اسماعیل علیخانی

اسماعیل علیخانی

مدرک تحصیلی: استادیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

کارکرد توحید در سبک زندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خدا دین توحید سبک زندگی سبک زندگی توحیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۹
سبک زندگی از موضوعات مهم جامعه شناختی، روان شناختی و البته دین شناختی در جهان معاصر است. نگرش های کلان و جهان بینی در ایجاد، تقسیم و تبیین سبک زندگی نقش دارند. نگرش های کلان الهی و مادی سبک زندگی را به دو گونه مهم الهی و مادی تقسیم می کند. مسئله اصلی این نوشتار نقش مهم ترین بنیان و زیرساخت اسلام، یعنی توحید، در سبک زندگی است. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ گفتن به این پرسش هاست: خداباوری چه نقشی در سبک زندگی انسان ها دارد؟ ویژگی های اصلی سبک زندگی توحیدی چیست؟ و آیا تنها یک گونه سبک زندگی توحیدی وجود دارد یا می توان به گونه های متفاوت سبک زندگی توحیدی باور داشت؟ دستاوردهای پژوهش عبارت اند از این که باور به توحید سبک زندگی را به طور کلی دگرگون می کند و سبک زندگی خداباورانه به کلی متفاوت از غیر آن است؛ سبک زندگی موحدانه باعث نگاه خوش بینانه به عالم و زندگی، فهم عمیق و جامع از انسان و جهان، تعادل در گزینش های زندگی، لذت های عمیق، نظام منسجم در زندگی، علم و ارزش های برتر و کنش عقلانی در زندگی، سنجش پذیر ساختن جنبه های سنجش ناپذیر امور، ایجاد ظرفیت گزینش های برتر و جهت دادن به گزینش ها می شود. در نهایت، سبک زندگی توحیدی دارای مراتب تشکیکی است و چنین نیست که تنها با یک گونه سبک زندگی موحدانه مواجه باشیم.
۲.

خداناباوری یا روی دیگر خداباوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خداباوری خداناباوری الحاد یکتاپرستی ایمان خدای متشخص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۷۹
از موضوعات مهم در الاهیات و فلسفه، سخن در باب خداباوری و نقطه مقابل آن، یعنی الحاد است. خداناباوران با رد جهان بینی یکتاپرستی، ایمان و سرسپردگی به فرد یا چیزی، باور به خدای متشخص و نقش آفرین در هستی و زندگی انسان، باورها و قوانین قطعی و دگم، مناسک و شعائر توحیدی، جاودانگی طلبی و آرمان شهرگرایی ادیان توحیدی و ...، در صدد ارائه دیدگاهی مستقل و به دور از و بلکه در مقابل داشته های خداباوران هستند. در اینجا مسأله مهم این است که، آیا ملحدان و خداناباوران در ادعای استقلال خویش و دوری از خداباوری در جهان نگری، باورها و کارکردها حقیقتاً صادق هستند یا خیر. این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی و با شواهد متعدد و البته تنها توسط بخشی از آنها، این ادعا که الحاد ایده ای کاملاً مستقل و متضاد و در مقابل خداباوری است، را به چالش کشیده، آن را ناراست دانسته است. شواهد و دلایل ما را به این نتیجه می رساند که الحاد ایده ای خام و ناپخته و غیرقابل دفاع و در بهترین حالت، یک کپی بردای ناشیانه و از سر استیصال از خداباوری است و بنابراین، دیدگاهی قابل دفاع و عمل نیست.
۳.

واکاوی نظریه فقدان یا ناکارآمدی پدر در خداناباوری فرزندان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خداناباوری عوامل غیرمعرفتی فقدان پدر پدر ناکارآمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۳
انکار خداوند ناشی از دو گونه عوامل معرفتی یا برهانی و غیرمعرفتی یا غیراستدلالی است. خود عوامل غیرمعرفتی الحاد در گونه های مختلف روان شناختی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بروز می یابد. پرسش پیش روی این نوشتار این است که آیا فقدان فیزیکی پدر یا ناکارآمدی و فساد او، به عنوان یک عامل غیرمعرفتی، نقشی در انکار خداوند از سوی فرزندان در سنین بزرگ سالی ایفا می کند یا خیر. این پژوهش با کمک روش توصیفی تحلیلی، یعنی با استناد به دیدگاه های مختلف مربوط به این ایده، علت پیوند میان آن دو را از ابعاد گوناگون مورد کندوکاو قرار داده است و شواهدی بر این باور ذکر کرده است و در نهایت با روش تحلیلی انتقادی به ارزیابی و نقد آن پرداخته است. حاصل این پژوهش این است که: الف) بسیاری از رد و انکارهای خداوند در سنین بزرگ سالی، به ویژه در جوامع مسیحی غرب، ریشه در کودکی شخص و عوامل ناخودآگاه، از جمله فقدان پدر یا پدر خوب دارد؛ ب) اما نمی توان از عوامل دیگر و نیز، بی تأثیر یا کم تأثیر بودن این عامل در جوامع و فرهنگ های دیگر غافل بود.
۴.

بررسی ایمان متعدی به حرف «لام» در ترجمه های فارسی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد ترجمه قرآن ایمان متعدی به «باء» ایمان متعدی به «لام» تصدیق اعتماد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۰
ترجمه قرآن نیز مانند هر ترجمه دیگر باید مشتمل بر اصول ترجمه باشد. با وجود تلاش فراوان مترجمان قرآن به زبان فارسی، مشکلاتی در ترجمه ها مشاهده می شود. یکی از واژگانی که ترجمه اش نیاز به دقت دارد، واژه «ایمان» است. این واژه و مشتقاتش در قرآن کریم به دو صورت متعدی به «باء» و متعدی به «لام» به کار رفته ا ست . لغت شناسان و مفسران شیعه و سنی با بررسی معنای ایمان متعدی شده به «لام»، اقوال مختلفی را درباره آن بیان کرده اند. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، با تأمل و تدبر در کاربردهای قرآنی واژه ایمان با «لام» و مقایسه آن با کاربردهای ایمان با «باء» در 28 ترجمه فارسی از قرآن، و نیز با مراجعه با کتب لغوی و تفسیری قرآن کریم، نشان داده است که به جز تعداد اندکی از ترجمه ها، سایر آنها از دقت لازم برخوردار نیستند و ترجمه درستی ارائه نکرده اند. حاصل این نوشتار این است که ایمان با «باء» به معنای ایمان مصطلح و مقابل کفر است و ایمان با «لام» به معنای تصدیق و انقیاد؛ چیزی که در فارسی ترجمه آن به اعتماد رساتر است.
۵.

ناسازگاری های درونی و پیامدهای الحاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: «الحاد حقیقی» «بی خدایی» «الحاد سخت» «الحاد نرم» «نیست انگاری»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۹
از مهم ترین موضوعات الاهیات و بلکه فلسفه، سخن در باب وجود، اوصاف و عمل کرد خداوند یا امر متعال است. یکی از مباحث مهم مرتبط با این موضوع، که سابقه اش به قدمت تاریخ انسان است، خداناباوری است. در بحث خداناباوری، مهم ترین موضوع این است که، با توجه به دلایل گوناگون و پیامدهای ناگوار بی خدایی، آیا امکان حذف خداوند از عالم وجود دارد یا خیر؟ این نوشتار با بررسی ناسازگاری های درونی و پیامدهای گسترده و غیرقابل انکار حذف خداوند از عالم و نیز شواهد بیرونی، با روش تحلیل عقلی به بررسی چرایی ناممکن بودن الحاد پرداخته است و دیدگاه مقابل، یعنی امکان الحاد آسان و بی دغدغه را با رویکرد تحلیلی _ انتقادی به چالش کشیده است. دستاوردهای مهم این نوشتار عبارت اند از: الف) با توجه به ناسازگاری ها و پیامدهای گسترده کنار نهادن خداوند از عالم، امکان الحاد حقیقی وجود ندارد. ب) اندکی از ملحدان به لوازم الحاد حقیقی آگاه هستند. ج) بسیاری از بی خدایان به ادعای الحاد خویش پای بند نیستند و از نیمه راه الحاد مسیر خود را تغییر می دهند. د) بی خدایان به زبان و بیانی دیگر، باورها و آموزه های دین داران را تکرار می کنند.
۶.

خانواده و خداناباوری فرزندان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خداناباوری خانواده دین داری ازدواج زادوولد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۱۵۹
یکی از تغییرات اجتماعی بنیادین دنیای مدرن، کم رنگ شدن دین داری و خداباوری است. عوامل متعددی در این پس رفتن دریای ایمان سهیم هستند. یک عامل مهم این رخداد، خانواده است؛ که معمولا توجه اندکی را به خود جلب کرده است. شواهد و مستندات آماری و جامعه شناختی این ایده را به اثبات می رساند که جریان بی دینی و خداناباوری به این عامل مهم نیز گره خورده است. این نوشتار با شیوه توصیفی _ تحلیلی به بررسی این پرسش پرداخته است که اگر خانواده تا این حد مهم است و افول آن به افول خداباوری منجر می شود، چرا چنین است. این پژوهش با بررسی احتمالات مختلف و گمانه زنی های متفاوت، از طریق داده های آماری و جامعه شناختی، به این نتیجه دست یافته است که عدم تأهل، ازدواج ها یا روابط غیررسمی و خارج از محدوده پذیرفته شده ادیان توحیدی، زندگی بدون فرزند، آزاد شدن از قید و بند خانواده، الحاد نظری یا عملی والدین، فقدان پدر در خانه و تضاد تربیت دینی والدین نقش گسترده ای در روی گرادانی همه اعضای خانواده، به ویژه فرزندان از خدا و دین دارد.
۷.

نحوه فاعلیت خداوند در عالم از نظر ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن سینا علم عنائی متکلمان علت فاعلی حادث قدیم فاعل بالقصد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۶
  ابن سینا برای اثبات فاعلیت ( و یا خالقیت ) خداوند که یکی از پر چالش ترین مسائل الهیات و فلسفه است ، تلاش مضاعفی انجام داده است؛ چه وی در تبیین این مسئله از یک سو با فیلسوفان مشّائی- که خود وی نیز از پیروان همین نحله فلسفی است- در نزاع واختلاف است و از سوی دیگر، گرفتار مشاجره و نفی و انکار شریعتمداران در مسئله است. این اختلاف به اندازه ای است که او بحث « حادث و قدیم » عالم که یکی از مبانی اصلی این مسئله است را مسئله ای « جدلی الطرفین» نامیده است، بدین معنی که هم می توان در جهت اثبات و هم در جهت ابطال آن برهان اقامه کرد. در نزاع با مشائیان، وی تلاش کرده است تا ازلی بودن ماده را که ارسطوئیان به آن قائل اند، ابطال کند و در نتیجه ، حدوث عالم را اثبات کند و در تقابل با متکلمان نیز تلاش کرده است تا میان حدوث ذاتی عالم وحدوث زمانی آن تفاوت قائل شود و در ادامه میان قدیم ذاتی و قدیم زمانی فرق قائل شده است و می گوید، مانیز همچون متکلمان بر این باوریم که در نظام هستی ، تنها یک موجود قدیم ذاتی وجود دارد وآن هم وجود خداست ، لیکن بر این باوریم از آنجا که موجودات قدیم زمانی( عقول مفارق) به لحاظ ذات خود ، موجود ممکن الوجود اند، داغ معلولیت بر پیشانی شان حک شده است و هیچ گونه توهم و تصور بی نیازی از علت در باره آنها نمی رود تا کسی ادعا کند که : اعتقاد به موجودات مجرد ازلی غیر از خدا، ناسازگار با توحید پروردگار است ؛ آنچنانکه متکلمان پنداشته اند. این مقاله باروش توصیفی و تحلیلی و با تمرکز بر متون اصلی ابن سینا نوشته شده است.
۸.

بدن در سبک زندگی دینی و سکولار(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سبک زندگی بدن بدن گرایی جامعه شناسی بدن مدیریت بدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۲۲
با توجه به تفاوت در بینش ها و گرایش ها، دو نوع سبک زندگی دینی و غیردینی (سکولار) وجود دارد. از موضوعات مهم در این دو گونه سبک زندگی، بدن انسان و نقش آفرینی آن در کمال، سعادت، هویت بخشی و ایجاد آرامش برای فرد است. در جامعه امروزی، بدن یک سرمایه نمادین و سرمایه اجتماعی و دارای جایگاه منزلتی و کارکردی است و اهمیت آن تا جایی است که با دانش ها و موضوعاتی نظیر «جامعه شناسی بدن» و «مدیریت بدن» سعی در مدیریت آن دارند. در سنت ادیان توحیدی نیز بدن دارای جایگاه ویژه کارکردی است. این نوشتار نخست به موضوعات مرتبط با بدن، نظیر چیستی و جایگاه بدن، جامعه شناسی بدن، مدیریت بدن و رابطه بدن با زیبایی پرداخته و در ادامه، چند کارکرد بدن، نظیر کارکرد هویتی، تجاری و نمایشی را در دو نگرش دینی و سکولار واکاوی کرده است. حاصل این نوشتار که به روش کتابخانه ای، تطبیقی و تحلیلی صورت پذیرفته، این است که به رغم جایگاه ویژه بدن در هر دو رویکرد، تفاوت بنیادینی در نوع نگاه به بدن، تعریف و کارکرد آن و نیز مبانی، اهداف و انگیزه های توجه به بدن وجود دارد.
۹.

کمال نهایی ایمان مسیحی و رهاورد آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقرب به خدا اتحاد با خدا اتحاد با مسیح جانشینی مسیح رؤیت سعیده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۲۸
از موضوعات مهم در همه ادیان و مکاتب، کمال و سعادت نهایی انسان و رهاورد آن است. در مسیحیت نیز که یکی از ادیان آسمانی است موضوع کمال نهایی انسان مطرح است. در ادیان الهی، کمال انسان نزدیک شدن به خداوند و اتحاد با اوست. این نوشتار به کمال نهایی یک مؤمن مسیحی و رهاوردهای این کمال، از منظر کتاب مقدس و مفسران آن، به ویژه الهیات رسمی کلیسا، پرداخته است. در مسیحیت، کمال و سعادت انسان که «اتحاد با خدا و مسیح» است بیشتر اعطایی و به واسطه فیض خدا و فدیه مسیح است تا توسط خود شخص و اعمال او. برخی از رهاوردهای دنیوی و اخروی کمال نهایی مسیحی، امور ذیل هستند: نورانیت؛ جانشینی مسیح و ولایت بر امور؛ دریافت روح القدس؛ و رؤیت سعیده. آگاهی از دستاوردهای سالکان طریق الی الله در مسیحیت، و بدین ترتیب آشنایی با دیگر ادیان الهی، ورود به گفت وگوی ادیان، و نزدیک ساختن ادیان الهی در برابر جبهه الحاد، مدّ نظر این نوشتار بوده است. این پژوهش با رویکرد بیشتر الهیاتی، نه عرفانی، به بررسی کمال نهایی در مسیحیت و رهاوردهای آن پرداخته است.
۱۰.

مناسبات دین و دولت در آیین مسیح(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اجتماع دولت سیاست کلیسا مسیح مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۲ تعداد دانلود : ۶۹۳
از مهم ترین موضوعات در ادیان و جوامع دینی، مناسبات دین و دولت و نحوه مواجهه و تعامل این دو با یکدیگر است. این مناسبات در طول تاریخ مسیحیت دارای فراز و فرود است. بر اساس مبانی نظری و عملی مسیحیت، که برگرفته از کتاب مقدس و نظر و عمل شخص عیسی (ع) و رسولان است، مسیحیت برنامه کلان اجتماعی و سیاسی ندارد، دین از سیاست جداست، مسیحیان ملزم به اطاعت از حکومت ها هستند و مسیحیت اولیه دارای سکوت گرایی سیاسی و انزواگزینی اجتماعی است؛ اما پس از رسمی شدن مسیحیت در قرن چهارم، این قاعده به هم ریخت و مسیحیان، به رغم مبانی خود، به صورت جدی وارد اجتماع و سیاست شدند و تا آنجا پیش رفتند که بر سر حق حاکمیت با پادشاهان به نزاع و جنگ پرداختند و آیین «دو شمشیر» را به وجود آوردند. این نوشتار به شیوه مطالعه منابع و تاریخ مسیحیت و با هدف آگاهی بخشی درباره مناسبات میان مسیحیت و سیاست، از آغاز تا پایان قرون میانه، مناسبات دین و دولت در این آیین را به تصویر کشیده است.
۱۱.

از مسیح شبان تا پاپ حاکم و از پاپ حاکم تا پاپ معلم اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسیح مسیح شبان مسیحیت پاپ سیاست اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۲۷۴
مسیحیت، هرچند تا قرن چهارم امکان حضور نظری و عملی در سیاست و اجتماع را نداشت، اما بر اثر عواملی وارد عرصة اجتماع و حاکمیت شد و این حاکمیت تجربة ناخوشایندی برای جوامع مسیحی به بار آورد. در نهایت، موجب طرد کلیسا از اجتماع شد. این نوشتار، به بررسی علل و عوامل حضور ناگهانی و این طرد ناخوشایند می پردازد. به نظر می رسد، علت اصلی این امر ناشی از عدم برخورداری مسیحیت از بنیان های نظری سیاسی اجتماعی است. هرچند همة پیامبران، در صورت وجود زمینه، برای حکومت گام برمی داشتند، اما چنین زمینه ای برای حضرت عیسی علیه السلام به وجود نیامد. نظام دوگانة دنیوی و اخروی موجود در الهیات مسیحیت، نظیر آنچه در کتاب شهر خدای آگوستین شاهدیم و این رویکرد آکوئیناس، که باید میان دو حوزة تدبیر امور سیاسی و رستگاری و سعادت اخروی تمایز نهاد، شاهدی بر این مدعاست. بنابراین، هرچند مسیحیان، علاوه بر ورود به اجتماع و سیاست، به نظریه پردازی سیاسی نیز پرداختند، اما ازآنجا که این ورود، به صورت عارضی و ناگهانی رخ داد و نیز از آن سوءاستفاده کردند، به همان اصل خود، یعنی کنج کلیسا و معلم صرف اخلاق بودن بازگشتند.
۱۲.

مبانی خداشناسی قرب به خدا در اسلام و مسیحیت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرب به خدا اسلام مسیحیت مبانی خداشناختی خدای شخصی خدای در دسترس خدای پیش قدم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۴ تعداد دانلود : ۴۸۴
سعادت و کمال انسان در ادیان ابراهیمی تقرب به خدای متعال است. از موضوعات مهم در این مقوله، مبانی تقرب به خداوند است. پرسش مهم در اینجا این است: «در اسلام و مسیحیت، قرب به خدا مبتنی بر چه مبانی الهیاتی و انسان شناختی است؟» آنچه می توان تحت عنوان مبانی الهیاتی قرب به خدا در این دو آیین مطرح کرد به دو گروه از مبانی خاصّ و مبانی عام تقسیم می شوند. مبانی عام الهیاتی قرب به خدا در این دو دین عبارت اند از: خدای شخصی، خدای متعال و خدای در دسترس و خدای پیش قدم در ایجاد رابطه با انسان. مبانی الهیاتی خاصّ مسیحیت در تقرب به خداوند که ناشی از خداشناسی مسیحی مبتنی بر نوشته های پولس و یوحنا در عهد جدید است عبارت اند از: مکاشفه، فیض، کلمه یا مسیح. ما این بحث را به منظور تبیین جایگاه ویژه و مهم مبانی قرب به خدا با رویکرد کتاب مقدسی و با روش کلامی تفسیری مورد بررسی قرار داده ایم.
۱۳.

کلیسای کاتولیک و جهان مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهان مدرن کلیسای کاتولیک مدرنیسم کاتولیکی نوتومیسم الهیات اجتماعی واتیکانی دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۴۰۱
نحوة مواجهة هریک از ادیان الهی با دنیای مدرن و دگرگونی های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و تحولات تند و سریع مدرنیته و مسائل ناشی از آن، از مسائل مهم پیش روی ادیان است. هدف این نوشتار ارائة گزارشی از نحوة مواجهة مسیحیت با لوازم و مسائل دنیای جدید و چاره اندیشی بهتر برای این مواجهه است. پیروان کلیسای کاتولیک در مواجهة با جهان جدید و مسائل و معضلات آن و رقیبان تازه نفس و مقتدری چون اومانیسم، لیبرالیسم، سکولاریسم، فمینیسم و ...، با تعدیل در دیدگاه های خویش، به شیوه های گوناگون این مواجهه را پیش بردند. برخی از آنها، نظیر احیای فلسفة توماس آکویناس یا نوتومیسم، الهیات اجتماعی و پرداختن به امور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، و آشتی محتاطانه با دنیای مدرن از طریق شورای واتیکانی دوم از ناحیه خود کلیسا شروع شدند یا نظر مساعد کلیسا را جلب کردند و برخی نیز، نظیر مدرنیسم کاتولیکی از حمایت کلیسا برخوردار نشدند.
۱۴.

مبانی انسان شناختی قرب به خدا در اسلام و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرب به خدا کمال انسان مبانی انسان شناختی اسلام مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۸۰
سعادت و کمال در ادیان ابراهیمی، تقرب به خدای متعال است. این تقرب را می توان از ابعاد گوناگون, نظیر جایگاه آن در دین, تأثیر آن در زندگی دنیوی و اخروی, راه های تقرب به خدا و ... مورد بررسی قرار داد. اما یکی از موضوعات مهم، مبانی و زیرساخت های این قرب است. در اسلام و مسیحیت، قرب به خدا مبتنی بر یکسری مبانی الهیاتی و انسان شناختی است. این دو دین در برخی از مبانی انسان شناختی قرب به خدا، نظیر انسان طرف عهد با خدا، انسان در مسیر شدن، انسان طالب کمال مطلق بودن و خلیفه خدا و مسیح بودن انسان مشترک هستند. هرچند، با توجه به تفاوت بنیادین الهیات و انسان شناسی اسلام و مسیحیتِ مبتنی بر نوشته های پولس، برخی از مبانی تقرب به خداوند نیز در این دو سنت متفاوت و مختص به یک دین است. در اسلام این مبانی اختصاصی عبارتند از: حامل امانت الهی بودن انسان، پاک سرشتی انسان و توانایی او برای نیل به کمال. و در مسیحیت عبارتند از: آلوده سرشتی انسان و ناتوانی او برای نجات و قرب, جز با فیض خدا و فدیه مسیح.
۱۵.

برخی از شاخصه های زندگی معنادار در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معنای زندگی معنادار بعد بینشی بعد گرایش بعد کنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱۷ تعداد دانلود : ۲۳۰۲
از موضوعات مهم در تقاطع مابعدالطبیعه، فلسفة اخلاق، فلسفة زیست شناسی، فلسفة دین و روان شناسی، معنای زندگی است. هرچند این موضوع با این عنوان موضوعی جدید است و پیشینة آن به دوران پس از مدرنیته و تهی شدن زندگی انسان مدرن از معنا بازمی گردد، اما در ادیان توحیدی سابقه ای طولانی دارد و به بحث مهم هدف داری آفرینش جهان و انسان و ارزش مند بودن زندگی انسان و نظام احسنِ حاکم بر آفرینش مرتبط است. واژة «معنادار» در بحث از معنای زندگی کلمه ای «کانونی» و جامع ابعاد بینشی، گرایشی و کنشی است. این ابعاد در هم تنیده هستند و بین شان رابطة متقابل برقرار است. معناداری یا بی معنایی زندگی وابسته به این ابعاد است. هر یک از ابعاد معنای زندگی دارای آثار فراوان مشهود و نامشهود، در درجات و مراتب متفاوت است. برخی از شاخصه های بینشی، گرایشی و کنشی زندگی معنادار به شرح ذیل است: داشتن جهان بینی صحیح، تبیین درست شرور و سختی ها، امید، خودباوری، خوش بینی، تعهد و احساس مسئولیت و آرامش و اطمینان.
۱۶.

تحول وجودی انسان در قرآن و عهد جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقدس تقرب تشبه به مسیح اتحاد با خدا تحول وجودی حیات جدید فرزند خدا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۱۳۹۰ تعداد دانلود : ۵۲۲
از موضوعات مهم در ادیان توحیدی، سعادت و کمال انسان است. این سعادت در اسلام و مسیحیت، تحول کمالی انسان به سوی خدای متعال و نزدیک شدن به اوست. حقیقت این تحول از منظر قرآن کریم و عهد جدید، تحولی وجودی و حقیقی و البته تشکیکی و به بیان این دو متن مقدس «حیات و تولد جدید»، «هجرت به جانب خداوند» و «نورانی شدن» است. اما به رغم این اشتراکات، با توجه به تفاوت بنیادین الهیات و انسان شناسی اسلام و مسیحیتِ مبتنی بر نوشته های پولس، این موضوع در این دو سنت نقاط افتراق نیز، دارد. در اسلام، همة بحث پیرامون نزدیک شدن به خدای متعال است، اما در مسیحیت، مقصود از نزدیک شدن، همانندی با مسیح، یکی شدن با خدا، حضور در خانواده الهی و فرزند خدا شدن است. در اسلام، قرب بیشتر مبتنی بر ایمان و عمل صالح است، اما در مسیحیت، قرب، همچون ایمان، اعطایی است.
۱۷.

تحول وجودی انسان در عهد جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحول نجات اتحاد تقدیس تشبه به مسیح حیات جدی فرزندی خدا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۱۰۵۹ تعداد دانلود : ۴۷۲
از موضوعات مهم در ادیان توحیدی، سلوک و تحول معنوی انسان است. این تحول را در مسیحیت می توان با روی کردهای متفاوت عرفانی، کلامی و کتاب مقدسی مورد توجه قرار داد. از سوی دیگر، این سلوک معنوی را می توان از ابعاد گوناگون، نظیر جایگاه آن در دین، تأثیر آن در زندگی دنیوی و اخروی، راه های تقرب و سلوک به خدا و ... مورد بررسی قرار داد. اما یکی از پرسش های مطرح در این جا این است که خود این سلوک به چه معنا و از چه سنخی است. سخن در این است که چه رخ می دهد که سالک الی الله به کمال دست می یابد؛ آیا تحولی حقیقی در او رخ داده است یا تشریفاً او را کامل و مقرب خدا می خوانند؟ در مسیحیت و مشخصاً عهد جدید، این سلوک عرفانی و کمالی، تحولی وجودی، حقیقی، تشکیکی و در عین حال بیشتر اعطایی است و با واژگانی نظیر تقدیس، اتحاد با خدا و مسیح و نورانی شدن بیان می شود؛ که شاکله ی این نوشتار را شامل است.
۱۸.

مقرّبان الهی و جایگاه آنان(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: خلافت ولایت فنا قرب مقرب لقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۷
از موضوعات مطرح در انسان شناسی، سعادت انسان است. سعادت در اسلام، قرب به خداوند است. نزدیک شدن به خداوند در اسلام، موضوعی محوری است. این نزدیک شدن را می توان از ابعاد گوناگون، همچون حقیقت قرب به خدا، اسباب نیل به قرب، تأثیر آن در زندگی دنیوی و اخروی، و ویژگی های مقرَّب بررسی کرد. یکی از پرسش های مطرح دربارة این موضوع، جایگاه مقرّبان در دین است؛ اینکه در اسلام، مقرّبان خداوند به چه جایگاه، مقام یا مقاماتی دست می یابند. قرآن کریم و احادیث معصومان(ع) به جایگاه سالکان مقرّب اشاره کرده اند که شاکلة این نوشتار همین موضوع است.
۱۹.

الهیات سلبی؛ سیر تاریخی و بررسی دیدگاه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الهیات الهیات سلبی الهیات ایجابی تعطیل صفات سلبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی الهیات بالمعنی الاخص
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی
تعداد بازدید : ۲۶۵۶ تعداد دانلود : ۹۴۴
در باب امکان سخن گفتن از امر متعال یا خداوند به زبان عادی بشری، با دو گونه الهیات مواجهیم: الهیات ایجابی و الهیات سلبی. پیروان الهیات ایجابی بر این باورند که دربارة اوصاف و افعال خداوند، با همین زبان بشری سخن می گوییم. طرف داران الهیات سلبی معتقدند که تنها به شیوة سلبی می توان دربارة افعال و صفات خداوند سخن گفت؛ اینکه خداوند چه چیزی نیست؛ نه اینکه چه چیزی است. الهیات سلبی، در طول تاریخ اندیشه، از پیروان بسیاری برخوردار بوده و از یونان باستان تا امروز تداوم داشته است. این نوشتار به سیر تاریخی الهیات سلبی پرداخته و در ادامه به نقد و بررسی دیدگاه ها در این زمینه خواهد پرداخت. هدف این نوشتار، ارائة راه اعتدال میان ایجاب محض و غلتیدن در ورطة شرک و تشبیه، سلب محض، تعطیل عقل از شناخت خداوند، و لاادری گری است.
۲۰.

روش اشراقی بوناونتورا در شناخت و نیل به خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: لهیات بوناونتورا الهیات عرفانی اشراق عرفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹
در الهیات، ما بیشتر با رویکردهای کلامی و فلسفی و راه یابی به عالم ربوبیت از طریق عقل و نقل مواجه هستیم. اما برخی از الهی دانان این رویکرد را ناکارامد دانسته، الهیات را با رویکرد عرفانی و اشراقی به پیش می برند. این رویکرد در همة ادیان طرفدارانی دارد و بر این باور است که الهیات صرفاً تبیین و توصیف آموزه های الهیاتی و در مرحلة بعد اثبات آن از طریق عقل و نقل نیست؛ بلکه مقصد و مقصود، شناخت و نیل به جانب حق تعالی، آن هم به واسطة اشراق الهی است. از پیروان این رویکرد در جهان مسیحیت، به پیروی از آگوستین، بوناونتورا (Bonaventure)، الهی دان مدرسی قرن سیزدهم است. بوناونتورا بر این باور است که بدون نور ایمان و اشراق الهی، هیچ نظام الهیاتی متقنی نمی توان به وجود آورد؛ یعنی انسان بدون اشراق خداوند توان شناخت و نیل به هیچ حقیقتی را ندارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان