خلیل بیگ زاده

خلیل بیگ زاده

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
پست الکترونیکی: kbaygzade@yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶۲ مورد.
۴۱.

دراسه مقارنه للتبئیر السردی من وجهه نظر جیرار جینیت (روایتی سنه البَلبَله و موسم الهجره الی الشمال، نموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الأدب المقارن بؤره السرد التبئیر جیرار جینیت سنه البَلبَله موسم الهجره الی الشمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۳۳۸
یعتبر التوحید بین الروایه و مرکز الرؤیه من العناصر البدیهیه فی کتابه القصص، لأنَّ التبئیرهو إختیار مرکز الرؤیه الذی یشاهد عن طریقه الشخصیّات و الأحداث الروائیه، فهذه العملیّه تبرّر تعدّد الأصوات فی الروایه و تمزج فی مسیرتها زوایا الرؤیه المختلفه و تتغیر دائماً من رؤیهٍ إلی أخری. هذه الدراسه ناقشت و فسّرت أنواع التبئیرﺍﻟﺴﺭﺩی فی روایتی سنه البَلبَله للکاتب عباس معروفی وموسم الهجره الی الشمال للکاتب الطیب صالح، وفقاً لنظریه البؤره عند جیرار جینیت، النظریه التی ترتبط مباشراً بتیار الوعی، وفقاً للمنهج الوصفی - التحلیلی، معتمداً علی مدرسه الأدب المقارن و قد بیّنت أسالیب الأصوات و تعدّدها وعرضت أحاسیس شخصیّات الروایه و أفکارها عن طریق تیار الوعی و حدّدت أنَّ وجهه النظر لجیرار جینیت حول التبئیر فی الروایتین، ترتبط مباشره بتیار الوعی و هذا التلائم یظهر فی روایه سنه البلبله أکثر وضوحاً.  
۴۲.

جلوه های پایداری در مناظره های امام رضا(علیه السلام) و سروده های صفارزاده و گرمارودی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) مناظره صفارزاده موسوی گرمارودی ادبیات پایداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۴۱۰
دین اسلام مهم ترین عامل وحدت ملی و اقتدار فرهنگ اسلامی ایرانی است. آموزه های دینی، سیمای معصومین(علیهم السلام)، سخنان و روایات سازنده و شجاعانة آنان برای روشنگری و استبدادستیزی از مبانی مهمّ ادبیات پایداری در زبان و ادب فارسی است، چنان که مناظره های امام رضا(علیه السلام) با بزرگان و دانشمندان ادیان گوناگون در شمار این مبانی نظری است. بر این اساس، مناظره های امام رضا(علیه السلام) مبتنی بر فرهنگ پایداری، تأثیر شگرفی در ادب فارسی داشته و جلوه هایی از پایداری را در شعر رضوی معاصر پدید آورده است. پژوهش پیشِ رو با هدف تبیین جلوه های پایداری در مناظره های امام رضا(علیه السلام) و بازنمایی آن در سروده های رضوی صفارزاده و موسوی گرمارودی است که با رویکردی توصیفی تحلیلی انجام شده و نشان داده است که امام رضا(علیه السلام) بهترین و کارآمدترین استراتژی فرهنگی را در پاسداری از حریم آموزه های دینی و عقاید مذهبی خویش در برابر ناآگاهی مدعیان فرقه های گوناگون برگزیده است. نتیجه بررسی ها حاکی است، جلوه هایی مانند نهضت فکری علیه ناآگاهی، شجاعت در رویارویی با منکران، آزاداندیشی، دادگری، شکیبایی و پایداری، پناه دادن به مظلومان، شهادت طلبی مبتنی بر آگاهی بخشی از موضوعات مناظره های امام رضا(علیه السلام) است که در اشعار رضوی شاعران مورد نظر بازنمایی گردیده و این پژوهش آنها را تحلیل کرده و نشان داده است.
۴۳.

