حمیدرضا فهیمی تبار

حمیدرضا فهیمی تبار

مدرک تحصیلی: استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

مصونیت قرآن از تحریف در نگاه فیض کاشانى(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن تحریف تحریف لفظى تحریف معنوى فیض کاشانىر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 174
نویسنده پس از طرح مسئله تحریف، دلایل فیض بر عدم تحریف لفظى قرآن را مطرح و مورد ارزیابى قرار مى‏دهد. سپس دیدگاه فیض را راجع به روایات تحریف توضیح داده و بر این باور است که این روایات از نظر فیض ناظر به تحریف معنوى و تفسیر آیات است نه تحریف لفظى. آنگاه به نقد فیض بر دیدگاه کسانى که معتقد به تحریف‏اند، پرداخته و دلایل آنان را از نظر فیض ناتمام مى‏داند.
۲.

«غلوّ در قرآن» از نگاهى دیگر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اهل کتاب شیطان فرعون غلو بت‏پرستى رهبران دینى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 378
این مقاله به منظور بررسى موضوع «غلو» در قرآن نگاشته شده است. نگارنده در آغاز به بیان مفهوم لغوى «غلوّ» مى‏پردازد. آن گاه براساس مفهوم «غلوّ» مصادیق و نمونه‏هاى آن را در قرآن بررسى مى‏کند. غلوّ شیطان، غلوّ فرعون، غلوّ یهود و نصارى، غلوّ بت‏پرستان، غلوّ نسبت به رهبران دینى و آسمانى موضوعات مورد توجه این مقاله است.
۳.

نقد واژگانى ترجمه قرآن به زبان فارسى بر اساس بافت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: بافت سیاق روابط واژگانى واژگان همنام حوزه معنایى معنى‏شناسى ساختارى واژگان چند معنایی بشارت اغواء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 405
وجود واژه‏هاى چند معنا و همنام در هر زبانى فهم متن را دچار مشکل مى‏کند. از آنجا که قرآن به زبان بشرى نازل شده وجود این نوع واژه‏ها در آن امرى اجتناب‏ناپذیر است. قرآن پژوهان در گذشته با عنوان وجوه و نظایر و مشترک لفظى به بررسى این نوع واژگان قرآنى پرداخته‏اند. در زبان‏شناسى جدید بافت زبانى و فرا زبانى براى تشخیص مفهوم واژه‏هاى هم معنى و چند معنى مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ابتدا به نقش بافت در معنى بخشى به واژه از دیدگاه زبان‏شناسى جدید پرداخته شده سپس دو واژه همنام «بشارة» و «اغواء» در بیش از ده ترجمه فارسى قرآن مطالعه شده تا از خلال آن دقت مترجمان به نقش بافت در مفهوم واژه ارزیابى شود.
۴.

احادیث نبوی و کارکردهای آن در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه کارکرد امیرالمؤمنین رسول خدا روابط بینامتنی حدیث نبوی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی وحی و نبوت و امامت در روایات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : 155 تعداد دانلود : 695
هر متن ادبی، برآمده از ساختار متن قبلی و برآیند تعامل و وابستگی در دو ساحت ساختاری و معنایی و معرّقی از نقل قول ها به شمار می رود، نهج البلاغه به اعتبار یک متن، حاوی بینامتنی قرآنی، احادیث نبوی و اشعار عرب است. ازآنجاکه بینامتنی به سه گونه اجترار، امتصاص و حوار تقسیم می شود، برای پاسخ به این پرسش که بینامتنی احادیث نبوی در نهج البلاغه از کدام نوع است، در این مقاله ابتدا کلام رسول خدا2 و یادکردهای سیره او از نهج البلاغه استخراج شده و نوع بینامتنی آن ها مشخص شده است و سپس کارکردهای احادیث رسول خدا2 مورد بررسی قرار گرفته است . آنجا که حضرت همگان را با بیان «وَاسْتَنُّوا بِسنتهِ فَإِنَّهَا أَهْدَی السُّنَن » به پیروی از سنت رسول خدا2 دعوت می کنند، کارکرد ترویجی ظهور می کند؛ و زمانی که فرمان پیامبر 2 در جمله «غَیرُوا الشَّیبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بِالْیهُودِ» را تابع اوضاع ویژه دوران پیامبر2 معرفی می کند، ما را به اسباب الحدیث برای فهم احادیث توجه می دهد؛ و آنگاه که برای فهم فتنه در آیه اول سوره عنکبوت به کلام پیامبر2 اسناد می کند، ما را به کارکرد تفسیری رهنمون می کند و رجم زانی توسط رسول خدا2 و سپس نماز خواندن بر جسد او را پایه احتجاج خود در برابر خوارج قرار می دهد تا کار کرد احتجاجی روایت را نشان دهد. بدین ترتیب نگارنده نشان داده است آوردن سخن و سیره رسول خدا2 در نهج البلاغه، کارکردهای ترویجی ، فقه الحدیثی ، تفسیری ، جدلی و استدلالی و اقناعی دارد.
۵.

اجتهاد و روش شناسی در تفسیر البرهان

کلید واژه ها: روش تفسیری مبانی معرفتی سید هاشم بحرانی البرهان فی تفسیر القرآن گرایش تفسیری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : 313 تعداد دانلود : 883
سید هاشم بحرانی، عالم اخباری قرن دوازدهم، در کتکان بحرین به دنیا آمد. بیشتر عمر خود را در آنجا سپری کرد و در همان جا وفات یافت. بحرانی مؤلف جامع ترین تفسیر روایی امامیه به نام البرهان فی تفسیر القرآن است.در تفسیر روایی البرهان- همچون تفاسیر غیرروایی- زمینه هایی از اجتهاد وجود دارد. اجتهاد مؤلف از مبانی معرفتی و غیرمعرفتی اثر پذیرفته است. بر این پایه، مقاله حاضر در سه بخش تنظیم شده است: در بخش اول، بحرانی و تفسیر البرهان معرفی شده و در بخش دوم، روش و گرایش تفسیری مؤلف بررسی گردیده است. نویسنده در بخش سوم، به مبانی معرفتی و غیرمعرفتی مؤثر بر سامانه تفسیر البرهان پرداخته است.
۶.

قواعد تفسیر در تفسیر صافى(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن به قرآن تفسیر صافى فیض کاشانى مبانى تفسیر قواعد تفسیر منابع تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 106
نویسنده در این نوشتار نخست از انگیزه نگارش تفسیر توسط فیض کاشانى، سخن گفته سپس مبانى تفسیر وى را مطرح کرده است آنگاه از منابع تفسیرى و روائى مفسر یاد نموده است در ادامه از ویژگى هاى لغوى، روائى و روش قرآن به قرآن در تفسیر صافى بحث کرده است و در پایان قواعد به کار رفته در تفسیر را بر شمرده است.
۸.

بررسی تطبیقی روایت «لا نُوَرِّثُ ماترکنا صَدَقَه» از منظر فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابوبکر حدیث «لا نُوَرِّثُ ماترکنا صَدَقَه» نقد درونی و بیرونی حدیث عصمت ارث انبیا (ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث شرح الحدیث
تعداد بازدید : 818 تعداد دانلود : 173
در منابع روایی اهل سنت از قول ابوبکر چنین آمده است: «سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ ] یقول انّا معاشر الانبیاء لا نُوَرِّثُ ماترکنا صَدَقَه». این روایت نزد اهل سنت قطعی الصدور است، ولی امامیه آن را هم به لحاظ سند و هم به دلیل تعارض مضمون آن با قرآن و سنت منکر شده است. نگارنده در این مقاله، ضمن جست وجوی حدیث در منابع روایی فریقین، نقدهای امامیه را بررسی و برخی از پاسخ ها ی اهل سنت را آورده و در نهایت نشان داده است اختلافی که این حدیث در تفسیر، اصول و علوم حدیثی امامیه و اهل سنت برانگیخته است، به مبنای کلامی «عصمت» برمی گردد، به طوری که امامیه کلام و موضع گیری دو معصوم یعنی حضرت علی و زهرا در برابر روایت ابوبکر را حجت دانسته و تفسیر آیات عمومی ارث، موضوع ارث انبیا و نسبت بین سنت و قرآن را بر پایه آن تعریف کرده اند، ولی اهل سنت، عصمت اهل بیت را نپذیرفته اند؛ از این رو مخالفت اهل بیت با روایت ابوبکر را حجت نمی دانند.
۱۰.

تفسیر فقهی اهل بیت علیهم السلام از قصه های قرآنی و رهیافت های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایات تفسیری آیات الاحکام قصص قرآنی استنباط احکام فقهی مکتب تفسیری اهل بیت علیهم السلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 244
بخش زیادی از قرآن روایت داستان امّت های پیشین و انبیاء الهی است. جایگاه و نقش این داستان ها به عنوان یک منبع فقهی از جمله مباحث نظری آیات احکام است. از آنجایی که زبان داستان زبان اخبار است این پرسش در بین فقیهان و مفسّران همواره مطرح بوده است که آیا آیات قصص می تواند مفهوم انشایی داشته باشد؟ آیا می توان از قصص قرآن احکام فقهی را استنباط کرد؟ در بخش اول این مقاله روایاتی ذکر کرده ایم که در آنها اهل بیتعلیهم السلام از آیات داستانی برای استنباط احکام استفاده کرده اند. در بخش دوم به رهیافت های مستخرج از روش اهل بیتعلیهم السلام در تفسیر فقیهانه از قصص قرآنی پرداخته ایم و نشان داده ایم آیات داستانی از جمله منابع قرآنی برای احکام فقهی است.
۱۱.

بررسی علل تفاوت گفتار امیرالمؤمنین (ع) درباره مردم کوفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه امیرالمؤمنین (ع) جمل صفین نهروان مردم کوفه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 752
امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می کرد، تحولات این شهر، هم نمایه ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعه اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان درباره مردم کوفه رهنمون می کند و زمینه فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج البلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی گردد. در مقاله حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود. کلیدواژه ها: امیرالمؤمنین (ع)، مردم کوفه، نهج البلاغه، جمل، صفین، نهروان. امیرالمؤمنین (ع) در سال 35 هجری کوفه را مرکز خلافت خود قرار دادند. از آنجا که این شهر نوپا و مهاجرنشین مواضع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم سایر بلاد را نمایندگی می کرد، تحولات این شهر، هم نمایه ای از موقعیت امیرالمؤمنین (ع) در آن دوره است و هم در فهم کلام ایشان نقش کلیدی دارد. بنابراین، مطالعه اوضاع این شهر در زمان حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) به عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی کلام امام (ع)، ما را به اسباب صدور سخنان متفاوت ایشان درباره مردم کوفه رهنمون می کند و زمینه فهم بهتر کلام ایشان را فراهم می سازد. محور این نوشتار، جستاری در ویژگی های مردم این شهر از زبان امام علی (ع) در نهج البلاغه است. حضرت در مواردی مردم کوفه را مدح و در پاره ای از موارد، آنان را نکوهش کرده است. تعارض ظاهری این دو گونه بیان، به موضع گیری متفاوت مردم در قبال تحولات دوران حاکمیت امیرالمؤمنین (ع) بازمی گردد. در مقاله حاضر تلاش شده است با تکیه بر بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مردم کوفه، علل تفاوت کلام حضرت روشن شود.
۱۲.

تأملی در اسناد احادیث ناظر به عدالت صحابه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتبار اهل سنت منابع سند روایات عدالت صحابه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات منابع و نسخ حدیثی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
تعداد بازدید : 754 تعداد دانلود : 270
بیشتر اهل سنت، تمام صحابه رسول خدا (ص) را عادل می دانند؛ از این روی، در نگاه آن ها، هر روایتی که به یکی از صحابه ختم شود، به شرطی که سند آن، متصل باشد و وثاقت راویانش احراز شود، از نوع صحیح دانسته می شود و باید از هر گونه نقد و ارزیابی متن آن خودداری کرد؛ بنابراین، عدالت صحابه از مبانی رجالی اهل سنت است. اهل سنت برای اثبات عدالت صحابه، به آیاتی از قرآن و روایاتی از پیامبر (ص) استناد می کنند. در این نوشتار، منابعی را معرفی کرده ایم که در آن ها، برای اثبات عدالت تمام صحابه، به این روایات استناد شده است؛ آن گاه راویان این روایات را از نگاه علمای رجالی اهل سنت بررسی کرده و در نهایت نشان داده ایم بیشتر این روایات به دلیل نقل شدن از سوی راویان ضعیف، بر اساس مبانی رجالی اهل سنت، از نوع غیر صحیح دانسته شده اند.
۱۳.

تأثیر مبنای لایه لایه بودن معنا در قرآن در تفسیر واژه های «شهاب» و «سبع سموات» از منظر علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی شهاب سبع سموات مبنای تفسیری لایه لایه بودن معنا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : 487 تعداد دانلود : 798
چکیده: مبنای اعتقاد به لایه لایه بودن معنا در تفسیر قرآن از منظر علامه ی طباطبایی به این معناست که هر یک از صور و گونه های ترکیبی کلام الهی که امکان نگاه مستقل را داشته باشد می تواند حجت و معتبر تلقی شود به گونه ای که هر معنایی اختصاص به افق و مرتبه ای از فهم و درک باشد. هدف این نوشتار بر آن است تا تأثیر این مبنا را در تفسیر واژه ها ی «سبع سموات» و «شهاب» در تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن» نشان دهد. از منظر علامه ی طباطبایی لفظ «شهاب» در قرآن در آیاتی که در آنها به رانده و مطرود شدن شیاطین اشاره دارد با توجه به مبنای لایه لایه بودن معنا در قرآن به مثابه یک مبنای تفسیری معنایی کنایی است که مراد از آن ، این است که شیاطین از ورود و نزدیکى به عالم بالا ممنوع هستند. معنای «سبع سموات» نیز از نظر ایشان در دو قِسم آسمان مادی و آسمان معنوی دسته بندی می شود.
۱۴.

تقطیع روایت در کتاب من لا یحضره الفقیه؛ مصادیق، انگیزه ها و آسیب ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقطیع روایت اختصار در متن روایات متحد فهم حدیث من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 218 تعداد دانلود : 106
تقطیع در لغت به معنای قطعه قطعه کردن و در اصطلاح اهل حدیث، نقل بخشی از روایت و ترک بخشی دیگر از آن است. این پدیده که از آغاز دوران نقل حدیث وجود داشت و با شروع تدوین جوامع موضوعی رواج بیشتری یافت، با عکس العمل های مثبت و منفی مواجه بوده و برخی آن را مجاز و برخی دیگر آن را برنتابیده اند؛ از جمله کسانی که در اثر حدیثی خود به تقطیع پرداخته، محدث نام آور، شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه است. تأثیرپذیری محدثان و فقیهان از این کتاب بر کسی پوشیده نیست. بررسی میزان فراوانی روایات تقطیع شده در این اثر حدیثی، علل و انگیزه های مؤلف برای تقطیع روایات و اینکه آثار این تقطیع ها چه بوده است، موضوعات و پرسش هایی است که در این پژوهش به آن ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق که اغلب با روش مقایسه روایات متحد با یکدیگر به دست آمده، نشان می دهد که از مجموع 5920 روایت موجود در این کتاب، حداقل 626 مورد روایت تقطیع شده وجود دارد که حدود 5/10درصد کل روایات را شامل می شود. اکتفا به موضع حاجت، تبویب موضوعی روایات، اختصار کتاب و عقیده یا فتوای خاص مؤلف، بخشی از علل و انگیزه های تقطیع روایت در این کتاب بوده است. همچنین از این میان مشخص شد که تقطیع در حدود 100 روایت که معادل 8/15درصد کل روایات تقطیع شده است، مخل معنای صحیح یا کامل می باشد.
۱۵.

اثرپذیری بازرگان از جریان های عصری، در تفسیر قرآن

کلید واژه ها: تفسیر قرآن مهدی بازرگان جریان های عصری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : 269 تعداد دانلود : 648
با گذر زمان و نمود مکاتب مادی گرا در اروپا و به تَبَع آن ممالک اسلامی، تفسیر قرآن هم سمت و سوی جدیدی یافت به نحوی که مفسران از همین اندیشه ها و تحولات عصر، در جهت تفسیر قرآن تأثیر پذیرفتند. این نظرات به مرور به ایران هم راه پیدا کرد. مهدی بازرگان از جمله مفسرانی است که این تأثیر را در تفسیر خود نشان داده است. به عبارتی بازرگان تا حد زیادی تفسیر خود را به نیازهای دوران و شبهه های برآمده از مکاتب عصری چون: لیبرالیسم، داروینسیم و کمونیسم و مارکسیسم و اندیشه ها و نظریات مطرح شده مدرنیته همچون دموکراسی اختصاص داده است. این نوشتار که به شیوه کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی فراهم آمده به چگونگی اثر پذیری تفسیر بازرگان از جریان های روز پرداخته و ثابت کرده است که وی در تفسیر قرآن از این اندیشه ها متأثر بوده و توانسته با استناد به آیات قرآنی، برخی اصول و نظریات مطرح شده در مکاتب ماتریالیستی و نیز جریان ها و تحولات عصر خود – در قالب رد یا نقد و در برخی موارد، تأیید آن ها- پاسخ دهد.
۱۶.

«بررسی تحلیلی روایات تفسیر عصری اهل بیت ع»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر تفسیر عصری روایات تفسیر عصری اهل بیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 221 تعداد دانلود : 419
تفسیر عصری یکی از مسائل بحث برانگیز در علوم قرآنی است که مخصوصا در قرون اخیر، معرکه آراء مختلف از طرف مسلمانان و مستشرقین شده است و نظریات مختلف و متضاد نیز در این مورد بیان شده و برخی نیز تا مرز انکار آن پیشرفته اند. این مقاله با تکیه بر منابع کتابخانه ای و تحلیل محتوا و بررسی و پژوهش متن محور در روایات تفسیری اهل بیت ع، اثبات می کند که تاثیر علوم و شبهات و گروه ها و عقائد و مسائل رایج عصر یک مفسر، بر تفسیر قرآن ، امری ثابت و رائج و اصیل بوده است، و اگر چه عده ای به دلیل افراط در این نوع تفسیر، در دهه های اخیر آن را انکار کرده اند، ولی روایات متعدد از اهل بیت علیم السلام در منابع تفسیری و روایی نشان می دهد که ایشان در موضوعات مختلف فقهی، اعتقادی، تفسیری قرآنی، اخلاقی، سیاسی، و حتی ادبی به نوعی تفسیر عصری انجام داده اند، از رهگذر تحلیل این روایات، و اثبات عصری بودن شان، اصالت این نوع تفسیر روشن شد.
۱۷.

سبک شناسی سوره مدثر

کلید واژه ها: قرآن سوره مدثر بلاغت سبک شناسی سطوح (لایه ها)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 204 تعداد دانلود : 724
عصر حاضر با گسترش علوم گوناگون و رونق مباحث علم زبانشناسی، بازکاوی بافت متون ادبی، از جمله قرآن کریم از بهترین زمینه های تحقیقاتی است که می تواند چشم اندازی جدید به روی عالمان دین و دریچه ای تازه و نو برای فهم متون دینی بگشاید. علم سبک شناسی از جمله دانش های نوین به شمار می رود و با هدف کشف معانی قرآن کریم به تحلیل زیبایی های بلاغی قرآن می پردازد. در این علم، کاربرد عمیق ظرافت های بلاغی در بافت ادبی قرآن فرا روی مخاطبان زیبایی شناس قرآن قرار می گیرد. مشخص است گزینش کلمات و حروف در آیات قرآن، باعث نمایش بهتر شگفتی های بلاغی در آیات قرآن خواهد شد و نشان می دهد قرآن کریم کلامی است که معانی بسیار دارد و این معانی بلند در قالب الفاظ تبلور یافته است. این پژوهش با شیوه توصیفی_تحلیلی و با استفاده از معیارهای سبک شناسی جدید در چهار سطح آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی به چشم اندازی وسیع از زیبایی های سوره مدثر دست یافته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد مؤلفه هایی که موسیقی حاکم بر این سوره را تشکیل می دهد از بسامدی بالا برخوردار است و حروف و کلمات به کار رفته در هر آیه مطابقتی زیاد با محتوای سوره دارد و این شیوه متنوعی که خداوند به منظور تأثیر بر مخاطب به کار برده، تجلی گاه یکی از مظاهر هنری حاکم بر قرآن کریم به شمار می رود.
۱۸.

بررسی و تحلیل برخی عناصر فرهنگی در ترجمه تفسیر طبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه تفسیر طبری اساطیر فرهنگ اقناع رویکرد تفسیری واعظانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 138 تعداد دانلود : 644
رویکرد واعظانه، نوعی گرایش تفسیری است که در سده های مختلف از سوی مفسران قرآن کریم در تفسیر آیات الهی مورداستفاده قرارگرفته است. در این رویکرد، کاربرد زبان و اصطلاحات روزمره مخاطب، داستان ها و قصه ها، به ویژه قصه های اساطیری به منظور جلب توجه مخاطبان و اقناع عاطفی آن ها پر شمار است. گفته می شود یکی از تفاسیر مهم باملاحظه این نوع گرایش، ترجمه ی تفسیر طبری است و همگرایی مترجمان تفسیر طبری با برخی باورهای فرهنگی مخاطبان از عناصر مهم وقابل توجه در رویکرد تفسیر واعظانه این اثر است. به دیگر سخن مفسران این تفسیر باملاحظه عناصر فرهنگی مردم آن عصر ترجمه تفسیری را به گونه ای رقم زده اند که این جنبه تفسیری مشهود گردد. بر این اساس این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که مؤلفه های گرایش واعظانه در ترجمه تفسیر طبری کدام است؟ در یک نگاه کلی می توان دستاورد این تحقیق را در این نکته اساسی مورد تأکید قرارداد که مؤلفان این تفسیر مؤلفه های فرهنگ ایرانی و زبان فارسی به کار رفته در مفاهمه مخاطبان آن روزگار را در خود منعکس ساخته واز این رهگذر کوشش کرده اند بین این فرهنگ و فرهنگ اسلامی پیوندی برقرار سازند. پیوندی که هدف آن تأثیرگذاری بر مخاطب و ایجاد فرآیندی است که در نهایت به رشد و ارتقا شخصیت تربیتی و معنوی آنان بیانجامد. کاربست این چنین شیوه ای در تفسیر غالباً در رویکردهای تفسیر واعظانه ملموس است.
۱۹.

روش شناسی تفسیر آیت الله نجفی با مروری بر زندگی و آثار او(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 590 تعداد دانلود : 301
مرحوم آیتالله حاج شیخ علی آقا نجفی کاشانی، از نوادر علمایی است که در پنجاه سال اخیر در کاشان، مجدانه به تفسیر قرآن روی آورد و کل قرآن را دوبار طی سی سال برای مر دم کاشان تفسیر کرد. او تحصیلات سطح و خارج را در حوزه نجف گذراند و در دو حوزه نجف و قم به تدریس پرداخت. وی علاوه بر تدریس تفسیر برای عموم مردم، به نوشتن تفسیر مبادرت کرد. از مجموعه آثار تفسیری وی، به عنوان میراث مکتوب منطقه کاشان، روش شناسی این مفسر را میتوان جستوجو کرد. در این پژوهش، ابتدا به موضوع زندگی و معرفی آثارعلمی معظم له و در نهایت، به روش شناسی تفسیر او پرداخته شده است.
۲۰.

بررسی و تحلیل معیارهای طبرسی در نقد متنی احادیث تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایات تفسیری معیارهای نقد مجمع البیان طبرسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 145 تعداد دانلود : 233
حدیث از جمله منابع تفسیر اجتهادی و تنها منبع تفاسیر روایی است؛ بدین سبب تفاسیر قرآن اغلب خالی از روایت نبوده و از جمله منابع روایی محسوب می شوند. مجمع البیان اثر فضل بن حسن طبرسی یکی از تفاسیر امامیه و دایرهالمعارف علوم قرآنی و تفسیری است. در این تفسیر، روایاتِ امامیه و اهل سنت و اقوال مفسران پُرشمار است. مفسر فقط به نقل روایت بسنده نکرده و در مواردی به نقدِ روایات نیز پرداخته است. این نوشتار در پاسخ به این پرسش که طبرسی در نقد متنی روایات از چه معیارهایی بهره برده، نوشته شده است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی نشان داده شده است که مفسر با استناد به معیارهای قرآن، سنت قطعی، عقل، تاریخ قطعی، اصول اعتقادی، و مبانی فقهیِ امامیه، به نقد متنی روایاتِ تفسیری پرداخته و آیات دال بر عصمت انبیا، معیار قرآنی او در نقد اغلب روایات تفسیری مرتبط با داستان انبیاست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان