بررسی رشد فرم فضایی – کالبدی شهر با استفاده از مدل های کمی مطالعه موردی: شهر سردرود (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

رشد شهری در نفس خود خصلتی سرکش دارد. لذا نیازمند مهار و هدایت است سیاست گذاری رشد شهری مسئولیتی خطیر است؛ زیرا ازیک طرف باید به زدودن نابسامانی های بپردازد و از طرف دیگر با هدایت عقلایی ساخت وسازها از بروز و پیدایش ناهنجاری ها به ویژه از ابعاد کالبدی آن جلوگیری نماید. محدوده مورد مطالعه در این تحقیق شهر سردرود و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده ها و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در روش تحلیل داده ها از مدل های کمی آنتروپی نسبی، ضریب گری، موران وضریب جینی استفاده شده نتایج به دست آمده از اندازه گیری مدل های فضایی – کالبدی نشان دهنده این است که فرم شهر الگوی تجمع تصادفی تک قطبی بوده که به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می رود و مقادیر شاخص ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی= 91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1). در کل، این مقادیر نشان می دهد که شهر به سمت الگوی پراکندگی پیش رفته است و موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و باغات شده است، به طوری که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 درصد از کاربری ها بوده درحالی که در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و به تبع آن ساختار فضایی و کالبدی شهر در طول زمان تغییریافته است.