محمدحسین ریاحی

یکی از موضوع های درخور پژوهش در بررسی تاریخ های محلی، ورود عناصر مسلمان به صحنه های فرهنگی کشمیر است. در این باره، از تذکره ها و منابع تاریخی شبه قاره، به ویژه تواریخ محلی فارسی قرون یازدهم و دوازدهم هجری، مطالب و نکات بدیع و ارزشمندی می توان به دست آورد. اسلام از قرن هشتم هجری، در منطقه کشمیر نفوذ کرد؛ با این حال، ویژگی های این سرزمین باعث شد که زمینه های ورود مهاجران ایرانی، برای تبلیغ شریعت اسلامی و معارف و آمیزه های عرفانی به خوبی فراهم شود. در این راستا، شیوه فعالیت های تبلیغی و معنوی شخصیت ها یا گروه های ایرانی تأثیرگذار در کشمیر، آن قدر مشهود و ملموس بوده است که اشتهار نام ایران صغیر برای کشمیر، با مسمّی و صحیح می نماید. محور اصلی پژوهش حاضر آن است که همه افراد و گروه های ایرانی مهاجر به این سرزمین، در دوره تاریخی موضوع بحث، در راستای فکر و اندیشه اعتقادی یکسانی نبوده اند؛ چون در برخی از مواقع، تعارض هایی در رویه و عملکرد اقدامات آنان مشهود است که می توان آن را بررسی کرد. نتیجه نهایی عملکرد آنان، سوق دادن کشمیر به فرهنگ ایرانی اسلامی، به ویژه زبان و ادب فارسی، بود. تبیین این موضوع، هدف اصلی پژوهش حاضر است. رهیافت پژوهشی مقاله آنکه شخصیت های ایرانی مهاجر به کشمیر که ذکر نام و اقدامات آنان در مقاله آمده است، نقش مؤثری در حوزه های سیاسی و ادبی و عرفانی این سرزمین داشتند و تأثیرگذاری آنان در این حوزه ها، بسیار چشمگیر بوده است. مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی، با نگرش تاریخی به عملکرد نخبگان و گروه های ایرانی کشمیر، در محدوده تاریخی قرن هشتم تا یازدهم هجری، بر اساس تذکره ها و تواریخ محلی آنجاست.

موضوع پژوهش حاضر، ارزیابی نکات مهم در شکل گیری و تحلیل تاریخ نگاری های محلی شبه قاره به زبان فارسی در دوره زمانی( 613-1150 ق) هست. با توجه به فقدان پژوهش مجزا در باب تاریخ نگاری محلی فارسی شبه قاره در مقطع زمانی مذکور، می توان به اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر آگاه گردید. مقاله به روش توصیفی-تحلیلی ؛ وجوه و ویژگی های مهم تاریخ های محلی فارسی در ایالات شبه قاره در دوره زمانی موردنظر را موردبررسی قرار می دهد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که بیشتر این آثار در قالب فتح نامه ها، تاریخ های سلسله ای- محلی و فرهنگ نامه ها تدوین شده اند. مهم ترین علل شکل گیری این آثار نیز توصیه حاکمان منطقه ای و یا سلسله های محلی ، به جهت تبیین موقعیت و اقتدار و نشان دادن قلمرو نفوذ و اقداماتشان بوده است . به همین دلیل عمده گونه های محلی نگاری بر اساس شیوه تاریخ نامه حکومت های منطقه ای نگارش یافته است. سرزمین ایران نیز به جهت آنکه مهم ترین واسطه فرهنگی میان جهان اسلام و شبه قاره بوده بیشترین تأثیر را به لحاظ فرهنگی در این سرزمین داشته است.

مساجد در طول تاریخ اسلام به عنوان مهم ترین و مؤثرترین نهادهای عبادی و معنوی مسلمانان به حساب آمده اند. اهمیت این نهادهای معرفتی که مزین به نمادهای روحانی از جمله آیات و روایات و کتیبه های مشحون از آموزه های وحیانی می باشد فضایی را ایجاد می کند که مؤمنین و حتی کسانی که در آن وارد و حاضر می شوند احساسی خاص و سرشار از لطف و بهره گیری مثبت دارند. مسجد به جهت اشتیاق مسلمین در شکوه هر چه بیشتر آن، پایگاهی برای کمال مطلوب و نیل به معانی است و بدین روی عرصه هنرهای منبعث از قرآن و عترت به ویژه کتیبه ها و جلوه-هایی از آیات و سور می باشد. در این نوشتار سعی بر آن است که با ترسیم وضعیت این اماکن مقدس که ملهم از تفکر و اندیشه اسلامی به ویژه نشأت گرفته از مضامین و معانی قرآنی می باشد فضای ظاهری و کالبدی آن مورد توجه قرار گیرد. و در واقع به این مسأله پاسخ گوید که هنر و معماری در خدمات ارزش های معنوی و قرآنی تا چه اندازه کارساز و اثرگذار است. بدین روی در مقاله حاضر به توصیف مساجدی از استان اصفهان به ویژه شهر تاریخی اصفهان پرداخته است. البته این مساجد به دلیل برخی ویژگی های معنوی و معماری نه تنها در ایران بلکه در عالم اسلام شهره و مورد توجه است.

پژوهش حاضر به نقد و بررسی تاریخ نگاری فارسی ایالت سند شبه قاره، از اوایل قرن هفتم تا نیمه اول قرن دوازدهم هجری پرداخته است. اهمیت موضوع در آن است که اوج تاریخ نگاری محلی هند از سال 613 تا 1150 ه .ق در سده یازدهم بوده و به لحاظ پراکندگی جغرافیایی، عمده آثار تاریخ محلی هند در طی این سال ها مربوط به سند است. ضرورت پژوهش ایجاب می کند که عوامل شکل گیری این آثار مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. درواقع سؤال بنیادین پژوهش آن است که عوامل شکل گیری تواریخ محلی فارسی سند در دوره تاریخی مورد بحث و نقاط ضعف و قوّت هرکدام از این آثار کدامند؟ روش تحقیق انجام شده، بر مبنای توصیف و تحلیل منابع تاریخی دست اول فارسی ایالت سند در دوره زمانی مورد بحث است. بنابر بررسی های انجام شده بسیاری از این آثار توسط دولتمردان و رجال متنفذ یا براساس توصیه های حُکام و بزرگان کشوری و لشکری نگاشته شده است. قالب و محتوای این آثار مشتمل بر آگاهی هایی در باب جغرافیای تاریخی، سلسله ها و حاکمان، جنگ ها، فتوحات، رجال و مشاهیر است.

گسترش زبان و ادب فارسی بعد از قرن پنجم هجری در هند، سبب رواج تاریخ نگاری محلی فارسی گردید. در قرون بعدی ایالاتی مانند دکن، گجرات، مالوه و دهلی شاهد رشد تاریخ نگاری محلی فارسی بود. توسعه زبان و ادب فارسی توسط سلاطین و برخی کارگزاران حکومت های پس از حمله مغولان، در مناطق شمالی هند مانند کشمیر و یا غرب شبه قاره چون بنگال و آشام (آسام) و نیز نواحی دیگری مثل پنجاب در دوره های بعدی به ویژه قرون یازدهم و دوازدهم رونق بیشتری یافت. در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به صورت موردی به تاریخ نگاری محلی فارسی در منطقه بنگال و آشام پرداخته خواهد شد و از این رهگذر، ویژگی ها و شاخصه های تاریخ نگاری محلی در این منطقه مورد تبیین قرار خواهد گرفت. در دوره مدنظر دو اثر بهارستان غایبی و فتحیه عبریه توسط دو ایرانی به نگارش درآمده است. در این آثار ضمن پردازش اطلاعات در ارتباط با وضعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به جغرافیای تاریخی، آب وهوا و محصولات کشاورزی پرداخته شده است که در نوع خود بدیع و قابل توجه است.

یکی از مهم ترین اهداف شرکت ها از صرف هزینه های گزاف تبلیغ، ترغیب بازار هدف به خرید است و نظر به تفاوت در یافته های پژوهش های مربوط به تأثیر تبلیغ بر قصد خرید، هدف تحقیق حاضر مرور نظام مند مطالعه ها و فراتحلیل تحقیق های انجام شده در این زمینه است. پژوهش کاربردی توسعه ای حاضر از باب روش، تحقیقی همبستگی محسوب می شود که در گام نخست و در بخش مرور نظام مند مطالعه ها که یک نوع مطالعه ثانویه است، مقاله ها و ﭘ ﮋوﻫﺶ ﻫ ﺎی معتبر علمی در بازه زﻣﺎﻧﯽ 1380 تا 1396 و 2000 تا 2018 ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرسی و اﻧﮕلیسی ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷ ﺪه مورد ارزیابی قرار گرفت؛ سپس درگام دوم، با استفاده از نرم افزار CMA ویرایش 2 فراتحلیل مطالعه ها انجام می شود. با در نظر گرفتن معیارهای علمی جهت غربال کردن مقاله ها در پایان گام نخست، مطالعه عمیق 12 مقاله، با بیشترین تناسب با اهداف تحقیق، نشان داد تأثیر تبلیغ بر قصد خرید، با ضریب تأثیر 563/0 در محدوده اطمینان و بزرگ ارزیابی شده و با توجه به اندازه اثر ترکیبی مدل اثرات تصادفی رابطه بین تبلیغ و قصد خرید از منظر ویژگی های مطالعه های انجام شده در جوامع آماری مختلف، متفاوت است. این مطالعه، با تأکید بر یکی از پر ابهام ترین مفاهیم از منظر تخصیص دهندگان بودجه بازاریابی شرکت ها، چراغ راهی برای تصمیم درست در زمینه تبلیغ و توجه به مهم ترین عوامل مؤثر در اثربخشی تبلیغات در رسانه های عمومی است.

تجربه کشورهای مختلف در سراسر دنیا در دوران پاندمی ویروس کرونا بر اهمیت تبلیغات به عنوان ابزار اصلاح و تغییر نگرش و رفتار مردم صحه گذاشت. بر همین اساس و به لحاظ هزینه های گزاف تبلیغ، موضوع اثربخشی تبلیغات مخصوصاً در حوزه سلامت توجه مدیران و تصمیم گیرندگان کشورها و نیز محققین را به خود جلب کرده است. لذا، هدف این پژوهش بررسی پژوهش های بین المللی منتشر شده در زمینه اثربخشی تبلیغات در حوزه سلامت در راستای کسب بینشی جامع و راهگشا است. پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر با رویکرد علم سنجی و با استفاده از روش تحلیل هم واژگانی و تحلیل شبکه ای به بررسی ۴۳۸ مقاله که در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس در فاصله زمانی سال ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۲۲ نمایه شده اند می پردازد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ووس وویور نشان می دهد سال ۲۰۲۱ بهار تحقیقات انجام شده در مورد اثربخشی تبلیغات در حوزه سلامت و آمریکا مهد این پژوهش ها می باشد. گستردگی کلمات کلیدی منتخب محققان در مقالات خود که به معنی جامعیت پژوهش در این حوزه می باشد و نیز همکاری علمی کشورهای مختلف سراسر دنیا و استقبال مجلات تراز اول رشته های علوم پزشکی در کنار مجلات برتر بازرگانی نشان دهنده دغدغه مشترک محققان در حوزه ای میان رشته ای و زایش خوشه های جدید علمی است. کسب بینش جامع در زمینه پژوهش های علمی به عنوان چراغ راه محققین آتی علی الخصوص در زمینه سلامت عمل کرده و صرف هزینه های تبلیغاتی که سهم قابل ملاحظه ای در بودجه سلامتی کشورها دارند را در کنار هزینه های تحقیقاتی به اثربخشی بیشتر نزدیک می کند.