وحید پاشایی

وحید پاشایی

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکترای شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب 
پست الکترونیکی: pashaeivahid@gmail.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

پاسخ به شبهات ناصر القفاری دربارة بدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: علم الهی علم غیب لوح محفوظ لوح محو و اثبات بدا قفاری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام فرق و مذاهب تشیع
تعداد بازدید : ۲۰۲۸ تعداد دانلود : ۹۹۷
بدا یکی از کلید ی ترین آموزه های شیعه است و فهم درست آن می تواند در زمینة باورهایی مثل خداشناسی، پیامبرشناسی و امام شناسی، همچون علم و ارادة الهی و علم غیب معصومان و پرسش های مطرح دربارة آنها راه گشا باشد. این مقاله بر آن است تا شبهات ناصر القفاری، یکی از علمای وهابی را دربارة مسئله بدا، با ادلة نقلی و عقلی به نقد کشیده، اثبات کند که استعمال بدا برای خداوند از سوی شیعیان مستلزم هیچ محذوری همچون نسبت جهل به خداوند یا برتری اهل بیت(ع) بر خالق یا غلو در جایگاه ائمه(ع) نیست. استعمال این اصطلاح، مجازی است و بدا در علم خداوند به معنای وقوع آن در لوح محو و اثبات است که تقدیرات در آن ثبت می شود و متعلق علم فعلی خداست. علم ذاتی خداوند لایزال و لایتغیر و در لوح محفوظ نزد خداوند است. همچنین غیب دانی امامان شیعه ریشه در منابع وحیانی دارد و به دلیل تفاوت بارز با علم غیب الهی در کمیت و کیفیت، مستلزم هیچ گونه برتری ایشان بر خداوند یا هیچ غلوی دربارة شخصیت ایشان نیست. داستان های تاریخی مورد استناد قفاری نیز دارای تناقض و ناپذیرفتنی اند.
۲.

رویارویی خاندان کریم خانیه شیخیه با بابیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: باب شیخیه کریم خانیه ادعای نبوت ادعای امامت ادعای الوهیت ردیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۱ تعداد دانلود : ۸۳۳
یکی از نخستین مواجهات گروه های مختلف مذهبی با جریان بابیه، رویارویی شیخیه، به ویژه خاندان کریم خانیة کرمان است. رهبران این خاندان پس از ادعای علی محمد باب مبنی بر جانشینی سیدکاظم رشتی و طرح دعاوی عجیب و غریبی همچون بابیت امام زمان، امامت (مهدویت)، نبوت و الوهیت، به مقابله با باب و پیروانش برخاستند و در این زمینه ردیات متعددی نوشتند. آنان با استناد به محکمات کتاب و سنت و نیز با بهره گیری از موارد اجماعی و ادلة عقلی، ادعاهای باب را نقد کردند و آنها را فاقد وجاهت علمی و عقلی برشمردند. این نوشتار پس از گزارشی مختصر از ردّیه نویسان طایفة کریم خانیه، به گزارش کرونولوجیکالی و توصیفی ساختاری آنها پرداخته، محورهای اساسی این ردّیه ها را تبیین می کند و براساس گزارشی دیالکتیکی واکنش بابیان را نیز بررسی می کند و در آخر تحلیل و جمع بندی نهایی را ارائه می نماید.
۴.

خودگروی اخلاقی؛ نگاهی قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودگروی اخلاقی نظریه اخلاقی اسلام اخلاق قرآنی خودگروی روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۷ تعداد دانلود : ۴۶۷
عرضه نظریات رایج در فلسفه اخلاق بر قرآن و حدیث به عنوان منابع اصلی تفکر اسلامی و سنجش این نظریات با مبانی و مفاهیم این منابع، در عین صعوبت می تواند تا حدی برای ترسیم نظریه اخلاقی اسلام راهگشا باشد. در این مقاله، نظریه خودگروی اخلاقی به مثابه یکی از نظریات مطرح در حوزه اخلاق هنجاری، با عرضه بر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می رسد بیشتر آیات قرآن در حوزه اخلاق، ظاهری خودگروانه داشته، انسان را به سوی پی جویی منفعت اخروی خویش نظیر رسیدن به بهشت، رضوان الهی، فلاح و... ترغیب می کند. اما همچنان آیات دیگری را می توان یافت که در برابر خودگروی اخلاقی قرار دارند و این نشان دهنده آن است که نظریه اخلاقی اسلام با استناد به آیات قرآن کریم تنها در خودگروی خلاصه نمی شود و تبیین اینکه نظریه اخلاقی اسلام دارای چه ویژگی هایی است، نیازمند داشتن نگاهی جامع به آیات قرآن کریم و دیگر منابع است.
۵.

مبانی جهان شناختی اخلاق در اندیشه کلامی سیدمرتضی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: عوالم وجود انگیزش اخلاقی معناداری اخلاق عالم دنیا عالم ذر سیدمرتضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۲۹۱
برای ترسیم یک نظام اخلاقی، به مبانی مختلف و مستحکمی نیاز است. یکی از مهم ترین مبانی در ارائه یک نظام اخلاق، مبانی جهان شناختی است که نگاه اندیشمندان به عوالم هستی و اصول حاکم بر آن را بازتاب می کند. سیدمرتضی، از اندیشمندان بنام شیعه در اندیشه های کلامی خود، نگرشی به جهان هستی دارد که در نتیجه منجر به تقسیم عوالم وجود، به عوالم پیش از دنیا، عالم دنیا و عوالم پس از دنیا شده است. این نوشتار، به تشریح و تحلیل این نگرش و تأثیر آن در اخلاق پرداخته و به نتایجی همچون انگیزش اخلاقی با توجه به اعتقاد به عوالم پسینی دنیا و ثواب و عقاب اخروی، معناداری اخلاق با توجه به انکار عالم ذر پیش از دنیا و توجیه چرایی زیست اخلاقی، در اثر اعتقاد به ناظمی مدبر و صاحب قوانین در دنیا رسیده است.
۶.

نگرشی تطبیقی به خوانش متن از دیدگاه شلایرماخر و سیدمرتضی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قصد مؤلف معنای گوهری شلایرماخر سیدمرتضی تأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۵۲۵
خوانش متن و تفسیر آن به ویژه در رویارویی با متون مقدس دینی، سبب پیدایش رویکردهای مختلفی شده است. این رویکردها در سنت غربی، همان رویکردهای هرمنوتیکی هستند که در یک دسته بندی کلاسیک و مدرن، بر امکان کشف قصد گوهری و نیت اصلی مؤلف و صاحب متن، یا انکار آن استوار است. شلایرماخر به عنوان بنیان گذار هرمنوتیک کلاسیک، کشف معنای گوهری و قصد اصلی مؤلف را در یک دایره ی شناختی دیالکتیکی که میان متن و جهان ذهنی صاحب متن اتفاق می افتد، ممکن و تحقق آن را براساس فهم دستوری و فنی-روان شناختی ادعا می کند که حتی می تواند به ارائه ی یک فهم برتر از خود مؤلف منجر شود. در سوی دیگر، سیدمرتضی به عنوان بنیان گذار تفسیر عقلی در شیعه، باتوجه به مبانی کلامی خود نظیر باور به توحید، وحی، تکلیف و لطف الهی و با تکیه بر حسن و قبح عقلی، بر وجود یک معنای گوهری در متن و کشف آن با بهره گیری از روش های عقلانی و ادبیاتی تأکید می ورزد. البته با وجود اعتبار تأویل، نمی توان بر درستی آن تأکید کرد مگر با بیان صریح خداوند از راه های علم آور.
۷.

انسان شناسی اخلاقی در مکتب بغداد با تأکید بر اندیشه های سید مرتضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: دیدگاه جسم انگارانه اختیار مبانی اخلاق نظریه الزام اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
تبیین ماهیت انسان و ویژگی های لازم او برای عملکرد اخلاقی، یکی از مهم ترین مباحث برای دستیابی به یک نظریه اخلاقی است. سید مرتضی به عنوان یکی از بنیان گذاران کلام شیعه که آوردگاه اصلی مباحث نظری عالمان پیشین است، دیدگاهی جسم انگارانه به انسان داشته که طبیعتاً در ارائه نظریه اخلاقی اش تأثیرگذار است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس اطلاعات کتابخانه ای ضمن بررسی و نقد حقیقت انسان از دیدگاه شریف مرتضی و تشریح ویژگی های انسان در نگرش وی تأثیرات آن را در اخلاق مورد واکاوی قرار داده است و نظریه وی درباره الزام اخلاقی که همان وظیفه گرایی فضیلت محور باشد را به اثبات رسانده است.
۸.

قیام امام حسین علیه السلام؛ عاقلانه یا عاشقانه؟

نویسنده:

کلید واژه ها: عقل عشق قیام امام حسین علیه السلام عقل برین عشق حقیقی عقل حسابگر عقل متعارف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۳۵۰
«عشق» از سنخ گرایش و کشش و به معنای «دوستی شدید» است و بر حقیقی و مجازی قسمت می شود. اما «عقل» ودیعه ای الهی در نفس است که روشن گری و حساب گری کرده، سنخی گرایشی ندارد و محصولات آن گاهی در حوزة «هست و نیست» (عقل نظری) و گاهی در حوزة «باید و نباید» (عقل عملی) طبقه بندی می شود. عقل عملی دارای مراتبی است که شامل عقل مصلحت اندیش (حساب گر) به عنوان مدبّر امور زندگی و عقل ایمانی است. عقل ایمانی هم به متعارف و برین (قدسی) تقسیم می شود. بر اساس عقول سه گانه، سه نوع شخصیت در انسان ها شکل می گیرد که عبارت است از: زیستی و حیوانی، عقلانی، و ربانی. با توجه به معانی «عقل» و «عشق» و شکل گیری شخصیت ها، حالات مختلفی در مصاف عقل و عشق پدید می آید که در بهترین حالت ها اگر مراد از عشق، نوع حقیقی آن و از عقل، عقل برین (قدسی) باشد، هیچ منافاتی در این رابطه وجود ندارد و انسان عاشق در حقیقت، به مقام انسان عاقل دست یافته و حرکت عاشقانة او عاقلانه ترین حرکت است. قیام امام حسین علیه السلام نیز حرکتی بر اساس عقل برین و عشق حقیقی بود که از سوی شخصیتی ربانی و متعالی صورت پذیرفت. مقالة حاضر به روش تحلیلی – توصیفی به ا این موضوع می پردازد.
۹.

ویژگی های امامت در دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه

کلید واژه ها: ویژگی های امامت امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه دعای چهل و هفتم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۷
امام در لغت به معنای مقتدا و پیشوا و امامت به معنای رهبری و پیشوایی است و در اصطلاح منصبِ الهی و جانشینی پیامبر (ص) در رهبری و مدیریت جامعه در امور مربوط به دین و دنیای امت اسلامی است. شیعه «امامت» را همچون نبوت در زمره مباحث کلامی می داند و بر این باور است که امام باید از ویژگی هایی همانند عصمت، انتصابی بودن، علم لدّنی داشتن و افضلیت برخور دار باشد، در حالی که اهل سنت امامت را جزء فروع دین می دانند و هیچ کدام از صفات مذکور را برای امام قائل نیستند. ائمه (ع) هر کدامشان با توجه به مقتضیات زمان، روشی را برای تبیین خطِ مشی، اصول و باورهای شیعه در پیش گرفتند؛ لیکن با توجه به جوّ اختناقی که بعد از حادثه عاشورا در دوران امامت امام سجاد (ع) به وجود آمد، این سؤال مطرح است که آیا حضرت به موضوع بنیادین امامت و ویژگی های آن اشاره کرده اند؟ حضرت برای تبیین این مباحث از چه روش و قالبی بهره گرفته اند؟ در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی به بررسی ویژگی های امامت با تأکید بر دعای 47 صحیفه سجادیه پرداخته شده و یافته های پژوهشی حاکی از این است که حضرت در قالب دعا والاترین آموزه های شیعه از جمله جایگاه و ویژگی های امامت را تبیین کرده اند.
۱۰.

آسیب شناسی معرفت شناختی دعا در فرهنگ شیعه

کلید واژه ها: دعا دعاپژوهی مقام رضا آسیب شناسی معرفتی دعای ناآگاهانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۶۸
دعا از مهم ترین ابزار ارتباط با خداوند و پاسخ گوی نیاز فطری انسان در اتصال به منبع حقیقی عالم است. یکی از آسیب هایی که به مقوله دعا وارد می شود، آسیب های معرفت شناختی است. اگر شخص دعاکننده از نظر معرفتی دانش و بینش مناسبی نسبت به دعا، محتوا و کارکرد آن نداشته باشد، قطعاً کمال و تعالی مورد نظر اتفاق نخواهد افتاد. از این رو بررسی آسیب های معرفت شناسانه در دعا یکی از ضروری ترین بایسته های دعاپژوهی است که پژوهشگران را برآن می دارد در این زمینه تحقیقات مفصلی را انجام دهند. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای از یک سو تبیین رابطه دعا و مقام رضا و از سوی دیگر رابطه دعا با تلاش و کوشش را برعهده دارد که در ظاهر متناقض به نظر آمده و هریک دیگری را از میدان به در می کند. به عبارتی اگر سخن از رضایت باشد، دیگر دعا و درخواست برای تغییر شرایط معنا نداشته و رضایت از مواهب الهی را مورد تردید قرار می دهد. اگر دعا امری نکوست، تلاش و کوشش چه جایگاهی در زندگی افراد دارد؟ یافته های تحقیق گواه بر آن است که هرچه بینش انسان نسبت به حق تعالی و اسماء و صفات او عمیق تر باشد مشکلات معرفت شناختی پیش نخواهد آمد، و شبهات متناقض نما در نسبت رضا و دعا دفع خواهد گردید.
۱۱.

مؤلفه های جامعه صالح در اندیشه امام موسی صدر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: جامعه صالح مدینه فاضله امام موسی صدر مؤلفه های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
تبیین تئوریک جامعه صالح و مدینه فاضله همواره یکی از دغدغه های اندیشمندان بوده و تلاش برای برپایی آن مهم ترین هدف مصلحان اجتماعی را تشکیل داده است. در این مقاله که براساس روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته، کوشش شده است براساس نوشته ها و آثار برجای مانده از امام موسی صدر به عنوان یکی از مصلحان اجتماعی دین مدار، مؤلفه های مختلف جامعه صالح ترسیم شود. مؤلفه های الهیاتی، انسان شناختی، جامعه شناختی و اخلاقی مهم ترین پایه های تفکر اجتماعی او را تشکیل می دهند که برونداد آن جامعه ای مبتنی بر اندیشه توحیدی است که همه آحاد آن جامعه ضمن برابری در مقابل قانون به دلیل برابری در آفرینش از کرامت، آزادی، مساوات و عدالت برخوردارند که افراد را به سوی هدف مشترک متعالی و الهی رهنمون می سازد. جامعه به مثابه یک پیکر واحد در سایه حق مداری و وجود فضای تربیتی مناسب به پویایی همه جانبه اقتصادی و اجتماعی منجر خواهد شد که ازبین برنده رکود و بی عدالتی خواهد بود.
۱۲.

غایت در فلسفه اخلاق؛ منظری قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: غایت اخلاقی لذت فلاح فوز سعادت رضوان الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۵
غایت در اخلاق از مهم ترین موضوعاتی است که در اخلاق هنجاری و فرا اخلاق بررسی می شود. این مقاله با تکیه بر مباحث فلسفه اخلاق غربی و آیات قرآن کریم، از رهگذر مفهوم شناسی غایت و مباحثی نظیر تعدد یا وحدت غایت و تفاوت غایت در نظریه های هنجاری، به بررسی رابطه غایات متعدد و مختلف دست یازیده و در نهایت، غایتِ مورد اشاره قرآن کریم را تحلیل کرده و شاخصه های آن را بر شمرده است. به نظر می رسد که در فلسفه اخلاقِ غرب نظام رتبی بین مصادیق غایات به «لذت» ختم می شود، اما در ادبیات قرآنی، از آنچه در فلسفه اخلاق غرب، «غایت» خوانده می شود، با واژه هایی چون «فلاح» و «فوز» تعبیر شده است. با توجه به معناشناسی فلاح و فوز، «فلاح» مقدمه فوز است که از نظر رتبی، بالاترین وآخرین غایتِ قرآنی قلمداد می شود. فلاح، جنبه رهایی و خلاصی از شُرور دارد و در مقام ارائه راهکار برای رسیدن به نتیجه مطلوب است، اما فوز همان نتیجه مطلوبی است که در پی فلاح می آید و رهایی از عذاب، نائل شدن به رحمت الهی و بهره مندی از نعمت های جاودانه بهشتی و خلود در آن را همراه دارد و بالاترین مصداقِ فوز رسیدن به مقام «رضوان الهی» است. البته، نباید از نظر دور داشت که می توان تحلیلی غیر غایت گرایانه از مباحث قرآنی نیز ارائه کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان