حسین رحیمی

بازتاب هر دینی را می توان، آشکارا، در ساختهای فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فضاهای جغرافیایی تحت قلمرو آن دین مشاهده کرد. یکی از ادیانی که برای انسان ارزش بسیار زیاد قائل است، او را جانشین خداوند بر روی زمین می داند و مقام و منزلت وی را بالاتر از فرشتگان توصیف می کند، دین اسلام است. اندیشه ها و تعالیم عمیق دین اسلام، در قرآن، به عنوان «میثاق امت اسلامی» تجلی یافته است. خداوند در جای جای قرآن، همواره انسان را متوجه پدیده های طبیعی نموده و وحدت طبیعت را نتیجه مستقیم وحدت عالم می داند. هدف اصلی دین اسلام، در وهله نخست، شناخت عمیق انسان از خود و سپس، نزدیک کردن هرچه بیشتر انسانها به همدیگر و خداوند است. بر این مبنا، قرآن برای مردمی که این مشعل آسمانی را راهنمای خویش قرار دهند راهنمایی آگاه و با احتیاط است. یکی از فضاهای جغرافیایی که از دیرباز، انعکاس دهنده ایدئولوژی نظامهای حاکم بوده، پدیده شهر است. بر این اساس، شهر اسلامی پایدار بایستی بازتاب اندیشه های متعالی دین مبین اسلام در تمامی جوانب باشد. به بیانی، ویژگیهایی چون انسان گرایی، اندیشه گرایی، حفظ مواریث فرهنگی و طبیعی، هویت، پیشروگرایی، جهت گیریهای فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری، علمی، آموزشی، بهداشتی، محیطی، روحیه تعاون و همکاری، گسترش روح عدالت اجتماعی و امنیت بایستی در جای جای شهر اسلامی پایدار هویدا باشد. در واقع، حریت، عدالت و قانون بایستی در این شهر توجه همگان را به خود جلب نماید؛ اما، متأسفانه، مشاهده چهره کریه فقر، آلودگی، بی خانمانی، اعتیاد، بیکاری، ناامیدی، ضعیف کشی، هرج و مرج و قانون گریزی، ناامنی، تضاد طبقاتی شدید و دهها مشکل دیگر در بسیاری از شهرهای کشورهای تحت قلمرو دین اسلام سؤال برانگیز است. این در حالی است که اسلام کاملترین دین جهانی و قرآن الگویی کامل برای توسعه پایدار تمامی نسلها و تمامی مکانهاست. در این مقاله، ویژگیها و مشخصات یک شهر اسلامی پایدار کاووش شده است. مقاله از نوع توصیفی ـ تحلیلی با بینشی آرمانگرایانه آنگونه که در جای جای تعالیم اسلامی می توان سراغ گرفت، نگاشته شده است. امید آنکه با عمل به دستورات جامع دین اسلام، شاهد شهرهای اسلامی پایدار در تمامی کشورهای تحت سیطره این دین باشیم. شهرهایی که مورد فخر و مباهات امت اسلامی باشد و به تعبیر قرآن مجید (بقره/ 143) و ما همچنان شما مسلمین را به آیین اسلام هدایت کرده و نیز بیاراستیم به اخلاق معتدل و سیرت نیکو تا گواه مردم باشید تا نیکی و درستی را سایر ملل عالم از شما بیاموزند.

مناسبات شهر و روستا تاثیرات فراوانی بر سکونتگاه های روستایی دارد. شهرها مرکز انباشت سرمایه و جریان های فضایی هستند. همچنین روستاها در مقابل به عنوان مراکز گردشگری برای ساکنان شهری به شمار می روند. به صورتی که گردشگری فرصتی برای بهره مندی از توان های محیطی روستایی است که شکوفایی اقتصادی را نیز برای روستاها به همراه دارد. این تحقیق با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. در این بررسی بر مبنای روش کوکران 165 نمونه بررسی انتخاب شده است. تحلیل روابط متغیرها و جهت شناسایی ابعاد اثرگذاری مناسبات شهر و روستا بر گردشگری روستایی از مدل ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج مدل تحلیل مسیر نشان می دهد که افزایش مناسبات شهر و روستا باعث گسترش خانه های دوم، ایجاد شغل و تحول اقتصادی در سکونتگاه های روستایی شده و در افزایش رضایتمندی روستاییان نقش مؤثری دارد

بحران ویروس کرونا و اثرات زیستی، اجتماعی و اقتصادی آن تأثیر شگرفی بر اکثر کسبوکارها گذاشته است. در این میان، سو مدیریت کسبوکارها در قبال مسئولیتهای اجتماعی خود نسبت به بحران پیشآمده و انتشار اخبار منفی در شبکههای اجتماعی میتواند تبعات سنگینی بر آنها وارد سازد. شبکههای اجتماعی به کاربران امکان میدهند تا تبلیغات دهانبهدهان الکترونیکی منفی راجع به شرکتها ایجاد کنند. برای شناسایی عوامل این رفتار، یک خبر ساختگی راجع به ویروس کرونا و شرکت هواپیمایی ماهان در میان کاربران اینستاگرام توزیع شد تا قصد مشارکت آنها توضیح داده شود. بر این اساس مجموعهای از متغیرهای توضیحی بررسی شد که شامل آگاهی اجتماعی، آگاهی محیطی، ارزش سودمندی و نگرش نسبت به کامنت و اشتراکگذاری در مورد اخبار منفی CSR میشوند. این پژوهش از نوع توصیفی و پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان کاربر اینستاگرام دانشگاههای تبریز و تهران میشد. پرسشنامهها بهصورت الکترونیکی و به روش در دسترس توزیع و درمجموع 460 پرسشنامه گردآوری شد. تجزیهوتحلیل دادهها توسط نرمافزار SPSS و PLS نشان داد آگاهی اجتماعی بر آگاهی محیطی اثر مثبت میگذارد. همچنین باوجود آنکه تاثیر مثبت آگاهی اجتماعی و محیطی بر ارزش سودمندی تائید شد، اما نتوانست تاثیر معناداری با نگرش به کامنت و اشتراکگذاری نشان دهند. درنهایت نگرش بر قصد رفتاری کاربران تأثیر قابلتوجهی داشت، اما اثر ارزش سودمندی بر قصد رفتاری تائید نشد. یافتههای این مطالعه میتواند به سازمانهای مختلفی که نسبت به مسائل محیطی و اجتماعی احساس مسئولیت میکنند، بهواسطه تجزیهوتحلیل رفتار مشتریانشان و پیشنهادهای کاربردی که ارائه میدهد، کمک شایانی کند.

مدل های توسعه روستایی کشور، اکثرا نسخه های وارداتی ازرویکردهایست که نسبت به «دانش بومی » جوامع روستایی بی توجه بوده اند. دانش بومی مجموعه ای ازمهارت ها وتکنیک هایی است که طی قرن هاتکوین یافته، دانشی که تمام شاخصه ها والزامات توسعه ی پایدار، رادرخود دارد. یکی ازمهمترین سازمان های روستایی، بخصوص درمناطق کم آب فلات مرکزی،"نظام آبیاری سنتی " است که بااستفاده از «دانش بومی» توانسته منابع آب راطی قرن ها، به خوبی مدیریت کند. سوال اصلی این است که آیا دانش بومی، می تواند به عنوان الگویی پایدار، درشرایط بحران آب، مورداستفاده قرارگیرد؟ این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی، دانش بومی آبیاری سنتی شهرستان بجستان رابررسی کرده است. شیوه جمع آوری داده ها، میدانی و کتابخانه ای، وروستاهای بالای100خانوار شهرستان، از نظر پایداری منابع آب مطالعه شده است. نتایج تحقیق نشان داد، بکارگیری دانش بومی، در مدیریت منابع آب، توانسته مشکلات ناشی از تغییرات فصلی دما وبارش، وتاثیرات کمبودذاتی منابع آب درناحیه پژوهش، را به حداقل ممکن کاهش دهد. این رویکرد ضمن پایداری منابع آب، مشارکت روستاییان را درنظام آبیاری سنتی به همراه داشته وشبکه ای درهم تنیده ازعوامل انسانی(شورای کشاورزی، مُولِّفان، کَیّالان، جُویبانان، مُقنّیان وموتوربان ها) وسازمان سنتی آبیاری(تغییرات مدارهای آبیاری در طول سال، تغییرات مکانی و زمانی تفکیک و ترکیب قنات های سه گانه) را بوجودآورده است. تحقیق نشان می دهد، «دانش بومی» حلقه گمشده توسعه پایدار روستاست که اگر با «دانش نوین» بکارگرفته شود، ضمن توانمندسازی جوامع روستایی، زمینه مشارکت وشراکت آنهارادرفرایند توسعه فراهم می کند

به تازگی و با رواج شبکه های اجتماعی واژه جمع سپاری مالی زیاد شنیده می شود هرچند این مفهوم جدید نیست و از قدیم به شکل سنتی خود مرسوم بوده است. تمرکز جمع سپاری بر مشارکت دادن جامعه هدف در فعالیت هایی چون حل مسئله، تولید، ایده سازی و نوآوری است. جمع سپاری مالی به صورت خاص بر مشارکت اقتصادی افراد برای اجرای پروژه های خیرخواهانه و یا سرمایه گذاری های اقتصادی متمرکز است که میتواند با هدف کسب سود مادی یا اهداف معنوی همراه باشد. از چالش های اجرای موفق پویش های جمع سپاری مالی، شناخت شاخص های موثر بر مشارکت حداکثری جامعه است. از این رو مساله پژوهش حاضر شناسایی شاخص های موثر بر موفقیت جمع سپاری مالی و اعتبار سنجی آنها در قالب یک مدل ساختاری است. به این منظور پس از بررسی پژوهش های پیشین و طراحی ابزار پیمایش، نظرات جامعه آماری شامل شهروندان یزد که سابقه مشارکت در چنین پروژه هایی داشته اند با روش تحلیل عاملی اکتشافی-تائیدی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون مدل بر اساس مشارکت نمونه آماری 410 نفری نشان میدهد که به طورکلی چهار عامل هدفمند بودن پروژه جمع سپاری، اطلاع رسانی مناسب، اعتماد به مجریان و ترغیب سرمایه گذار در موفقیت این پویش ها بیشترین تأثیر را دارند.

هدف پژوهش حاضر «شناسایی و ترسیم مدل عوامل بحرانی تحقق زنجیره تأمین سبز صنعت خودرو» می باشد. در این تحقیق ابتدا از طریق مطالعه ادبیات تحقیق، عوامل موثر بر سبز شدن زنجیره تأمین شناسایی شده و سپس در فاز کمی با استفاده از پژوهش های میدانی هدف اصلی پژوهش محقق گردید. جهت شناسایی عوامل بحرانی زنجیره تأمین سبز صنعت خودرو و اهمیت هریک از عوامل، پرسشنامه ای مشتمل بر 33 سوال تنظیم و به 100 نفر از کارکنان شاغل در شرکت همگام خودرو که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، داده شد. تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل آماری و آزمون T انجام شده است. نتایج نشان داد که هر چهار مؤلفه اصلی در مدیریت زنجیره تأمین سبز 

مکانیابی و نحوه توزیع فضایی ساختمان های بلندمرتبه، نقش زیادی در پایداری شهر داشته و می تواند در کاهش یا افزایش اثرات این ساختمان ها بر فضای شهری، تأثیر داشته باشد. با توجه به شکل گیری 220 ساختمان بلندمرتبه 10 طبقه به بالا طی دهه 197-1385 در کلان شهر مشهد و افزایش تعداد آنها که عمدتاً در طی دهه اخیر اتفاق افتاده است، این مقاله با هدف بررسی و تحلیل توزیع فضایی ساختمان های بلندمرتبه احداث شده در کلان شهر مشهد (طی دهه 1397-1385) و تأثیر آن بر فرم شهری کلانشهر مشهد انجام گردید. پژوهش از نوع کاربردی و از نظر روش، پیمایشی بوده و از شیوه تجزیه و تحلیل توصیفی- تحلیلی بهره برده است. به این منظور از آمار و اطلاعات موجود و مدل خود همبستگی فضایی و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که ساختمان های بلندمرتبه شهر مشهد در طی این دوره زمانی، از الگوی خودهمبستگی فضایی برخوردار بوده و می توان آن را دارای الگوی خوشه ای دانست. مطالعه تأثیرات این ساختمان ها بر فرم شهری، نیز بیانگر الگوی چندمرکزی با مرکزیت غالب در هسته مرکزی (پیرامون حرم مطهر) با کاربری تجاری و اقامتی می باشد. که ایجاد چند هسته فرعی نقش هسته اصلی را کاهش داده است و با توجه به مرکزیت اصلی و پراکنش خوشه های مختلف در سطح شهر، با پایداری فرم شهری ارتباط مثبتی دارد زیرا از طریق پخشایش چندمرکزی سبب شده است که از مشکلات و مسائل زیاد پیرامون هسته مرکزی شهر و الگوی تک مرکزی کامل کاسته شود.

معمولاً اثرعوامل مختلف تاثیرگذار بر اقتصاد شهر در قیمت زمین و مسکن اثر می گذارد. در سال های اخیر نقش رانت خواری و بورس بازی در بی ثباتی و نوسانات قیمتی بازار زمین و مسکن شهرهای ایران ازجمله کلان شهر مشهد به مراتب بیشتر از اثرات نرخ تورّم بوده است. شناسایی عوامل مؤثر بر قیمت تمام شده مسکن و متعاقب آن عوامل مؤثر بر شکل گیری بورس بازی در این بخش، اهمیّت زیادی دارد. بسیاری از مردم معتقدند که نقش مشاورین املاک در ایجاد نوسانات قیمتی و سوداگری های نامتعارف مسکن بی بدیل است.  مقاله حاضر ضمن بررسی عوامل مؤثر بر بورس بازی در حوزه املاک، نقش بنگاه های معاملات ملکی را در گسترش بورس بازی زمین و مسکن شهری از دیدگاه خود مشاورین املاک با مطالعه اختصاصی بر منطقه 12 شهرداری مشهد تحت عنوان نمونه موردی پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری، مشاورین املاک شاغل در منطقه12 شهرداری مشهد است. اطلاعات میدانی از طریق پرسشگری و با ابزار پرسشنامه گردآوری شده و در دو بخش به تحلیل یافته های تحقیق و آزمون فرضیات با استفاده از روش تی تک نمونه ای و آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزار spss پرداخته شده است. با توجه به اطلاعات موجود و ضریب همبستگی بدست آمده از آزمون پیرسون برای مؤلفه سیاست های مالکان و  میزان تی(T) بدست آمده از آزمون تی تک نمونه ای برای دو مؤلفه بنگاه های معاملات ملکی و سازمان شهرداری، مشخّص شد که بنگاه های معاملات ملکی در ارزش گذاری و بورس بازی زمین و مسکن شهری نقش چندانی نداشته و صرفاً مسئولیت رساندن متقاضی و عرضه کننده را به هم تحت عنوان واسطه گر بر عهده دارند. همچنین رابطه معناداری بین سیاست های مالکان و گسترش بورس بازی یافت نشد اما، بین میزان تأثیرگذاری سازمان شهرداری در ارزش گذاری زمین و مسکن شهری در گروه نمونه و جامعه آماری ارتباط معناداری وجود داشت که نشان از دخیل بودن سازمان شهرداری تحت عنوان یک نهاد عمومی در بورس بازی زمین و مسکن شهری می دهد.