تحلیل تقابل واژگانی شعر رضوی شاعران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات پایداری نشانه شناسی تقابل واژگانی شعر رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۵۳
چکیده نشانه شناسی ساختارگرا چگونگی شکل گیری معنا و بازنمود واقعیت را بررسی می کند و معتقد است که دال و مدلول به شدت با یکدیگر پیوند دارند و ارتباطی پی آیند میان آن ها برقرار است، به گونه ای که هر دالی یادآور مدلولی خاص در ذهن است. این نوع نشانه شناسی تقابل های دوگانه را عناصری بنیادین در بررسی ساختاری و معنایی آثار ادبی و از اصلی ترین روش های دستیابی به ساختار متن می داند. این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین گفتمان مؤثر بر ساختار زبان و اندیشه در سروده های رضوی شاعران دفاع مقدس بر اساس انواع زوج های متقابل در سطح واژگانی و معنایی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و زوج های متضاد و تقابل معنایی واژگان را معطوف به مفاهیم و جلوه های ازلی- ابدی پایداری بررسی کرده است، چنان که جهان دوگانه هایی را که در ساختار این اشعار پنهان است، آشکار گردانیده و انواع تقابل های واژگانی مدرج، مکمل، دوسویه، ضمنی و صوری، جهتی، خطی و متقاطر و هم سنگ و تقابل معنایی مفاهیم و موضوعاتی نظیر: لطف/ قهر، فقر/ غنا، پاکی/ پلیدی، عشق/ عقل، ظلمت/ نور، کفر/ دین، بیماری/ شفابخشی، ظلم ستیزی/ ستمگری، شجاعت/ زبونی، غربت/ آشنایی و نیز تقابل دو رنگ سبز و سرخ را در شعر رضوی شاعران دفاع مقدس تحلیل کرده است تا شگردهای بهره گیری شاعران را از جفت های متقابل برای تبیین شخصیت متعالی امام رضا (ع) در یکسان نگری انسانی نشان دهد.
۴۴.

تحلیل انتقادی گفتمان واژگان ترانه های نوازشی بر پایه انگاره فرکلاف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل انتقادی گفتمان ترانه های نوازشی نورمن فرکلاف ادبیات شفاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۵۷۸
ترانه های نوازشی بخشی از ترانه های عامیانه کودکان هستند که از خلق وخوی مادرانه سرشارند و آرمان ها، آرزوها، رنج ها، حسرت ها و دلتنگی های مادر را بر پایه نظام های فرهنگی و رفتارهای اجتماعی بیان می کنند تا محرک عواطف کودکان باشند. پژوهش پیش رو، ترانه های نوازشی فارسی را از طریق نشانه های موجود در متن، بر اساس نظریه تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف در سطح توصیف واژگانی با رویکردی توصیفی - تحلیلی در 1000 مصراع که بسامد کاربردی آن ها، اساس این گزینش بوده ، واکاوی کرده است. دستاورد پژوهش نشان می دهد، انواع طبقه بندی واژگانی بر اساس نظریه مذکور در این گونه از ترانه ها کاربرد داشته؛ اما بسامد کاربرد واژه های زبان محاوره ای بیش از گونه های دیگر است. چنان که گفتمان مادر در بیان واقعیت های اجتماعی مانند مردسالاری، برتری جنسیتی، بی وفایی همسر، فقر و اوضاع نابسامان اقتصادی و بیداد زمانه در قالب واژه های محاوره ای و عامیانه با زبانی ساده و زیبا و برخاسته از عشق و عاطفه آمده است. بر این اساس، واژه های ترانه ها نقش مؤثری در آفرینش عاطفه شعری و انتقال احساس مادرانه (ترس از آینده، امید به آینده، نفرت، تنهایی و درنهایت پذیرش مخاطب) دارند. چنان که بیان واقعیت های جامعه در قالب واژه های عامیانه، سبب فهم کامل کودک از واقعیت های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و نیز اثرگذاری کلام مادر بر ذهن وی (کودک) شده است.
۴۵.

بررسی جلوه های ناتورالیسم در داستان های کوتاه دولت آبادی و درویشیان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: داستان کوتاه ناتورالیسم محمود دولت آبادی علی اشرف درویشیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۶۴۶
مکتب ادبی ناتورالیسم از بطن رئالیسم پدید آمده که طبیعت را عنصر اثرگذار بر ساختار زندگی دانسته و هدف آن بیان واقعیت های دردناک جامعه است. سبک نویسندگی محمود دولت آبادی و علی اشرف درویشیان رئالیسم است و از نویسندگان صاحب سبک در میان داستان نویسان نسل سوم ادبیات داستانی ایران هستند. داستان های کوتاه این نویسندگان علی رغم تفاوت های سبک نویسندگی، در بُعد اندیشه شباهت هایی دارند که اندیشه های ناتورالیستی دو نویسنده در داستان های کوتاهشان یکی از این شباهت هاست، چنان که درون مایه های ناتورالیستی فراوانی در داستان های کوتاه دولت آبادی (ته شب، ادبار، مرد، از خم چمبر، گاواره بان، عقیل عقیل، آوسنه باباسبحان، باشبیرو، سایه های خسته) و درویشیان (فصل نان، از این ولایت، همراه آهنگ های بابام، آبشوران) که عموماً مربوط به فضای ایرانِ دوره پهلوی دوم هستند، دیده می شود. این نویسندگان زشتی های جامعه ایرانِ دهه چهل را آشکارا در شرایط خاصّی از اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی به تصویر کشیده اند. بنابر این، پژوهش پیش روی با هدف تبیین جلوه های ناتورالیستی در آثار دولت آبادی و درویشیان با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده که دستاورد آن تحلیل و تبیین جلوه هایی مشترک از ناتورالیسم مانند: فقر و بیکاری، خشونت علیه زنان، جهل و خرافه، نبود عشق و زیبایی، کارکرد زبان محاوره، توصیف دقیق و شرح جزئیات، مرگ و فرجام غم انگیز توصیف رنج ها و سختی های زندگی شکست حرمت کلمات و مفاهیم، فضاسازی تیره و آزارنده د ر داستان های کوتاه این دو نویسنده است.
۴۶.

تحلیل تراژدی های شاهنامه فردوسی بر پایه افسانه مضمون ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادب حماسی شاهنامه فردوسی تراژدی ارسطو افسانه مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۴۸۲
ارسطو تراژدی را به اجزایی شش گانه تقسیم کرده است و افسانة مضمون (پی رنگ) از اهمّ آن هاست که پی رنگ تراژدی های شاهنامة فردوسی هم گونی جالب توجّهی با آن دارد. این پژوهش با هدف تبیین پی رنگ تراژدی های شاهنامة فردوسی بر پایة دیدگاه ارسطو با روی کردی توصیفی - تحلیلی انجام شده و نشان داده است که پی رنگ تراژدی های شاهنامه غالباً با عنصر پی رنگ ارسطویی و اجزای آن: بازشناخت، دگرگونی و واقعة دردانگیز هم خوانی دارد، چنان که روابط علّی و معلولی رخ دادهای تراژدی ها، وجود بازشناخت و دگرگونی در آن ها و واقعة دردانگیز سرنوشت قهرمان، خواننده را به خواندن چندین بارة تراژدی های شاهنامه ترغیب می کند. بنابراین، راز ماندگاری و جذابیت تراژدی های شاهنامة فردوسی ریشه در پی رنگِ محکم و استوار آن ها دارد که با الگوی ارسطو تا حدود زیادی منطبق است، اگر چه روی کرد ناهم گونی پی رنگ تراژدی های شاهنامة فردوسی با الگوی پی رنگِ ارسطویی در بخشی از ساختار روایی مانند پیش گویی آغاز آن ها و غلبة سرنوشت و تقدیر فرجامین در این تراژدی ها وجود دارد.
۴۷.

تحلیل سفر روحانی ویراف در ارداویراف نامه بر اساس الگوی کمبل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کهن الگو جوزف کمپبل سفر قهرمان ارداویراف نامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۴ تعداد دانلود : ۶۷۰
معراج نامه ها از گونه های کهن در ادب دینی هستند و نمونه های کمابیش مشابهی در فرهنگ های جهان دارند. ارداویراف نامه مفصل ترین معراج نامه مزدایی است که داستان سفر روحانی ویراف به جهان دیگر و بازگشت پیروزمندانه وی را گزارش کرده است. به باور جوزف کمبل، سفر قهرمان در متون روایی همه ملت های جهان از ساختار واحد و مشابهی برخوردار است که بر امده از ناخوداگاه جمعی است. اهمیت این پژوهش تلاش برای تجلی مؤلفه های فرهنگ پیشین ایرانی در چنین اثاری با تکیه بر نظریه های پذیرفته جهانی است که با هدف تبیین مراحل سفر قهرمان (ویراف) در ارداویراف نامه بر اساس الگوی کمبل با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و دستاورد پژوهش حاکی است که سفر ویراف با مراحل سه گانه (عزیمت، تشرف و بازگشت) سفر قهرمان در الگوی کمبل تا حدودی هم خوانی دارد و در مواردی از زیرگونه های هفده گانه فاقد معادل است که دلیل ان نوع نگرش به سیمای قهرمان در ساحت هدف های دینی و اسطوره ای و نیز تفاوت بنیادین موضوع معراج با سفر قهرمان است
۴۸.

بررسی هنجارگریزی معنایی در لالایی ایرانی و اله تاجیکی بر اساس نظریة لیچ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هنجارگریزی معنایی ادبیات عامه جفری لیچ لالایی ایرانی اله تاجیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۴ تعداد دانلود : ۸۳۸
لالایی و اله سروده هایی با نرما و نازکای مادرانه از گونة ادب عامه است که مخاطب آن کودکان هستند و نیز هنجارگریزی از موثرترین شگردهای برجسته سازی و آشنایی زدایی است که رویکردی مؤثر و کارکردی ویژه در شعر دارد و سرایندگان لالایی های ایرانی و اله های تاجیکی از آن بهره برده و از سروده های خود آشنایی زدایی کرده اند تا ذهن شنونده را با برجستگی منظومة فکری و هنری نهفته در این گونه سروده ها بیشتر به کاوش وادارند و لذّت آن ها دوچندان گردد. این پژوهش با هدف تبیین شگردهای هنجارگریزی معنایی در لالایی ایرانی و تاجیکی با رویکردی توصیفی- تحلیلی با تکیه بر ادبیات تطبیقی در چارچوب مکتب ساخت گرایی و بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ انجام شده و مهم ترین صورت فراهنجاری؛ یعنی هنجارگریزی معنایی را در لالایی ایران و اله تاجیکستان بررسی کرده است. گزینش جامعه آماری پژوهش حاضر بر اساس 700 مصراع پرکاربرد از لالایی های ایرانی و نیز 700 مصراع پرکاربرد از اله های تاجیکی است که بررسی ها نشان می دهد، انواع هنجارگریزی معنایی مانند جسم پنداری، سیال پنداری، حیوان پنداری، تجریدگرایی و گیاه پنداری در این سروده های مادرانه کاربرد داشته که گیاه پنداری بیش از دیگر موارد هنجارگریزی معنایی خودنمایی می کند. کاربرد انواع هنجارگریزی معنایی در این سروده ها در انتقال احساس مادرانه، عاطفة شعری و در نهایت پذیرش مخاطب کارکردی مؤثر و پربار داشته تا ذهن شنونده، به ویژه کودک بیشتر درگیر زیبایی شعری و عاطفه معنایی آن ها گردد.
۴۹.

افسانه های ایرانی پریان ابزاری برای فکرپروری کودکان (رهیافتی آموزشی بر اساس نظریه لیپمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افسانه های ایرانی پریان متیو لیپمن فلسفه برای کودکان آموزش تفکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۴۲۲
لیپمن برنامه فبک را بنیان نهاد و داستان را ابزاری اساسی برای فکرپروری و آموزش کودکان معرفی و شالوده ای نو برای آموزش آن ها پی ریزی کرد. این پژوهش بسندگی ادبی، فلسفی و روان شناختی پنج افسانه ایرانی پریان را بر اساس نظریه لیپمن در پاسخ به پرسشی که چگونه این افسانه ها پاسخ گوی برخی اندیشه های کودکان هستند؟ با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی کرده است. یافته های تحقیق حاکی است که این افسانه ها مفاهیمی متعالی مانند زیبایی، عشق، دانایی، خودبینی و ... دارند و درون مایه فلسفی آن ها غنی و زمینه ساز تکوین پرسش های چالشی در ذهن کودکان است. افسانه های «ثروتمند حسود و مار» و «دژهوش ربا»، گفت وگوهای بیشتری نسبت به افسانه های دیگر دارند که از این زاویه چالشی ترند و نیز افسانه دژ هوش ربا الگویی از حلقه کندوکاو دارد. این افسانه ها از منظر زبانی و انتقال مفاهیم، غنای روان شناختی مطلوبی برای کودکان دارند، امّا داستان «زردپری» و «بی بی ناردونه» قسمت های خشنی دارند و با شرایط اجتماعی کنونی مطابقت ندارند. رویکرد ادبی این افسانه ها شخصیّت های پویایی را نمایش می دهند که کودک را با خود همراه می کنند، امّا نیازمند تغییر پیرنگ در چارچوب برنامه فبک هستند. موضوع این افسانه ها علاوه بر تحلیل محتوایی از جنبه تجویزی که شامل رویکردهایی مطلوب برای گسترش آموزش تفکّر فلسفی در کودکان است، تحلیل شده است.
۵۰.

خوانش رابطه بینامتنی شعر رضوی معاصر و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شعر رضوی معاصر قرآن کریم بینامتنیت روابط بینامتنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۴۵۶
رابطة بینامتنی و اثرپذیری شاعران از متون دیگر، از جذّاب ترین مقوله های قابل بررسی در نقد ادبی و ادبیات تطبیقی است و شعر رضوی از این رهگذر، سرشار از پشتوانه های قرآنی، عناصر ارزشی، مناسبات بینامتنی و کارکردی است که از منظر رویکرد بینامتنیت قابل مطالعه است. این پژوهش با هدف تبیین انواع روابط بینامتنی شعر رضوی معاصر و قرآن کریم به روش تحلیلی، شیوه های اثرپذیری شعر رضوی از قرآن کریم و چگونگی بازتاب واژه ها، تعبیرات، ترکیب ها، مفاهیم و مضامین قرآن کریم در شعر رضوی معاصر را بررسی کرده و نشان داده است که از میان انواع روابط بینامتنی، رابطة شعر رضوی با قرآن کریم از نوع درون نشانه ای، درون فرهنگی، بینامتنی قوی و درزمانی و نیز از حیث فنی و هنری دارای رابطة کامل متنی، کامل تعدیلی، جزئی، واژگانی، مفهومی و تلمیحی است که از میان آن ها، بارزترین نوع هم حضوری دو متن مورد بررسی رابطة واژگانی و جزئی است.
۵۱.

