سعید سرابی

برای مسئولان مارکتینگ ، درک و پیش بینی رفتار مصرف کنندگان امری ضروریست . برای این منظور می توان از نظریه ها و مدل های رفتاری متعددی استفاده کرد . مطالعات صورت گرفته در این زمینه ظهور مکتب های متعددی را به دنبال داشته است در دهه های نیمه دوم قرن بیستم ، ما شاهد ظهور نظریه ها ومدل های مختلفی بوده ایم . برای مثال در سالهای 1960 شاهد مطالعات انگیزشی و تحقیق در مورد متغیرهای توصیفی شخصیت و رفتار مصرف کننده بودیم و در سال های 1970 و 1980 با توسعه تجزیه و تحلیل روش های زندگی مصرف کننده مواجه شدیم . این مطالعات مختلف انجصاری نیستند بلکه مکمل یکدیگرند و هر یک روش های خاصی را شامل می شوند . از این رو برای درک و پیش بینی رفتار مصرف کننده باید با تمامی این نگرش ها آشنا بود . در این مقاله ابتدا به معرفی متغیرهای توصیفی فردی و سپس به مطالعه و بررسی متغیر های جامعه شناختی و روان شناختی خواهیم پرداخت.

همان‌طور که قرن بیستم زودتر از تقویم، درسال 1876، بااختراع تلفن توسط گراهام‌بل آغاز شد؛ قرن بیست‌ویکم نیز درواقع با انقلاب دیجیتال و اینترنت در دهه 1990، از راه رسید. جهان رسانه‌ها در این دهه بیش از سه دهه قبل از آن متحول شده است و اطلاع و خبررسانی را به ضرورتی غیرقابل انکار برای زندگی در جوامع مدرن تبدیل کرده است. دهه 1990، آغاز دوران جدیدی در رقابت بین شبکه‌های چند رسانه‌ای محسوب می‌شود. دراین دهه، اینترنت و خدمات ارائه‌شده توسط آن، به سرعت گسترش یافته است ولی با این حال به‌طور قطع می‌توان گفت که اینترنت سال‌های 2000 نسبت به دهه قبل از آن مانند سینمای رنگی نسبت به سینمای صامت اوایل قرن بیستم خواهد بود. بعداز روزنامه‌ها و کتاب‌ها، اکنون رادیوها و تلویزیون‌ها نیز از شبکه اینترنت برای پخش پیام‌ها و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند. دراوایل 1999، بیش از دو هزار ایستگاه رادیوئی و پنجاه(1) شبکه تلویزیونی از طریق اینترنت برنامه پخش می‌کردند و پیش‌بینی می‌شود باتوجه به اینکه امروز تقریبا هر کس می‌تواند شبکه تلویزیونی خاص خود را در اینترنت داشته باشد در سال‌های آینده سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف به تاسیس شبکه‌ تلویزیونی اقدام کنند.

پژوهش حاضر در پی آن است که چارچوب سازی های رسانه ای را در خصوص اعتراضات عمومی در بحرین، در دو سایت خبری فارسی زبان شبکه های العربیه و بی بی سی مورد مقایسه قرار دهد و ضمن بررسی شباهت ها و تفاوت های انواع گفتمان در این دو سایت، به تحلیل گفتمان خبری آنها بپردازد. در این پژوهش از تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد گفتمان کاوی ون دایک استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را تمامی اخبار مربوط به اعتراضات عمومی بحرین در این دو سایت تشکیل می دهد، پس از بررسی جامعه آماری به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 14 خبر انتخاب شد و مورد گفتمان کاوی قرار گرفت. بر اساس یافته ها، اصلی ترین چارچوب در دستور کار قرار گرفته بی بی سی فارسی در خصوص اعتراضات عمومی در بحرین «نادیده گرفتن هویت اسلامی اعتراضات و القای تقابل و افزایش تنش بین قدرت های منطقه ای بر سر موضوع بحرین» و اصلی ترین چارچوب در دستور کار قرار گرفته سایت العربیه «حمایت از دولت بحرین، کم رنگ جلوه دادن اعتراضات مخالفان و حمایت از اقدامات عربستان در قبال بحرین» بوده است. همچنین عمده ترین گفتمان های شکل گرفته در خصوص این اعتراضات، در سایت بی بی سی فارسی، معطوف به بحران سازی، ایران هراسی و شیعه هراسی و در سایت العربیه، معطوف به ایران هراسی، شیعه هراسی، حمایت از گفتگو در عین اقتدار و آشوب سازی و توطئه چینی بوده است.

شبکه ماهواره ای العربیه به ویژه در سال های اخیر جنگ روانی شدیدی علیه ایران به راه انداخته و در راستای منافع دولت های غربی برای صدمه زدن به انقلاب اسلامی گام برمی دارد. در پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به تاکتیک های جنگ روانی شبکه ماهواره ای العربیه علیه جمهوری اسلامی ایران بوده و برای این کاربصورت هدفمند بخش خبری ساعت 20 شبکه العربیه بعنوان اصلی ترین بخش خبری این شبکه، طی سه ماه اول سال 2016 به صورت تمام شمارشی مورد مطالعه قرار گرفت. راهبرد این پژوهش، قیاسی است. نخست با مطالعه کتابخانه ای، تاکتیک های جنگ روانی احصا شد. سپس با روش تحلیل محتوای کیفی، شیوه های جنگ روانی علیه ایران در سه ماه اول سال 2016 مورد مطالعه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که شبکه ماهواره ای العربیه در بازه مذکور از 30 تاکتیک؛ دروغ بزرگ،برچسب زنی،تحریک،ابهام وشائبه،انتقال،تعمیم افراطی،تفرقه افکنی،چینش خبری،کوچک نمایی،استنادمجازی،دشمن سازی،انسانیت زدایی ازحریف،پلیس خوب وپلیس بد،توسل به زبان تسلیحات،حذف بخشی ازسنداصلی،استهزاءوتمسخر،شایعه،تظاهربه یکپارچگی،ارائه اطلاعات گزینش شده،نام گذاری معکوس و ... استفاده کرده است. می توان گفت که هدف اصلی شبکه ماهواره ای العربیه از همه تاکتیک های استفاده شده در جنگ روانی علیه ایران، تأکید بر دشمنی این کشور با کشورهای عربی و اسلامی است .

هدف این تحقیق، دستیابی به مطلوب ترین راهبردهای مدیریت پوشش خبری بحران انرژی هسته ای در سیمای برون مرزی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر زیرسیستم سیاسی بحران انرژی هسته ای در بُعد بین المللی در مرحله پیش از بحران است. با توجه به ارزیابی محیط داخلی و خارجی، سناریوی رفع تحریم ها از بین سه سناریوی محتمل برای این تحقیق برگزیده شد. این تحقیق با استفاده از روش دلفی، طی سه مرحله و با بهره گیری از الگوی برنامه ریزی راهبردی انجام شد. به همین منظور برای دستیابی به اهداف تحقیق از نظرات خبرگان در این حوزه (مدیران ارشد سازمان صداوسیما و وزارت امور خارجه، استادان و نخبگان رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل و علوم ارتباطات و مدیریت رسانه) کمک گرفته شد. نتیجه این تحقیق نشان داد راهبردهای رقابتی مناسب ترین راهبردها برای سیما جهت مدیریت پوشش خبری بحران هسته ای هستند. در انتها، راهبردهای رقابتی تدوین شده برای سیمای برون مرزی اولویت بندی شدند و مهم ترین راهبرد این تحقیق «فرهنگ سازی در مورد تبدیل موضوع هسته ای به موضوعی فراجناحی، ملی و حتی فراملی، در باب افشاگری سیاسی عملکرد نهادهای بین المللی و گزینشی عمل کردن آن در مقابل جمهوری اسلامی ایران، همچون سازمان ملل متحد، آژانس بین المللی انرژی هسته ای از طریق برنامه سازی و مستندسازی و گزارش خبری» است که به خوبی با راهبرد فوق فعال، در مدیریت رسانه ای بحران و نظریه قدرت هوشمند مطابقت دارد.

انتخابات به عنوان یکی از مهم ترین رویدادهای سیاسی هر کشور، همواره از درجه اهمیت بالایی برای مردم و همچنین رسانه های ملی و بین المللی برخوردار است. جذابیت انتخابات سبب می شود تا مردم برنامه های انتخاباتی و اخبار مرتبط با آن را با جدیت بیشتری دنبال کنند و همین امر، فرصت را در اختیار رسانه ها قرار می دهد تا با جامعه مخاطبان گسترده تری ارتباط برقرار کرده و با انتشار محتوایی متناسب با سیاست ها، اهداف و ایدئولوژی های صاحبان خود، بیشترین تأثیر را بر افکار عمومی بگذارند. در طی سال های اخیر و با گسترش اینترنت، وب سایت های خبری جایگاه ویژه ای را در میان مخاطبان پیدا کردند و به یکی از مهم ترین منابع دریافت اخبار تبدیل شدند که این امر در دلایلی همچون دسترسی سریع و آسان، تعاملی بودن، کم هزینه بودن و انتشار سریع اخبار نهفته است. لذا حضوری هوشمندانه در این عرصه می تواند برای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و به طور خاص در این تحقیق، شبکه پرس تی وی برای رقابت با رقبای بین المللی خود همانند بی بی سی، بسیار حائز اهمیت باشد. پژوهش حاضر نحوه پوشش خبری اخبار دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در دو وب سایت انگلیسی زبان پرس تی وی و بی بی سی را مورد بررسی قرار داده است. روش انجام این تحقیق، تحلیل محتوای کمی و جامعه آماری، همه اخبار منتشر شده این دو وب سایت در بازه زمانی 20 روزه تبلیغات نامزدهای انتخاباتی است. در مجموع، 62 خبر گردآوری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی اخبار این دو وب سایت نشان داد که بیشترین فراوانی جهت گیری خبر در وب سایت پرس تی وی، مربوط به جهت گیری مثبت و در وب سایت بی بی سی، مربوط به جهت گیری منفی بود. در خصوص نشانگاه جهت گیری نیز اصلاح طلبان بیشترین فراوانی را در وب سایت پرس تی وی و اصولگرایان و رهبر معظّم انقلاب بیشترین فراوانی را در وب سایت بی بی سی به خود اختصاص دادند. در میزان اخبار رویداد مدار و فرآیند مدار، در وب سایت پرس تی وی بیشتر از اخبار رویداد مدار و در وب سایت بی بی سی بیشتر از اخبار فرآیند مدار استفاده شده است. اخبار منتشر شده در وب سایت های پرس تی وی و بی بی سی، عمدتاً دارای ارزش خبری شهرت بودند. تقابل، بیشترین فراوانی تکنیک خبری در وب سایت پرس تی وی و تظاهر به بی طرفی، بیشترین فراوانی در وب سایت پرس تی وی را به خود اختصاص داده بودند.

با توجه به اینکه مهمترین ویژگی جهان امروز رقابت رسانه ای است و سازمان صدا و سیما درصدد مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ های روانی و رسانه ای است لذا ناچار است با تکیه بر افراد سازمان به عنوان مهمترین سرمایه، آنها را به درک، فهم و ارائه دانسته ها و ایده های جدید و استفاده عملی از آن ایده ها در پیشبرد مقاصد سازمان تشویق کند و این فعالیت نیازمند این است که فرهنگ سازمانی به عنوان تشکیل دهنده شخصیت سازمانها که رفتار کارکنان متأثر از آن می باشد، فرهنگی کارکردگرا و حامی فعالیت های عمل گرا باشد. در این مقاله بر مبنای یک پژوهش تلاش دارد تا با هدف تبیین و تعیین وضعیت فرهنگ سازمانی حاکم بر معاونت اداری و مالی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران میزان رابطه آن با عملکرد کارکنان را به روش پیمایشی و از طریق پرسشنامه بررسی کند. نمونه آماری آن به شیوه ی نمونه گیری طبقه بندی سیستماتیک به حجم 300 نفر از بین کارکنان بخشهای مختلف معاونت اداری و مالی سازمان انتخاب شده است. یافته های تحقیق حاکی از این بوده است دوازده عنصر ابتکار و مسئولیت فردی، پذیرش مخاطره، هدایت، تحمل تضاد و برخورد آراء، انسجام و یکپارچگی، حمایت مدیریت، ساختار و کنترل، هویت سازمانی، سیستم پاداش، الگوی ارتباط، استاندارد ها و تصمیم گیری در شکل گیری فرهنگ سازمانی حاکم بر معاونت مؤثر بوده است. با توجه به مقدار ضریب همبستگی پیرسون فرضیه اصلی تحقیق که میان فرهنگ سازمانی و عملکرد کارکنان معاونت اداری و مالی ارتباطی مستقیم، معنی دار با شدت ارتباط متوسط وجود دارد تأیید شد.

مقاله حاضر به دنبال بررسی میزان نشر اخبار توسعه در دو خبرگزاری مهم کشور، یعنی خبر گزاری ایرنا (خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران) و خبرگزاری واحد مرکزی خبر (وابسته به سازمان صدا و سیما) است. در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. کلیه خبرهایی که در شش ماهه دوم 1387 در این دو خبرگزاری انتشار یافته اند، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. نتایج مهم این تحقیق بدین شرح زیر است: بین ماهیت اخبار توسعه خبرگزاری های ایرنا و واحد مرکزی خبر ، تفاوتی نیست. بین اخبار توسعه ای دو خبرگزاری ایرنا و واحد مرکزی خبر، به لحاظ داشتن نگاه انتقادی به برنامه ها و طرح های توسعه ای، ارائه سابقه موضوعات و طرح ها، تفاوتی نیست. بین اخبار توسعه ای دو خبرگزاری ایرنا و واحد مرکزی خبر، به لحاظ تأ کید بر نیازهای مردم، تفاوت معنی داری حاکم است. بین اخبار توسعه ای دو خبرگزاری ایرنا و واحد مرکزی خبر، به لحاظ پیش بینی نیازهای آینده مخاطب، تفاوت معنی داری است.  

استفاده بهینه از ظرفیت های سینما، به عنوان رسانه ای که در زمینه های اجتماعی و به ویژه فرهنگی تأثیرگذار است، نیازمند داشتن هدف، راهبرد و برنامه ریزی است. پژوهش پیش رو، با هدف دست یابی به راهبردهایی برای سینمای ایران، با رویکرد معرفی فرهنگ ایرانی در عرصه بین الملل صورت گرفت. این پژوهش کیفی به روش پیمایشی و با نمونه گیری به شیوه گلوله برفی و هدفمند انجام شد. پس از مطالعات اسنادی، با بهره گیری از مصاحبه عمیق با استادان، منتقدان، کارگردانان، مدیران حوزه پخش بین المللی فیلم و خبرگان، محیط و عوامل درونی و بیرونی سینما در عرصه بین الملل بررسی شد و گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه صورت گرفت. روایی پرسش نامه به شیوه صوری و پایایی آن با آلفای کرونباخ تأیید شد. با تعیین نقاط قوت، ضعف و فرصت ها و تهدیدها، تحلیل داده ها و تدوین راهبردها برای هریک از مناطق چهارگانه با ماتریس SWOT انجام شد. بر اساس نتایج پژوهش، موقعیت راهبردی سینمای ایران در سطح بین الملل رقابتی نشان داده شد؛ اما ازآنجاکه نقطه به دست آمده بسیار به بخش محافظه کارانه نزدیک است، راهبردهای این بخش نیز مورد توجه اند. ساخت و حمایت از فیلم هایی با شاخصه های فرهنگ ملی ایران و ساخت فیلم هایی با تأکید بر مؤلفه های عشق، انسانیت، صلح جویی و اخلاق؛ سرمایه گذاری و حمایت از فیلم های مستند باکیفیت با موضوع ایران و مردم ایران؛ فراهم آوردن امکان نمایش آن ها در خارج از کشور؛ استفاده از افراد آشنا به پخش بین المللی فیلم در نمایش فیلم در خارج از کشور و نظارت بر شاخص های کیفی محتوایی و تکنیکی ازجمله راهبردهای مناسب در این زمینه هستند.