علی قاسمی اردهایی

علی قاسمی اردهایی

سمت: کارشناس ارشد
مدرک تحصیلی: استادیار جمعیت شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

تحلیل علل مهاجرت های داخلی ایران در سرشماری های 1385 و 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ششم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: تعیین کننده های مهاجرت علل مهاجرت مهاجرت اقتصادی مهاجرت تبعی مهاجرت های داخلی ایران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۳۵۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۸۲
مهاجرت های داخلی براساس دلایل متعددی صورت می گیرد و در حال حاضر یکی از مهم ترین مسائل جمعیتی در ایران به شمار می رود. در این پژوهش، با تحلیل ثانویة داده های سرشماری های عمومی نفوس و مسکن 1385 و 1390، مهم ترین علل مهاجرت های داخلی در ایران به همراه عوامل و تبیین کننده های آن شناسایی شده است. مهم ترین علت مهاجرت پیروی از خانوار (یک علت کلی و مبهم) است و بعد از آن دلایل مربوط به اشتغال، تحصیل و پایان تحصیل، دستیابی به مسکن مناسب تر، انجام دادن و پایان خدمت وظیفه است که می توان آن ها را در دو دستة کلی مهاجرت تبعی و مهاجرت اقتصادی قرار داد. مهاجران واردشده به مناطق شهری و روستایی، مهاجران مرد و زن و مهاجران دارای دوره های سنی مختلف، دلایل تقریباً متفاوتی را برای مهاجرت خود برشمرده اند. براساس نتایج تحلیل های چند متغیره، جنس و سن مهاجران (به عنوان دو متغیر جمعیتی) از تبیین کننده های بسیار قوی در احتمال وقوع مهاجرت های تبعی و اقتصادی محسوب می شوند و پس از آن ها متغیرهای تحصیلات، جریان مهاجرت، نوع مهاجرت و سطح توسعه یافتگی مقصد قرار می گیرند. نوع مهاجرت های مورد بررسی، پیامدهای متفاوتی برای مبدأ و مقصد به همراه دارد که با آگاهی از تبیین کننده های آن می توان در راستای برنامه ریزی مهاجرت های داخلی در ایران گام برداشت.
۲.

تاثیر محل زندگی (روستا / شهر) بر زمان ازدواج زنان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۶شماره ۲

کلید واژه ها: سن ازدواج ایران شهر روستا ازدواج زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴۸ تعداد دانلود : ۱۱۲۱
سؤال مطرح در مقاله حاضر این است که آیا محل زندگی زنان بر سن ازدواج آنها تأثیر دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال، مدل تحلیل تحقیق با به کارگیری نظریه‏های اقتصادی، برابری جنسیتی، و نوسازی طرح‏ریزی شده است. برای ارزیابی مدل از داده‏های طرح آمارگیری مرکز آمار ایران در سال 1380 در مورد خصوصیات اجتماعی- اقتصادی خانوار استفاده شده است. بنابراین، کلیه زنانی انتخاب شده‏اند که حداقل یک بار ازدواج کرده اند و محل تولد و سکونتشان یکی است. نتایج آزمون T نشان می‏دهد که میانگین سن ازدواج زنان در نواحی شهری (7/18 سال) و روستایی (6/17 سال) تفاوت معنی‏داری با هم دارند. نتایج آمارهای دومتغیری هم نشان می‏دهند که رابطه معنی‏داری بین محل زندگی و سایر متغیرهای مستقل تحقیق وجود دارد. محل زندگی زنان با میزان تحصیلات آنها بیشترین همبستگی را دارد، به طوری که زنان شهری نسبت به زنان روستایی از تحصیلات بالاتری برخوردارند. از طرف دیگر، تأثیر محل زندگی زنان بر سن ازدواج آنها در رگرسیون چند متغیری معنی‏دار نیست. بنابراین، محل زندگی زنان سـن ازدواج آنها را تحـت تأثیر قرار نمی دهد، بلکه سـایر متغیرها (ازجمله میزان تحصیلات) هستند که ازطریق محل زندگی بر سن ازدواج زنان تأثیر می‏گذارند.
۳.

علل و تعیین کننده های جریان های مهاجرت معکوس در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱ 43-82

کلید واژه ها: مهاجرت معکوس مهاجران شهر به روستا کلان شهرها علل مهاجرت شغل مهاجران. مقدمه و بیان مسأله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲۳ تعداد دانلود : ۶۶۱
در سال های اخیر، نتایج سرشماری ها ظهور روند جدید مهاجرت داخلی با عنوان مهاجرت معکوس در ایران را نشان می دهد. جهت شناخت و تحلیل بهتر مهاجران معکوس، 12100 مهاجر معکوس در زمینه تعیین کننده ها و علل مهاجرت با 23700 مهاجر کلان شهری حاصل از نمونه دو درصد سرشماری 1390 مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفته اند. باتوجه به ویژگی های طبیعی و زیست-محیطی متفاوت روستاها و نیز وضعیت زیرساختی، اقتصادی، تجاری و سیاسی متفاوت کلان شهرها، مهاجران معکوس وارد شده به نقاط روستایی استان های مختلف و نیز مهاجران وارد شده به کلان شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، کرج، تبریز، شیراز، اهواز و قم، دلایل اجتماعی و اقتصادی متفاوتی را برای این مهاجرت خود بیان داشته اند. مهمترین تفاوت دو گروه از مهاجران در علت مهاجرت انجام و پایان خدمت وظیفه است که درصد به دست آمده برای مهاجران معکوس بسیار بیشتر از مهاجران به کلان شهرهاست. نوع شغل مهاجران مهمترین تبیین کننده احتمال وقوع نوع مهاجرت های مورد مطالعه است. با تمرکز بر این تفاوت های مبنایی بین مهاجران معکوس و کلان شهری و نیز درون خود مهاجران هریک از این دو نوع مهاجرت، می توان برنامه های سیاستی جهت توزیع فضایی مناسب جمعیت در مناطق روستایی و کلان شهرهای کشور ارایه نمود.
۴.

مطالعه معیارهای همسرگزینی و تفاوت های جنسی آن در شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰۱ و ۱۰۲ ۲۱-۳۶

کلید واژه ها: ازدواج معیارهای همسرگزینی تفاوت های جنسی کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲۳ تعداد دانلود : ۵۲۷
ازدواج پایه تشکیل خانواده یعنی اولین واحد اجتماعی است. هدف از بررسی حاضر، مطالعه معیارهای انتخاب همسر در بین زنان و مردان در شهر کرمانشاه است. داده های مورد استفاده در این مطالعه حاصل یک پیمایش می باشد که در شهر کرمانشاه اجرا شده است. جامعه آماری افراد در آستانه ازدواج می باشد که به مراکز بهداشتی شهر مراجعه می کردند و نمونه مورد بررسی شامل 400 نفر از افراد مذکور است. یافته ها نشان می دهد، اهمیت معیار ّزیبایی ظاهری برای زنان با تحصیلات دیپلم، بیشتر از زنان با تحصیلات دانشگاهی است. رابطه بین پایگاه خانواده و معیار زیبایی معنادار و مثبت است. مردان اهمیت بیشتری به معیار زیبایی همسر می دهند. رابطه پایگاه خانواده و اهمیت معیار مذهب در بین مردان منفی و معنادار است. مردان با تحصیلات دیپلم و بالاتر در مقایسه با مردان با تحصیلات زیردیپلم، اهمیت بیشتری به ویژگی های اخلاقی شریک زندگی خود می دهند، که برای زنان نیز چنین است. ازدواج پایه تشکیل خانواده یعنی اولین واحد اجتماعی است. هدف از بررسی حاضر، مطالعه معیارهای انتخاب همسر در بین زنان و مردان در شهر کرمانشاه است. داده های مورد استفاده در این مطالعه حاصل یک پیمایش می باشد که در شهر کرمانشاه اجرا شده است. جامعه آماری افراد در آستانه ازدواج می باشد که به مراکز بهداشتی شهر مراجعه می کردند و نمونه مورد بررسی شامل 400 نفر از افراد مذکور است. یافته ها نشان می دهد، اهمیت معیار ّزیبایی ظاهری برای زنان با تحصیلات دیپلم، بیشتر از زنان با تحصیلات دانشگاهی است. رابطه بین پایگاه خانواده و معیار زیبایی معنادار و مثبت است. مردان اهمیت بیشتری به معیار زیبایی همسر می دهند. رابطه پایگاه خانواده و اهمیت معیار مذهب در بین مردان منفی و معنادار است. مردان با تحصیلات دیپلم و بالاتر در مقایسه با مردان با تحصیلات زیردیپلم، اهمیت بیشتری به ویژگی های اخلاقی شریک زندگی خود می دهند، که برای زنان نیز چنین است.
۵.

تجربه اقامتی و تمایل به مهاجرت به شهر تهران

نویسنده:
منبع: انجمن جمعیت شناسی ایران ۱۳۸۶ شماره ۳

کلید واژه ها: تهران تمایل به مهاجرت تجربه اقامتی شبکه مهاجرتی جاذبه دافعه محرومیت نسبی و هزینه های مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰۹ تعداد دانلود : ۱۴۲۳
تجربه اقامت در یک محیط را می توان یکی از عوامل موثر بر تمایل به مهاجرت به آن محیط دانست. مطالعه این اثر بدون در نظر گرفتن سایر متغیرها امکان پذیر نیست. با توجه به سایر تعیین کننده های تمایل به مهاجرت و با استفاده از برخی نظریه های مهاجرت، مدل نظری تحقیق شکل گرفته است. برای ارزیابی مدل و شناخت تاثیر تجربه اقامتی در شهر تهران بر میزان تمایل به مهاجرت به این ...
۶.

بررسی تطبیقی وضعیت رفاه در خانوارهای شهری و روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه ۱۳۸۷شماره ۲

کلید واژه ها: بررسی تطبیقی رفاه خانوارهای شهری خانوارهای روستایی تغذیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶۸
تفاوت خانوارها در سطح رفاه پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیادی به همراه دارد. یکی از عوامل زمینه ساز تفاوت سطح رفاه در بین خانوارها محل سکونت در روستا و شهر است. در این مقاله، برای بررسی تطبیقی سطح رفاه خانوارهای روستایی و شهری، از داده های طرح آمارگیری از خصوصیات اجتماعی - اقتصادی خانوار1380 استفاده شده و متغیرهای رفاه خانوارها از لحاظ تغذیه، هزینه، مسکن، تسهیلات مسکن، مالکیت کالاهای مصرفی بادوام، و وضعیت بیمه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که در همه شاخص های رفاه، خانوارهای شهری وضعیتی به مراتب بهتر از خانوارهای روستایی دارند. از مهم ترین عوامل مؤثر بر این امر می توان به پایین بودن وضع مالی روستاییان، هنجارهای حاکم بر خانوارهای روستایی از جمله اهمیت زمان حال نسبت به آینده، شیوه های امرار معاش و نوع شغل آنها اشاره کرد. سرانجام، پیشنهادهایی برای افزایش سطح رفاه خانوارهای روستایی ارائه شده است.
۷.

عوامل مؤثر در گرایش به مهاجرت اساتید دانشگاه های اهواز به خارج از استان خوزستان

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران سال دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۴

کلید واژه ها: سرمایه انسانی خوزستان هزینه - فایده گرایش به مهاجرت جاذبه - دافعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳۵ تعداد دانلود : ۸۹۶
با توجه به شکاف توسعه بین استان خوزستان و سایر استان ها، به نظر می رسد این استان و به ویژه مراکز شهری و دانشگاهی آن، به محل دافعه نیروی متخصص و کارآمد بدل شده که این مسئله فرایند توسعهِ استان را بسیار تحت تأثیر قرار می دهد. در این مقاله با در نظر گرفتن نظریه ها ی «سرمایه انسانی» و ارتباط آن با «مدل هزینه- فایده» و نیز نظریه «جاذبه- دافعه»، علل گرایش به مهاجرت اساتید دانشگاه های اهواز به سایر استا ن ها مورد بررسی قرار گرفته است. برای ارزیابی مدل و شناخت تأثیر عوامل مختلف بر میزان تمایل به مهاجرت، از روش پیمایش استفاده شده و 400 نفر از اساتید دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، شهید چمران، دانشکده نفت، دانشگاه کشاورزی رامین، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور اهواز مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد داشتن تجربه اقامت در سایر استان ها، بالا رفتن میزان سابقه کاری اساتید، نحوه ارزیابی وضع موجود از نظر عوامل اقلیمی- جغرافیایی، امنیتی، اجتماعی- فرهنگی و عوامل خدماتی- رفاهی در استان خوزستان، از متغیرهای تأثیرگذار بر تمایل اساتید دانشگاه ها به مهاجرتِ خارج از استان است. یافته های این پژوهش، مؤید نظریه ها ی سرمایه انسانی و جاذبه و دافعه برای تبیین گرایش به مهاجرت اساتید دانشگا ه های اهواز به سایر استان ها است. جهت جذب و نگهداری نیروی های متخصص و تحصیلکرده در این استان، پیشنهاداتی ارائه شده است.
۸.

بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسل های مختلف در زمینه سن ازدواج و ترکیب خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: نسل نگرش به سن ازدواج نگرش به ترکیب خانواده ارزش فرزند زنان ازدواج کرده 15 الی 50 ساله.

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده جامعه شناسی زنان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان
تعداد بازدید : ۱۴۸۸ تعداد دانلود : ۶۷۴
خانواده به عنوان بنیادی ترین نهاد جامعه، امری فرهنگی است که شکل گیری آن ازطریق کنش های اجتماعی گذشته و حال اعضای خانواده صورت می گیرد. تجربیات و شرایط اجتماعی- محیطی دوران کودکی می تواند قسمتی از نیّات و اولویت های سن ازدواج، تعداد فرزند، زمان بندی بین تولد فرزندان و سایر مؤلفه های ترکیب خانواده به ویژه برای زنان را تحت تأثیر قرار دهد. با این هدف، در این مقاله سعی شده است نگرش مادرانی با نسل های متفاوت، در زمینه مؤلفه های مهم در ترکیب خانواده مورد بررسی قرار گیرد. با به کارگیری روش پیمایش، داده های لازم از 710 زن همسردار 15 الی 50 ساله ساکن در شهرهای تبریز و اهر که دوران کودکی خود را در چهار مقطع تاریخی؛ تا سال 1350، 1350 الی 1357، 1358 الی 1365 و 1366 الی 1373 گذرانده اند، به دست آمده است. تفاوت در ویژگی های تحصیلی و شغلی در بین نسل های مختلفچهارگانه نشان از تفاوت فضای اجتماعی دوران کودکی آنهاست. این امر موجب شده است پاسخگویان متعلق به نسل-های مختلف، برداشت های متفاوتی از زمان شکل گیری خانواده، ارزش فرزند، تعداد فرزند و ترجیح جنسی فرزند داشته باشند. در زمینه شاخص های ارزش فرزند، نگرش نسل های قبل از سال 1350 با بعد از 1365 و نسل های انقلاب با جنگ نزدیک تر است. درصد موافقت با سقط جنین به عنوان یکی از راه های جلوگیری از بارداری و نیز تک فرزندی در نسل های جدید بیشتر از نسل گذشته است. برعکس، درصد موافقت با ترجیح جنسی فرزند و نیز فرزند دلخواه سه و بیشتر در نزد نسل های جدید کمتر از قدیمی هاست. در برخی از رفتارهای جمعیتی دیگر، یک هم گرایی در بین چهار نسل مورد مطالعه ملاحظه می شود. این نگرش های جمعیتی زنان در ارتباط با ترکیب خانواده، می تواند در شکل دهی رفتار جمعیتی فرزند(ان) وی مؤثر باشد که این موضوع در تحولات خانواده ایرانی یک امر و مسئله مهمی خواهد بود.
۹.

مطالعه وضعیت و همبسته های اقتصادی- اجتماعی و جمعیتی رفتار باروری زنان مهاجر (مطالعه موردی زنان افغانی مهاجر ساکن شهرستان های پارسیان و لامرد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال نهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۹)

کلید واژه ها: رفتار باروری زنان افغانی مهاجر وضعیت اقتصادی و اجتماعی مهاجران سطح آگاهی زنان تحرک اجتماعی زنان مهاجر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان
تعداد بازدید : ۱۱۳۵ تعداد دانلود : ۷۷۰
با وجود حضور طولانی مدت مهاجران افغانستانی در ایران، ویژگی ها و رفتارهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی آنها کمتر مورد توجه قرار گرفته و شناخته شده است. هدف مطالعه حاضر شناخت رفتارهای جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی مهاجران افغانستانی واقع در مناطق جنوبی و کمتر توسعه یافته ایران است. حجم جمعیتی قابل توجه مهاجران افغانستانی در ایران (4/1 میلیون نفر) و نیز سابقه طولانی مدت حضور آنان در جامعه ایران، بر ضرورت انجام مطالعه ای در زمینه شناخت ویژگی های مختلف این گروه از مهاجران تاکید می کند. بنابراین دو منطقه لامرد و پارسیان در دو استان فارس و هرمزگان انتخاب و از 115 زن 15 الی 49 ساله اطلاعات مورد نظر جمع آوری و تحلیل گردید. یافته ها بیانگر این موضوع است که باروری زنان مهاجر با جامعه مبدا و مقصد تفاوت معناداری دارد و باروری آنها در سطح بالاتری از استانهای مقصد است. در بین متغیرهای اجتماعی تنها تحصیلات زنان تفاوت باروری را تبیین می کند. قابل ذکر است ارتباط معناداری بین متغیرهای مدت اقامت،نسبت فامیلی زوجین وتعداد فرزندان وجود نداشت. پایین بودن سطح آگاهی زنان و نیز ازدواج در سنین پایین موجب عدم تحرک اجتماعی زنان مهاجر است. این دو عامل موجب بالاتر بودن سطح باروری زنان مهاجر نسبت به زنان جامعه مقصد گردیده است. به نظر می رسد وجود زمینه های فرهنگی و مذهبی مانند ازدواج در سنین پایین بویژه برای دختران، خواست فرزند پسر از عوامل تعیین کننده رفتار باروری مهاجران در دو شهرستان مورد مطالعه در سال های آینده باشد و باروری آنان را در سطح بالاتر از افراد بومی قرار دهد.
۱۰.

بررسی تغییرات باروری زنان بر حسب موقعیت های اجتماعی- اقتصادی زوجین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۶۴

کلید واژه ها: پایگاه اجتماعی- اقتصادی رفتار باروری تحصیلات زنان ایده های نوگرایی هزینه - فایده باروری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده زن در خانواده
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده زنان
تعداد بازدید : ۱۰۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۷۵
کاهش باروری در ایران مباحث زیادی پیرامون وضعیت جمعیت مطرح کرده است.در این مقاله تغییرات رفتار باروری زنان برحسب وضعیت اجتماعی- اقتصادی زوجین بررسی شده است. با روش تحقیق پیمایش، اطلاعات مورد نیاز از 410 زن همسردار 15 الی 50 سال هی شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمده است. تحلیل های دو متغیره و چند متغیره نشان می دهد سطح تحصیلات زنان مه مترین عامل مؤثر در تعداد فرزند، تعداد فرزند ایده آل، سن ازدواج، به کارگیری نوع وسیله ی پیشگیری از بارداری و داشتن ترجیح جنسی فرزند است. بی سواد بودن زنان و نیز داشتن تحصیلات ابتدایی که بیشتر آنها را در پایگاه اجتماعی پایین قرار می دهد، زمینه های سن ازدواج پایین و در نتیجه باروری بالا را برای آنها فراهم نموده است. در کنار تحصیلات زنان، مرتبه ی شغلی زن و همسرش، میزان درآمد و هزینه ی خانواده و نیز میزان پایگاه اجتماعی- اقتصادی محاسبه شده برای زوجین، در تغییر نگرش به نوگرایی و در نتیجه در رفتار باروری زنان از جمله سن ازدواج آنان مؤثرند. همه ی زنان بررسی شده با سطوح اجتماعی و اقتصادی مختلف، تمایلی برای بالا بردن فرزندآوری از طریق سیاست های تشویقی افزایش موالید ندارند. عقیده ی آنها به ویژه زنان برخوردار از پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا این است که بسته های تشویقی بلندمدت نبوده و نمی تواند تضمینی برای بهتر شدن وضعیت زندگی فرزندانشان در آینده باشد.
۱۱.

انواع و اندازه شبکه های مهاجرتی مهاجران از استان آذربایجان شرقی ساکن در استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی مهاجرت روستا به شهر روابط اجتماعی شبکه های اجتماعی مهاجر مهاجرت بین استانی آذربایجان شرقی - تهران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۱۰۵۴ تعداد دانلود : ۶۳۱
شکل گیری و تشدید روابط اجتماعی موجب بروز رفتارهای اجتماعی خاصی ازطرف افراد می شود که آنان به تنهایی قادر و یا در فکر انجام آن رفتار نیستند. ازجمله آن، تصمیم به مهاجرت است که وجود خویشاوند و آشنا در مقصد مهاجرتی می تواند عمل مهاجرت را برای کنشگر تسهیل نماید. در این مقاله جهت شناخت بهتر جریان های مهاجرت از استان آذربایجان شرقی به مقصد استان تهران، که مهمترین جریان مهاجرت داخلی در ایران است، انواع و اندازه شبکه های اجتماعی مهاجران در زمان مهاجرت در مقصد و تعیین کننده های آن به روش پیمایش روی 530 مهاجر مطالعه شده است. نتایج نشان می دهد اکثر مهاجران در زمان قبل از مهاجرت شان به ترتیب شبکه اجتماعی خویشاوندی، خانوادگی، دوستی و هم محلی در مقصدهای بالقوه داشتند و شهرستان مبدأ و سن مهاجران در زمان مهاجرت توانسته است این گونه های مهاجران را بهتر تفکیک نماید. اندازه شبکه های اجتماعی مهاجران نسبتاً کوچک به دست آمده است و اکثر آنان از طریق یک نسبت خویشاوندی و آشنایی (گره) به شبکه اجتماعی در مقصد ملحق شده اند. احتمال وجود شبکه مهاجرتی برای مهاجران بالقوه از شهرستان های سراب، میانه و هشترود بسیار بیشتر از مهاجران سایر شهرستان های استان آذربایجان شرقی است. همچنین، مهاجران دارای وضعیت اجتماعی- اقتصادی ضعیف، جهت جابجایی خود از شبکه های مهاجرتی بزرگ استفاده می نمایند.
۱۲.

حاشیه نشینی و احساس امنیت: مطالعه جوانان حاشیه نشین شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۹۱ و ۹۲ 37-57

کلید واژه ها: شهر تبریز حاشیه نشینی جوانان حاشیه نشین احساس امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۵ تعداد دانلود : ۵۸۴
هدف این مقاله مطالعه مسایل اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر تبریز و تأثیر آن بر احساس امنیت و سایر آسیب های مرتبط با حاشیه نشینی و میزان احساس امنیت است. با به کارگیری روش پیمایش و پرسشنامه محقق ساخته، اطلاعات مورد نیاز از 260 فرد 15 الی 30 ساله ی محله های حاشیه نشین شهر تبریز جمع آوری گردید. در ارتباط با مسایل اجتماعی محله های حاشیه نشین، بیکاری و فقر از مسایل اقتصادی مهم و نیز اعتیاد، فروش مواد مخدر و مشروبات الکلی از آسیب های اجتماعی مهم محله های مورد مطالعه است. مسایلی که با وضع اقتصادی افراد ارتباط معنی دار داشته و به دنبال خود مسایل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیگری را دربرداشته است. روابط اجتماعی حاکم در سطح کلان شهر تبریز و آشنایی جوانان حاشیه نشین با این سبک زندگی از یک طرف و پای بندی خانواده های حاشیه نشین به آداب و رسوم سنتی مبدأ از طرف دیگر، امنیت و آرامش خانواده های حاشیه نشین را با مشکل مواجه ساخته است. اکثریت پاسخگویان احساس امنیت در محیط خانواده و نیز احساس امنیت از لحاظ فرهنگی را در سطح پایین دانسته اند. این امر نشان می دهد مسایل فرهنگی نقش به سزایی در میزان احساس امنیت افراد در مناطق حاشیه نشین دارد. با توجه و رسیدگی بیشتر به بُعد فرهنگی احساس امنیت و فراهم کردن امکانات فرهنگی بیشتر در محله ها؛ همانند کتابخانه های عمومی، فرهنگ سراها، طراحی برنامه هایی که ارزش های جدید با بار مثبت فرهنگی را به خانواده ها القاء کند، می توان میزان امنیت خاطر جوانانی که در محله های مذکور زندگی می کنند را بالا برده و از میزان تعارضات ارزشی بین نسلی به وجود آمده بین جوانان و والدین پا به سن گذاشته کاست.
۱۳.

عوامل مؤثر بر ماندگاری جوانان روستایی مطالعة موردی: شهرستان اهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره چهارم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: مهاجرت جوانان روستایی پایداری روستایی تصویر روستایی ماندگاری جوانان روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۰ تعداد دانلود : ۶۱۶
ازجمله مسائل مهمی که امروزه روستاها با آن مواجه اند، فرایند خروج جمعیت جوان و فعال از روستاهاست که پایداری اجتماعات روستایی را به خطر می اندازد. مسئلة اصلی این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر ماندگاری جوانان روستایی در روستاهاست. در این پژوهش، از روش پیمایش استفاده شده و با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، وضعیت جوانان ساکن در روستاهای شهرستان اهر مطالعه شده است. یافته ها نشان می دهند که متغیرهای وضعیت اشتغال، تحصیلات، نوع شغل، میزان درآمد ماهیانة خانوار، طبقة اقتصادی خانواده از نظر خود پاسخگویان، و محل اشتغال پاسخگویان در ماندگاری جوانان در روستا نقش اساسی دارند. مهم ترین عوامل دفع جوانان از جوامع روستایی و گرایش آنها به مهاجرت به مناطق شهری نیز به ترتیب اولویت اینها هستند: کمبود امکانات رفاهی، کمبود امکانات بهداشتی، کمبود امکانات آموزشی و فرهنگی، نبود شغل مناسب و مشکلات کاری، کمبود وسیلة حمل ونقل و حاصلخیزنبودن زمین های کشاورزی. افزون بر اینها، ساخت تصویر منفی از روستا و ارائة تصویر مثبت از شهر، حس تعلق به روستا را بین جوانان تضعیف و فرایند ترک روستا را میان جوانان تسهیل و تسریع می کند. در نهایت اینکه جوانان ساکن در نواحی روستایی اهر، به ترتیب اولویت مؤلفه های برخورداری از امکانات رفاهی، امکانات آموزشی- فرهنگی، داشتن منابع طبیعی غنی و مرغوب، بهره مندی از امکانات بهداشتی- درمانی، امکانات شغلی، وجود وسیلة ایاب و ذهاب و امکانات تفریحی و ورزشی را از ویژگی هایی می دانند که می تواند جوانان را در روستا نگه دارد و مانع سرازیرشدن آنها به سوی مناطق شهری گردد.
۱۴.

عوامل اجتماعی مؤثر در تعداد فرزندان زنان متأهل شهرستان اهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۸۱ 143 - 166

کلید واژه ها: فرزندآوری زنان متأهل مدت ازدواج یادگیری اجتماعی عوامل اجتماعی باروری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۶ تعداد دانلود : ۵۷۱
با گسترش فرایندهای مدرنیته بسیاری از جنبه های زندگی ازجمله نگرش خانواده های ایرانی به فرزندآوری تغییر کرده و کاهش محسوس در میزان باروری، پدیده ی شایع درچند دهه ی اخیر بوده است. هدف اصلی مقاله شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر در تعداد فرزندان زنان متأهل است. بررسی مسئله و کاربست برنامه های اقتضایی برای جلوگیری از سالخوردگی جمعیت منطقه ی شهرستان اهر در سالیان آتی با توجه به پتانسیل های طبیعی، کشاورزی و صنعتی این منطقه اهمیت مضاعفی دارد. داده های این پژوهش در بین 760 نفر از زنان متأهل 18 تا 50 ساله ی شهرستان اهر که با روش پیمایش و نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند، انجام شده است. یافته ها نشان می دهد متوسط تعداد فرزند برای هر یک از زنان 03/2 فرزند است. با کنترل متغیر مدت ازدواج، مدل های رگرسیون نشان می دهد که تحصیلات زن، تحصیلات پدر و ترجیح به داشتن فرزند دختر در پایین بودن سطح باروری زنان و درمقابل، تعداد برادر و خواهر، خانه داربودن زنان و انتخاب همسر از سوی والدین در بالا بودن سطح باروری زنان مؤثر است. نتیجه آنکه بسترهای اجتماعی سه گانه ی اثرگذار در فرزندآوری عبارت اند از ویژگی های خانواده ی پدری، ویژگی های سنی و تحصیلی همسر و ویژگی های زنان که با تغییر این بسترها تصمیم به فرزندآوری زوجین از لحاظ تعداد، فاصله ی بین موالید و حتی جنس فرزندان نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. نتایج نشان می دهد، رفتار باروری زنان یک رفتار فرهنگی شکل گرفته طی دوره های زمانی مختلف است و برای بالابردن تعداد فرزندان زنان باید از برنامه های بلندمدت که دوران کودکی، دوران ازدواج و زمان فعلی زنان را شامل می شود، استفاده کرد.
۱۵.

ماندن یا ترک کردن؛ چالش های مهاجرتی جوانان روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: مهاجرت جوانان روستایی هویت مکانی ماندن یا نقل مکان کردن وابستگی به مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴ تعداد دانلود : ۴۶۲
یکی از مهم ترین مسائلی که روستاهای ایران با آن مواجه هستند، فرایند خروج جمعیت جوان از روستاهاست. بنابراین هدف اصلی این تحقیق این است که جوانان روستایی برای برنامه ریزی مهاجرت از مکان یا گرایش به ماندن در محل زندگی خود، چه مواردی را در نظر می گیرند. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش بوده است. جامعه آماری این تحقیق جوانان روستایی 15 تا 30 سال شهرستان های اسکو و هشترود در استان آذربایجان شرقی هستند و حجم نمونه نیز 800 نفر بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، درباره جوانان ساکن در روستاهای شهرستان های هشترود و اسکو مطالعه شد. میزان مهاجرفرستی و مهاجرپذیری و موقعیت جغرافیایی در تعیین شهرستان ها و موقعیت جغرافیایی، دوری و نزدیکی به شهر، شیوه معیشت و تعداد جمعیت، از جمله ملاک های تعیین کننده در انتخاب خوشه ها بوده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ویژگی ها و شرایط جوانان روستایی چون وضعیت شغلی، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل، وضعیت مسکن، داشتن اعضای مهاجر در خانواده و شهرستان محل سکونت در وضعیت ترک یا ماندگاری آنان مؤثر است. همچنین بخش دیگر یافته های تحلیلی این پژوهش نشان دادند که کیفیت زندگی، وابستگی به مکان و هویت مکانی می توانند در ماندگاری جوانان روستایی مؤثر باشند.
۱۶.

عوامل مؤثر بر مهاجرت های کاری از استان آذربایجان شرقی به استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 117 - 135

کلید واژه ها: مهاجرت کاری مهاجرت بین استانی آذربایجان شرقی - تهران مهاجرت سرپرست خانوار علل مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۳۶۵
ترک محل اقامت به خاطر دستیابی به شغل و یا شغل بهتر در مکان جغرافیایی و اجتماعی دیگر، مهمترین علل جابجایی جمعیت های انسانی در زمان حاضر است. به ویژه اینکه این نوع مهاجرت ها اکثراً با اراده و تصمیم گیری مستقل فرد مهاجر صورت می گیرد. در ایران نیز مهاجرت های کاری مهم بوده و در بیشتر جریان های مهاجرت بین استانی و بین شهرستانی مؤثر هستند. هدف این مقاله شناخت وضعیت جمعیتی مهاجران نیروی کار از استان آذربایجان شرقی به استان تهران و نیز بررسی عوامل مؤثر بر این مهاجرت ها می باشد. با تحلیل ثانویه داده های نمونه ای 20 درصد سرشماری 1385، تعداد 24700 مهاجر مورد بررسی قرار گرفته اند. تحلیل مهاجرت های کاری برای مهاجران سرپرست خانوار که اکثر آنان مرد هستند و در مشاغل صنعت گری، رانندگی و کار خدماتی مشغولند، انجام گرفته است. مطالعه احتمال وقوع مهاجرت های کاری نشان می دهد، متغیرهای جمعیتی جنس و سطح تحصیلات در کنار متغیرهای شهرستان مقصد، شهرستان مبدأ و سطح توسعه مبدأ، در وقوع مهاجرت های کاری از استان آذربایجان شرقی به استان تهران مؤثرند.
۱۷.

پیامدهای تأخیر فرزندآوری در شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۸۵ 123 - 146

کلید واژه ها: فرزندآوری تأخیری میانجی دست یابی به اهداف اختلال در روابط بین نسلی اختلال در روند باروری و فرزندآوری طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۶۳۵
وقتی زنان تولد اولین فرزند خود را به تأخیر می اندازند و سن فرزندآوری در رتبه ی اول بالا رود، به خاطر کاهش طول دوره ی باروری و خطرات بارداری در سنین بالاتر، میزان باروری کاهش پیدا می کند. مطالعه ی حاضر با روش کیفی و با هدف واکاوی پیامدهای تعویق فرزندآوری در بین زنان شهر اهواز انجام شده است. جهت گردآوری داده ها با 30 زن متأهل مصاحبه ی عمیق انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که تأخیر در فرزندآوری یکی از الگوهای جدید باروری در جامعه است که همانند تصمیم به باروری در سطح خرد و بین زوجین انجام می شود، اما از طرفی هم خود متأثر از بسترهای خرد و کلان جامعه است. بر این اساس و باتوجه به تجزیه و تحلیل مصاحبه های عمیق انجام شده پیامدهای تعویق فرزندآوری را می توان در سه مقوله ی میانجی دست یابی به اهداف، اختلال در روابط میان بین نسلی و اختلال در روند باروری و فرزندآوری طبیعی دسته بندی کرد.
۱۸.

تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استانهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 1 - 18

کلید واژه ها: مهاجرت های داخلی مهاجرت های بین استانی میزان مهاجرپذیری خالص مهاجرت الگوهای مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۶۵۵
هدف از مقاله پیش رو، واکاوی تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در ایران در سه دهه ی اخیر می باشد. روش تحقیق مورد استفاده در مقاله، کمّی از نوع توصیفی تحلیلی و مبتنی بر تحلیل ثانویه ی داده های مهاجرت سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال های 1375، 1385 و 1390 است. نتایج بیانگر تغییر الگوهای جریان مهاجرت های داخلی به سمت افزایش مهاجرت های برون استانی است. مهاجرت های بین استانی از 35 درصد در دوره ی 75-1365 به 40 درصد در دوره ی 90-1385 افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد بیشترین مبادله ی مهاجرتی استان های کشور با استان تهران و استان های همجوارشان بوده است. استان های تهران (به همراه البرز)، سمنان، قم، یزد و اصفهان همواره مهمترین استان های مهاجرپذیر کشور بوده اند. در مقابل، استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان از استان های مهاجرفرست کشور بوده اند. به طور کلی، با توجه به میزان های بالای بیکاری و کمبود فرصت های شغلی در استان های مهاجرفرست کشور و همچنین نابرابری های توسعه ای، انتظار می رود جریان مهاجرت های بین استانی در کشور افزایش یابد.
۱۹.

عوامل اجتماعی موثر بر تمایل به مهاجرت جوانان روستایی با تاکید بر نقش تعلق به مکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 43-67

کلید واژه ها: تعلق به مکان ماندگاری جوانان روستایی مهاجرت از روستا کیفیت زندگی سرمایه گذاری در مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۶۶
از دغدغه های مهم جوانان روستایی این است که آیا باید در منطقه روستایی خود بمانند و یا جای دیگری را برای زندگی و محل کار خود انتخاب نمایند؟ شرایط و عواملی آنها را ترغیب به رفتن و شرایطی ترغیب به ماندن می کند. بنابراین، سوال اصلی مقاله این است که عوامل اجتماعی موثر بر مهاجرت جوانان روستایی چیست و آیا تعلق به محل زندگی می تواند در ماندگاری جوانان روستایی موثر باشد؟ در این تحقیق با استفاده از روش پیمایش، 800 جوان ساکن در روستاهای شهرستان های هشترود و اسکو مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که تعلق به مکان، کیفیت زندگی، سرمایه گذاری در مکان، رضایت از زندگی، درآمد و تحصیلات راهنمایی تاثیر منفی بر ترک روستا و متغیرهای مجرد بودن، داشتن عضو مهاجر در خانواده، تحصیلات دانشگاهی و نداشتن شغل تاثیر مثبت بر مهاجرت از مناطق روستایی دارند. تعلق به اجتماع روستایی می تواند به عنوان یک بازدارنده قوی و طولانی مدت در زمینه مهاجرت جوانان از روستا عمل نماید. باتوجه به همبستگی بالای تعلق به اجتماع محلی با میزان های مشارکت، مسئولیت پذیری و درنهایت سرمایه گذاری محله ای، این عامل اجتماعی نتیجتاً می تواند منجر به بهره وری اقتصادی گردیده و در بهبود امورات اقتصادی و وضعیت رفاهی روستاها عامل بسیار موثری محسوب شود.
۲۰.

بررسی و تبیین جمعیت شناختی نابرابری های مرگ و میر زنان در مناطق شهری و روستایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶ 97-116

کلید واژه ها: نابرابری های مرگ و میر زنان شهری زنان روستایی تکنیک تجزیه علل مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۲۲۴
یکی از مهم ترین دغدغه ها در علوم انسانی و به تبع آن جمعیت شناسی، توجه به نابرابری ها است. نابرابری های مرگ ومیر، یکی از شاخص های مهم در شناخت شکاف عمیق در توزیع منابع است. هدف از این مطالعه بررسی نابرابری های مرگ ومیر در بین زنان در مناطق شهری و روستایی ایران است. بدین منظور از داده های گزارش شده توسط "طرح ثبت و طبقه بندی علل مرگ" استفاده شده است. ابتدا داده ها از نظر کم ثبتی و گزارش غلط سن تصحیح شد، سطوح مرگ ومیر برآورد و نهایتاً با استفاده از تکنیک تجزیه سهم گروه های سنی و علل مرگ سه گانه در نابرابری های امید زندگی نشان داده شد. نتایج نشان می دهد که امید زندگی در بدو تولد برای زنان شهری 9/3 سال بیش از زنان روستایی است و فزونی مرگ ومیر نوزادان کمتر از یک سال در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، مسئول 6/30 درصد از این تفاوت در امید زندگی می باشد. بیماری های غیرواگیر بیشترین نقش را در کاستی امید زندگی زنان روستایی دارند و پس از آن مرگ های ناشی از حوادث و سوانح و مرگ هایی که عمدتاً به دلیل بیماری های عفونی و انگلی هستند به ترتیب سهمی هر چند اندک در این نابرابری دارند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان