بحران»، سناریوی وضعیت «بهبود» با امتیاز 62.8 با شرایط رقابت پذیری شهر تبریز تناسب بیشتری دارد. در این سناریو توجه به تحقیق و توسعه و پیوند آن با بخش های اقتصادی، وجود امنیت نسبتاً پایدار برای افزایش جذب کارگران ماهر، ایجاد تغییرات در اقتصاد منطقه به واسطه فعالیت صنعتی و فعال شدن چند شهرک صنعتی در ناحیه شهری، تشویق، حمایت و تسهیل بسترهای کارآفرینی توسط دولت و افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی با تمرکز بر شهر از موارد مدنظر است.
۳۸.

بررسی رشد فرم فضایی – کالبدی شهر با استفاده از مدل های کمی مطالعه موردی: شهر سردرود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۳ بهار ۱۳۹۸ شماره ۶۷ 243-262

کلید واژه ها: بررسی فرم کالبدی - فضایی مدل های کمی سردرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۳
رشد شهری در نفس خود خصلتی سرکش دارد. لذا نیازمند مهار و هدایت است سیاست گذاری رشد شهری مسئولیتی خطیر است؛ زیرا ازیک طرف باید به زدودن نابسامانی های بپردازد و از طرف دیگر با هدایت عقلایی ساخت وسازها از بروز و پیدایش ناهنجاری ها به ویژه از ابعاد کالبدی آن جلوگیری نماید. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر سردرود و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده ها و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در روش تحلیل داده ها از مدل های کمی آنتروپی نسبی، ضریب گری، موران وضریب جینی استفاده شده نتایج به دست آمده از اندازه گیری مدل های فضایی – کالبدی نشان دهنده این است که فرم شهر الگوی تجمع تصادفی تک قطبی بوده که به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می رود و مقادیر شاخص ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی= 91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1). در کل، این مقادیر نشان می دهد که شهر به سمت الگوی پراکندگی پیش رفته است و موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و باغات شده است، به طوری که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 درصد از کاربری ها بوده درحالی که در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و به تبع آن ساختار فضایی و کالبدی شهر در طول زمان تغییریافته است.
۳۹.

تحلیل تأثیر عوامل اقتصادی-اجتماعی بر شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۱ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۸) 373 - 385

کلید واژه ها: عامل اجتماعی - فرهنگی عامل اقتصادی کلان شهر مشهد گسترش سکونتگاه غیررسمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۲۴
براساس آمار وزارت راه و شهرسازی، جمعیت سکونتگاه های غیررسمی در شهر مشهد در سال 1385، 820 هزار نفر و در سال 1393 نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نفر بوده است و این روند افزایشی جمعیتی و کالبدی، اسکان غیررسمی را به موضوع پیچیده ای در کلان شهر مشهد تبدیل کرده است. این مقاله به شناسایی عوامل و متغیرهای شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی در کلان شهر مشهد و معرفی این ابعاد و متغیرها و به بررسی تحلیلی دو عامل اقتصادی و اجتماعی پرداخته است. این پژوهش از نظر روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و  اطلاعات آن به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. تحلیل کمی پژوهش متکی بر استفاده از نرم افزارهای SPSS برای تجزیه و تحلیل آماری و VENSIM برای رسم دیاگرام های علی و معلولی است. داده های ورودی این نرم افزارها از راه تکمیل پرسشنامه ها برای دو جامعه کارشناسان (مرتبط با امر اسکان غیررسمی) و ساکنان سکونتگاه های غیررسمی شهر مشهد (8 پهنه سکونتی) به دست آمده است. بنابر نظر کارشناسان و ساکنان، عامل اقتصادی به خصوص متغیرهای درآمد اندک، خشکسالی و رکود کشاورزی و بیکاری تأثیر بسیار مهم تر و قوی تری نسبت به عامل اجتماعی داشته اند. در فرایند گسترش اسکان غیررسمی، این متغیرها چرخه هایی را ایجاد می کنند که خود سبب تقویت و به حرکت درآوردن سریع تر چرخه های متغیرهای اجتماعی و درنهایت، گسترش سکونتگاه ها شده اند. درآخر، پیشنهادهای پژوهش در جهت تضعیف قدرت چرخه های اقتصادی بیان شده اند.
۴۰.

شناسایی و اولویت بندی عوامل مرتبط با بعد اقتصادی زیست پذیری شهری (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۷ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 127 - 149

کلید واژه ها: بعد اقتصادی زیست پذیری شهری کیفیت زندگی کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۳۸۹
از پیش شرط های اساسی برنامه ریزی به منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع گوناگون، شناسایی عوامل و عناصر تأمین کننده و مؤثر بر زیست پذیری شهری است که نقش بسیاری در برنامه ریزی های راهبردی دولت دارند. یکی از مهم ترین عوامل اثرگذار بر تمام جنبه های زندگی شهری، به ویژه زیست پذیری شهری عوامل اقتصادی مانند شغل مناسب، درآمد مناسب، مسکن مناسب و... است؛ بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی –تحلیلی و به کمک تکنیک مدل سازی ساختاری–تفسیری (ISM) در پی آن است که شاخص های اقتصادی مؤثر بر زیست پذیری کلان شهر تبریز را شناسایی، سطح بندی کند. درنهایت نیز مدلی مناسب با وضعیت زیست پذیری کلان شهر تبریز ارائه شود. در ابتدا شاخص های مورد نیاز پژوهش به کمک روش تحلیل محتوا، روش دلفی و مصاحبه با خبرگان در قالب 12 شاخص شناسایی شد. در مرحله بعد با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری – تفسیری وضعیت شاخص ها و سطح بندی آن ها انجام شد و درنهایت به کمک تکنیک میک مک نوع شاخص ها در قالب چهار نوع شاخص مستقل، وابسته، پیوندی و کلیدی شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد پنج شاخص وضعیت امنیت شغلی، درآمد مناسب و کافی، داشتن شغل مناسب، فرصت های شغلی مناسب و فرصت های درآمدزایی در منطقه با میزان تأثیرگذاری 12، مؤثرترین شاخص های اقتصادی در زمینه بهبود وضعیت زیست پذیری کلان شهر تبریز هستند؛ بنابراین بهره برداری از اقتصاد قوی بازار در راستای ایجاد شغل مناسب و سرمایه گذاری در منطقه پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان