محمدرضا تقی زاده یزدی

هدف: هدف این پژوهش مدل سازی ریاضی زنجیره تأمین هوشمند، تحت سیاست مدیریت موجودی توسط فروشنده با رویکرد اینترنت اشیا، برای بهینه سازی و رفع چالش های زنجیره تأمین سنتی، از قبیل عدم اطمینان، هزینه و تغییر تقاضای مشتریان است. روش: بر اساس نیازها و اهداف، یک مدل ریاضی دوهدفه ارائه شد که هدف های اول و دوم آن، به ترتیب حداقل ساختن هزینه و حداقل ساختن زمان زنجیره تأمین است. در این مدل، یک زنجیره تأمین چهارسطحی در نظر گرفته شده است که ارتباط مستقیم از تأمین کننده به تولیدکننده و از تولیدکننده به خرده فروش و از خرده فروش به مشتری را امکان پذیر می کند. ماهیت این زنجیره هوشمند است و سطوح زنجیره از فناوری های شبکه حسگر بی سیم (WSN)، شناسایی فرکانس رادیویی (RFID)، بلاکچین و فروش اینترنتی بهره می برد. یافته ها: در این پژوهش، پس از اعتبارسنجی مدل به کمک نرم افزار گمز، یک مسئله پایه ای با روش constraint-  حل شد که نتایج حاصل از حل مدل و نمودار پارتو ارائه شده است. بهینگی پیاده سازی فناوری های مزبور و همچنین واکنش زمان و هزینه به این پیاده سازی، کارآمدی مدل را نشان می دهد. نتیجه گیری: در این پژوهش یک مسئله پایه ای با روش constraint-  حل شده است. مقادیر توابع هدف و نمودار پارتو، نتایج مطلوبی را نشان می دهد. با حل مدل در ابعاد کوچک و متوسط در نرم افزار گمز، مقادیر توابع هدف و زمان حل ارائه شده است که نتایج گویای اعتبار مدل است و می توان آن را در ابعاد بزرگ تر حل کرد. به دلیل کمبود حافظه نرم افزار گمز، برای حل ابعاد بزرگ مدل، باید از نرم افزار متلب و الگوریتم های فراابتکاری استفاده شود.

با توجه به اهمیت سرعت ارائه خدمات و جابجایی مواد در زنجیرة تأمین مواد غذایی زود فاسدشدنی، استفاده از فناوری تحول آفرین اینترنت اشیا می تواند باعث مزیت رقابتی برای بنگاه های تولیدکننده شود. به تازگی برخی شرکت های مواد غذایی به استفاده از این فناوری در زنجیره تأمین روی آورده اند. مرور پیشینه نشان داد که سه دسته عوامل فناورانه، سازمانی و محیطی می توانند روی عملکرد زنجیره تأمین تأثیرگذار باشند. لذا هدف این تحقیق بررسی تأثیر این عوامل روی فرایند زنجیره تأمین مواد غذایی زود فاسدشدنی مبتنی بر اینترنت اشیا است. ابتدا با مرور فرآیندهای زنجیره تأمین، یک فرایند 5 مرحله ای به عنوان فرآیند جامع انتخاب شد. سپس مدل مفهومی تحقیق ترسیم شد. اطلاعات از طریق توزیع پرسشنامه ای با 24 گویه بین 203 نفر از مدیران واحدهای تولیدی صنایع غذایی به عنوان جامعه پژوهش انجام شد و با تحلیل همبستگی و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار smartpls2 تحلیل شد. واحد تحلیل دپارتمان ماده غذایی زودمصرفی است که در آن از سطوحی از فناوری اینترنت اشیا استفاده شده است. نتایج نشان داد از 5 مرحله فرایندهای زنجیره تأمین، عوامل محیطی به طور کامل و عوامل فناورانه بر 4 مرحله و عوامل سازمانی بر 3 مرحله تأثیرگذار بودند. این امر برای مدیرانی که راغب اند شرکت های موفقی داشته باشند، یک زنگ خطر خواهد بود.  

با توجه به تغییرات گسترده، مداوم و روزافزون در بازارهای جهانی و تقاضای مشتریان، به کارگیری ابزارهایی قدرتمند و قابل اطمینان برای پشتیبانی از تصمیم گیرندگان، اجتناب ناپذیر است. به این منظور در پژوهش حاضر، مسئله برنامه ریزی تولید در شرایط تقاضای احتمالی و برای یک سیستم تولیدی هیبرید MTS/MTO بررسی شده است. به کارگیری این رویکرد، مدل ارائه شده را برای یک سیستم تولیدی به طور کامل MTO یا MTS نیز سازگار کرده است. به طورمعمول برنامه ریزی تولیدی در یک بازه میان مدت صورت گرفته است و تصمیمات اخذشده در هر مرحله زمانی، در برنامه های دوره های آتی نیز تأثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین در مواجهه با تقاضای احتمالی مشتریان، روش برنامه ریزی احتمالی چندمرحله ای به منظور اخذ تصمیمات با نگرش بر کل افق زمانی پیش رو به کار گرفته شده است. هدف مدل ارائه شده بیشینه سازی سود از طریق به کارگیری بهینه ظرفیت های تولیدی، سیاست های مناسب قیمت گذاری محصولات و برنامه ریزی احتیاجات مواد اولیه است. در انتها از طریق تحلیل های عددی مرسوم در روش برنامه ریزی احتمالی، مدل ارائه شده موردبررسی قرار گرفت. با توجه به ارزش حل احتمالی به دست آمده، نتایج نشان می دهد به کارگیری مدل ارائه شده می تواند باعث افزایش سطح سودآوری شود که باید در مقابل افزایش پیچیدگی مسئله موردتوجه قرار گیرد.

هدف: در سال های اخیر، نگرانی های جهانی در خصوص تولید بی وقفه زباله افزایش یافته است و هم زمان با صنعتی تر شدن، کشورها بیش از پیش با مسئله دفع و انهدام صحیح زباله ها مواجهند؛ از این رو سرنوشت محصولات و کالاهای صنعتی، بسیار در کانون توجه مشتریان قرار گرفته است. عملیات مدیریت پسماند و طراحی شبکه برای صنعت خودرو، در بعضی موضوعات، شباهتی به صنایع دیگر ندارد. به طور کلی، این تفاوت، از ساختار پیچیده زنجیره تأمین در صنعت خودرو نشئت گرفته است. تعداد زیادی از بخش های زنجیره تأمین، کنترل و مدیریت شبکه معکوس را دشوار می کند. به علاوه، سفارشی سازی زیاد در خودروها، باعث می شود که قطعات یا اجزا مشابه نباشد که این موضوع پیش بینی بازیافت قطعات یا مواد را دشوار می کند. از سوی دیگر، جهان تنها با چالش های حفظ محیط زیست و پایداری مواجه نیست، بلکه با پیشرفت های تکنولوژیکی در دیجیتالیزاسیون و اتوماسیون هم مواجه است. هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدل ریاضی شبکه زنجیره تأمین معکوس پسماندهای صنعتی (خودروسازی ایران) با در نظر گرفتن ابعاد پایداری و سیستم حمل ونقل هوشمند بین خودرویی (VANET) است. روش: در این پژوهش با هدف به حداکثررساندن سود اقتصادی و به حداقل رساندن آثار زیست محیطی و اجتماعی، یک مدل ریاضی چندهدفه عدد صحیح، برای مسئله مکان یابی به منظور طراحی زنجیره تأمین پایدار ارائه شده است. اهداف اقتصادی شامل درآمد و هزینه های زنجیره تأمین، اهداف زیست محیطی شامل میزان انتشار کربن در حمل ونقل و عملیات ها و اهداف اجتماعی، شامل حوادث سالیانه، رفاه رانندگان، محل زندگی نیروی کار و استخدام و اخراج نیروی کار است. همچنین در مدل، برای محاسبه دقیق تر میزان انتشار کربن بر اساس مدت زمان حمل ونقل در زنجیره تأمین، سیستم حمل ونقل هوشمند بین خودرویی (VANET) ارائه شده است. برای حل مدل، از داده های واقعی خودروسازی کشور ایران و نرم افزار GAMS استفاده شده است. یافته ها: مدل ریاضی چندهدفه پیشنهادی با استفاده از روش محدودیت اپسیلون تقویت شده در نرم افزار GAMS با داده های به دست آمده از خودروسازی کشور ایران حل شد. نتایج نشان دهنده صحت مدل و اعتبارسنجی آن است. بر اساس نتایج به دست آمده، مدل پیشنهادی ضمن داشتن کارایی مطلوب، این قابلیت را دارد که برای نمونه موردی کشور ایران استفاده شود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که زنجیره تأمین معکوس، در طول زمان و با توجه به بازیافت محصول فرسوده با ملاحظات هم زمان ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی و در نظر گرفتن سیستم حمل ونقل هوشمند بین خودرویی کارآمد است. همچنین نتایج محاسباتی نشان می دهد که مدل ریاضی ارائه شده، توانسته است که مکان یابی تسهیلات، مسیریابی و جریان مواد بین تسهیلات را با در نظر رفتن اهداف سه گانه به دست آورد. مدل پیشنهادی مراکز اوراق و پیاده سازی، پردازش و فراوری و بازیابی را با توجه به اهداف انتخاب کرده و جریان مواد بین مراکز را تعیین کرده است. از طرفی، تحلیل حساسیت نشان داد که تغییرات روی پارامتر فرهنگ سازی تبلیغات برای فروش خودرو فرسوده و میزان انتشار کربن، تأثیر زیادی روی توابع هدف می گذارد.