بررسی نوستالژی در دیوان غلامرضا ارکوازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غلامرضا ارکوازی غم غربت نوستالژی شعر بومی و محلی فرهنگ ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۳ تعداد دانلود : ۵۰۳
نوستالژی یا غم غربت، حسرت و دلتنگی انسان نسبت به گذشتة سرشار از موفقیت خویش است و در اساس، اصطلاحی روانشناختی است که وارد ادبیات شده و زمینه گسترش پژوهش های بینارشته ای را فراهم کرده است. فقر، حصر و زندان، مهاجرت، دوری از وطن، مصیبت و معصیت در ایجاد این احساس مؤثر است. روانشناسان، نوستالژی را یک حالت هیجانی و انگیزشی پیچیده می دانند که گاهی حاصل غم غربت و میل بازگشت به وطن و گاهی درماندگی ناشی از تفکر دربارة آن وطن است. غلامرضاخان ارکوازی، شاعر بلندآوازة ادب سنتی کردی، زیر تأثیر عوامل و شرایطی، جلای وطن کرده و غم دوری از وطن، فقدان عزیزان و حصر و زندان، خاطرات تلخی را برای او بر جای گذاشته و باعث شده است فضایی سرشار از دلتنگی و غم غربت را در شعر خود بیافریند. این پژوهش با هدف تبیین عاطفة غم غربت در آثار غلامرضا ارکوازی، شاعر بلند آوازة ایلامی با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و گونه های نوستالژی مانند دوری از فرزند، یار و دیار و نیز تنوع موضوعی آن از گونة فردی و جمعی را بررسی کرده است. حاصل پژوهش نشان می دهد که شاعر، گاهی این موارد را در قالب گونه های بلاغی نمود داده و گاهی عاطفة فردی و جمعی غم غربت را در گونه های رنگ ها تبیین کرده است.
۵۲.

جلوه های اوصاف رضوی در خراسانی های یدالله بهزاد کرمانشاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام رضا (ع) یدالله بهزاد کرمانشاهی گلی بیرنگ یادگارِمهر شعر معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۳۴۶
یدالله بهزاد کرمانشاهی(1304- 1386) از شاعران متعهدِ معاصر است که عشق به معصومین و اهل بیت(ع) یکی از بن مایه های اصلی شعر او را تشکیل می دهد؛ به گونه ای که بن مایة بخشی از شعرهای او در مجموعة«گلی بیرنگ» و «یادگارِمهر» بازتاب باورها و اعتقادات مذهبی شاعر در این زمینه است. پژوهش حاضر جلوه های فرهنگ رضوی را در قصیدة «خراسانی ها» از دفتر شعری "گلی بیرنگ" یدالله بهزاد کرمانشاهی تحلیل و بررسی خواهد کرد و یافته های آن نشان می دهد که سخنان گوهرخیز و عبیرآمیز امام رضا (ع) خاستگاه و آبشخور آگاهی بهزاد کرمانشاهی از برخی سویه های شخصیت معنوی حضرت است که شاعر با آن آشنایی یافته است. بنابراین، شعر بهزاد کرمانشاهی در بازخوانی شخصیت فرهنگی و معنوی امام رضا (ع) از اغراق های ناروا به دور است، بلکه شاعر در قصیدة «خراسانی ها» با زبانی شاعرانه و شعری ادیبانه، آشکارا عشق و ارادت خود را به امام رضا (ع) از سویدای جان و بن دندان نشان داده است؛ چنان که پس از تحمیدیه ای در وصف مردم خراسان، آن هم متأثر از پرتوافکنی خورشید خراسان بر آن سرزمین، جلوه ای از اوصاف شخصیت معنوی امام رضا (ع) و تأثیر جدی آن را بر رضوی گرایان معرفت طلب بازخوانی کرده و در آینة شعرش به تصویر کشیده است.
۵۳.

جلوه های سیمای امام رضا(ع) در برخی آیین های نمادین و ادب عامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ عامه امام رضا (ع) فرهنگ رضوی ادب عامه آیین های نمادین ادب آیینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۶ تعداد دانلود : ۶۳۹
فرهنگ و ادبیات آیینی ایران ریشه در اعتقادات دینی و پیوند عمیق عاطفی با معصومین، به خصوص امام رضا (ع)، دارد و از این آبشخور های ارزشمند و متعالی بهره مند شده است. تحلیل و تبیین آیین های نمادین و ادبیات آیینی رضوی عامه، علاوه بر تبیین پیوندهای آن با فرهنگ رضوی و شخصیت امام رضا (ع)، معتقدات و باورهای ما را نیز غنا و گسترش می دهد. آیین های نمادین و ادبیات عامه رضوی و کارکرد و برآیند آن، مانند توسل جویی، هویت بخشی، انسجام یابی، همبستگی، کاستن از روزمرگی، ایجاد امید و شادی در میان نسل معاصر از نظر مؤلفه های تربیتی و ایجاد خودباوری بسیار مهم است؛ زیرا این کارکردها و آثار آن در تعمیم درک بهتر آموزه های دینی و گسترش آن در میان نسل های جوان، نقش ویژه ای را ایفا می کنند. این پژوهش برخی آیین های نمادین رضوی ازجمله چاووشی خوانی، نصب عَلم، بستن شال و روسری، نذورات، جاسبزی، سوغاتی های زیارتی، دخیل بستن به پنجره فولاد، آب نوشی از سقاخانه اسماعیل طلایی، گنبدنمای رضوی و مژدگانی، و نیز ادبیات آیینی رضوی عامه مانند لالایی، مولودی خوانی، نوحه خوانی، کارآوا و ماشین نگاره های مردمی را که متأثر از فرهنگ رضوی هستند، با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی و تبیین می کند و نشان می دهد که شخصیت امام رضا(ع) با ویژگی های برجسته ای در فرهنگ و ادبیات عامة ایرانی متجلی شده و آن را آیینی کرده است.
۵۴.

بررسی طنز در حکایت های رسالة دلگشا بر اساس الگوی رابرت لیو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طنز عبید زاکانی الگوی رابرت لیو حکایت طنزآمیز رساله دلگشا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۲ تعداد دانلود : ۸۷۰
عبید زاکانی شاعر و طنزپرداز قرن هشتم است که حکایت های طنزآمیز شاعر در رسالة دلگشا زبان تند و گزندة او را در اعتراض به فضای اجتماعی و سیاسی روزگارش به خوبی نمایانده است. نظ ریة «ان گاره معنای ی طن ز» ویکتور راسکین (Victor Raskin) حرکتی اساس ی است که در مقابل رویک رد طبقه بندی سنت ی طن ز قرار می گیرد. این نظریه سرآغاز بررسی های زبان شناسانه و معناشناسانه در حوزة طنز گردید و بر نظریه ها و الگوهای متأخر پس ازخود تأثیر گذاشت که از جملة این الگوها، طرح ارائه شده توسط رابرت لیو (Robert Lew) است. از دیدگاه لیو طنز زبان شناختی از غیر زبان شناختی جداست و آن چه سبب شکل گیری طنز مبتنی بر ویژگی های زبان شناختی می گردد، نوعی ابهام است که در حوزة آوایی، واژگانی و نحوی روی می دهد و عبید زاکانی برای طنزآمیز کردن حکایت های رسالة دلگشا از امکانات زبانی (طنز عبارتی) و امکانات غیر زبانی (طنز موقعیت) بهره برده است. بنا بر این، پژوهش پیش روی با هدف معرفی الگوی رابرت لیو و تبیین طنز در حکایت های رسالة دلگشای عبید زاکانی بر اساس چارچوب های نظری این الگو در 355 حکایت از رسالة دلگشا انجام شده است که نتایج نشان می دهد، چارچوب نظری این الگو تا حد زیادی قابلیّت تحلیل طنز در حکایت های رسالة دلگشای عبید زاکانی را دارد.
۵۵.

جلوه های مقاومت در شعر یدالله بهزاد کرمانشاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات معاصر ادبیات مقاومت ادبیات دفاع مقدس یدالله بهزاد کرمانشاهی گلی بیرنگ یادگار مهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲۲ تعداد دانلود : ۶۰۹
رویدادهای مهم یکصد سالة اخیر مانند نهضت مشروطه ، استبداد دوران پهلوی اوّل و دوّم، انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تحوّلی عمیق در ادبیّات معاصر ایران ایجاد کرده و شاعران متعهّد، آثار ارزشمندی را با بن مایه های پایداری علیه استبداد داخلی، ستمگری استکبار جهانی و تجاوزگری دشمن بعثی آفریده اند. یدالله بهزاد کرمانشاهی از شاعران متعهّد و ملتزم معاصر است که علیه حاکمیّت استبدادی پهلوی دوم و تجاوزگری دشمن بعثی شعر سروده و جلوه های مقاومت با رویکردی آگاهی بخش و ستیهنده و با تکیه بر وطن دوستی و ظلم ستیزی مشخّصة اصلی آثار و درون مایة اشعارش گشته است؛ چنانکه روح پایداری و مبارزه در یکایک واژگان و ترکیب های شعرش موج زده، رنگی از ایثارگری و مقاومت به آن بخشیده و تعهّد شاعر را در برابر جامعه و ملّت خویش به نمایش گذاشته است. این پژوهش با هدف تبیین جلوه های مقاومت و نگاهی به شگردهای بیانی آن در شعر یدالله بهزاد به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و نشان داده است که شاعر، میهن دوستی، آزادی خواهی، آگاهی بخشی، قیام علیه استبداد داخلی، ماندگاری و ایستادگی در زادبوم، فراخوان علیه تجاوزگری، تکریم ایثارگری و کارکرد الگو های پایداری را در شعری مُلهَم از تخیّل شاعرانه با سبکی نمادین و لحنی حماسی سروده و اندیشه های ستم ستیزی خود را با الگوپذیری از پیشوایان دینی و شخصیّت های ملّی به عنوان نمادهای پایداری در زبانی نمادین بهتر و بیشتر به مخاطب معرّفی کرده است.
۵۶.

بازنمایی آموزه های تعلیمی کودکان در افسانه های لافونتن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات تعلیمی ژان دو لافونتن فابل افسانه آموزه های تعلیمی اخلاقی لافونتن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات جهان نقد و بررسی آثار
تعداد بازدید : ۸۱۳ تعداد دانلود : ۵۳۸
آموزه های تعلیمی اخلاقی از مؤلفه های مهم آثار ادبای بزرگ هستند که در شکل گیری صحیح مبانی تعلیمی اخلاقی در جوامع انسانی نقش اساسی ایفا می کنند. ژان دو لافونتن از شاعران کلاسیک قرن هفدهم فرانسه ادبیات تعلیمی را محدود به تلقین و تبلیغ نصایح خشک نکرد و مسائل گوناگون تعلیمی اخلاقی را حسب شرایط مخاطب ارزیابی نمود و آن چه را در نگاهش سدّ راه تکامل جامعه انسانی بود، در قالب افسانه بازنمایی کرد تا به مخاطبانش (کودکان) عرضه کند.\nاین پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی برای تبیین اندیشه های تعلیمی اخلاقی لافونتن در مجموعة افسانه هایش انجام شده است تا به مخاطب بنمایاند، گونه های آموزه های تعلیمی در افسانه های لافونتن کدامند؟ و رویکرد وی در بیان این آموزه ها چگونه است؟ بررسی ها نشان می دهد، لافونتن اندیشه های تعلیمی اخلاقی خود را مانند علم آموزی، دعوت به کار و تلاش، نکوهش تملق، نهی خودپسندی، دعوت به نرم خویی و ملایمت، نوع دوستی و دیگرگزینی در قالب فابل ها و پارابل های داستانی تخیّلی تبیین کرده است.
۵۷.

شخصی سازی و روند عدول از خودکاری زبان در شعر احمد عزیزی

نویسنده:

کلید واژه ها: احمد عزیزی شخصی سازی زبان فراهنجاری زبان معیار شعر معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۸۴
فراهنجاری یکی از شگرد های برجسته سازی زبان در شعر و عدول از خودکاری آن است که کاربرد گونه های متعدد آن در شعر معاصر اهمیّت یافته، سیمایی متمایز به سبک آن بخشیده، موجبات تازگی در بیان و درنگ در دریافت معنای آن را فراهم آورده و عواطف و هیجانات شاعرانه را بدون ملاحظه معمول به زبان در چنین فضایی برای مخاطب نمایش می دهد. شعر احمد عزیزی یکی از نمودهای این تحوّل زبانی است که اصول ثابت زبان را شکسته، گستره این نوزایی و عادت گریزی گشته و توجّه مخاطب را با دگردیسی در لایه های کاربردی زبان شعرش به شخصی سازی آن جلب می نماید. این پژوهش با هدف تبیین شگردهای فراهنجاری زبانی در شعر احمد عزیزی، عناصر زبانی سبک ساز را در سروده های شاعر به روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده و رهیافت های زبان شخصی شعرش را در آشنایی زدایی و عدول از خودکاری زبان تحلیل کرده است که چشم انداز کلّی تحقیق نشان می دهد، احمد عزیزی با بهره برداری از آرایه های تصویری نوین، کاربردهای ترکیبی نامعمول و تصرّف در اصول آوایی و گویشی، غبار عادت را از کلام عادی زدوده و ساحت شعرش را از آفرینش های دیگرگون سرشار نموده است، چنان که بار احساسات شاعرانه اش را بر دوش شخصی سازی زبان شعرش نهاده و درنگی مفهومی در نظام سخن پردازی و شاعری ایجادکرده است.
۵۸.

بررسی تطبیقی عنصر زمان و زمانمندی خطی و یادواره ای (مطالعة موردی: «بعد از ظهر سبز» و «دُومَه وَد حَامِد»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ژرار ژنت مصطفی مستور طیب صالح زمانمندی خطی و یادواره ای ژولیوا کریستوا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی روایت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : ۹۳۷ تعداد دانلود : ۶۶۰
روایت شناسی و به ویژه مقوله زمان در روایت از دانش های جدید نقد ادبی و روایی در چند دهة اخیر است. ژرار ژنت فرانسوی موفّق ترین نظریه پرداز زمان روایی است که نظریه خویش را در سه قالب «نظم، تداوم و بسامد» مطرح کرده است. هم چنین ژولیوا کریستوا نیز بر این عقیده است که می توان زمان داستان های روایی را با تحلیل زمان روایی و زمان متن مورد بحث به دو گونه زمانمندی یادواره ای و خطی تقسیم کرد. در واقع زمانمندی خطی خصلتی دراماتیک و زمانمندی یادواره ای خصلتی روایی به متن می دهد. این پژوهش دو داستان کوتاه «بعد از ظهر سبز» از مصطفی مستور، داستان پرداز ایرانی و «دُومَه ود حَامِد» از طیب صالح، رمان نویس نامدار سودانی را با هدف تبیین عنصر زمان و زمانمندی خطی و یادواره ای به روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد ادبیات تطبیقی بررسی کرده و نشان داده است که این دو اثر به دلیل به کارگیری استرجاعات و پرش های زمانی فراوان در چارچوب نظریه ژنت و زمانمندی خطی و یادواره ای قابل بررسی هستند، شاکله های روایی زمان و نیز نزدیکی این دو نظریه در باب زمان روایی (زمانمندی یادواره ای) و دراماتیک (خطی) در دو اثر تقریباً یکی است که این جستار تقرب و همگرایی این دو داستان را به نظریه زمانمندی ژنت و زمانمندی یادواره ای کریستوا تبیین کرده است، با این تفاوت که متن داستان «دُومه ود حَامِد» خصلت روایی بیشتری با این دو نظریه و به ویژه زمانمندی یادواره ای کریستوا دارد.
۵۹.

نقد تطبیقی حکایت های بهارستان جامی با داستان های مینیمالیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد تطبیقی عبدالرحمن جامی مینیمالیسم بهارستان جامی حکایت های مینیمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۱ تعداد دانلود : ۸۲۹
تأکید و تمرکز فرمالیست ها بر خَلق فُرم های نو با کمک استراتژی های کلامی، خالقان آثار ادبی را بیش از پیش به سوی مسائل مربوط به فُرم و تکنیک کشاند. نویسندگان این عرصه با بهره مندی از شگردهایی چون بی پیرایگی و سادگی زبان و مفاهیم،غافل گیری،به کارگیری تِمِ جذّاب، خلاصه گویی و کمال ایجاز وواقع گراییبه آفرینش گونه ای داستانی نائل شدند که بر مبنای فُرم و ظرافت های تکنیکی و بیان موضوع در کمترین حجم ممکن برای نفوذ به عمق آگاهی و عواطف خواننده خَلق شد که به مینیمالیسم شهرت یافت. در برخی آثار کلاسیک نثر فارسی همچون «بهارستان» جامی، حکایت های کوتاهی وجود دارد که در پنداشت بعضی پژوهشگران شباهت های فراوانی با داستان های مینیمال دارند و قابل انطباق با مشخّصه های مینیمالیسم می باشند. این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی وجوه تشابه و تفاوت حکایت های کوتاه «بهارستان» جامی و مشخّصه های مینیمالیسم را بررسی کرده است و نشان داده است که به رغم نظر برخی از پژوهشگران، حکایت های کوتاه «بهارستان» جامی نه تنها با داستان های مینیمالیستی کاملاً قابل انطباق نیستند، بلکه در کنار شباهت های ظاهری و صوری، تفاوت های بارزی نیز میان آنها وجود دارد.
۶۰.

بررسی تطبیقی سیمای امام رضا (ع) و انبیای الهی (مطالعة موردی: شعر فارسی و قرآن کریم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم ادبیات تطبیقی امام رضا (ع) انبیای غیر اولوالعزم شعر رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۹ تعداد دانلود : ۴۶۹
هجرت امام رضا (ع) از مدینه به ایران، خراسان را قبلة دل های پیروان آل علی (ع) گردانید و ذهن و زبان شاعران پارسی گوی با سیره و سیمای رضوی پیوند یافت. سنایی غزنوی شاعر پارسی گوی قرن ششم هجری در پی تحوّلات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی پیشگام شد و پس از آن، پردازش سیمای رضوی یکی از موضوعات مهم در شعر شاعران پارسی گوی گردید. این پژوهش با هدف تبیین جلوه های سیمای امام رضا (ع) و برابری یا برتری آن با سیمای برخی انبیای الهی غیر اولوالعزم (حضرت آدم، ادریس، داوود، سلیمان، یوسف و خضر علیهم السّلام) با تکیه بر آیات و قصص قرآن کریم در شعر فارسی به روش توصیفی - تحلیلی و رویکردی تطبیقی انجام گردیده است. بنابراین، در پی پاسخ به چگونگی کمّی و کیفی جلوه های سیمای انبیاییِ امام رضا (ع) در شعر فارسی با تکیه بر آیات و قصص قرآن کریم مشخّص گردید که سیمای ظاهری، سجایای فردی و اجتماعی، سیرة تعلیمی و تبلیغی، کرامات و دانش امام رضا (ع) و نیز رویدادهای مشابه در حیات مادّی و معنوی آن حضرت، در سیمای انبیای مذکور یکی است، بلکه در مواردی نور وجودی آن ها برگرفته از سیمای رضوی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان