بازشناسی حدیث «الْإِمَام لَا یُغَسِّلُهُ إِلَّا الْإِمَام » در گفتمان واقفیّه و امامیّه (بر اساس پیشینه شناسیِ تجهیز معصومان (ع) در منابع فریقین) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پیوستگی میان پدیده های تاریخی و نظریه های حدیثی - کلامی از مطالعات میان رشته ای است که لزوم غُسل یا تجهیز هر امام توسط امام بعدی در این شمار است. این مسأله سه دانشِ حدیث، کلام و تاریخ را به هم پیوند داد و رویکردهای متفاوتی را در مواجهه با آن پدید آورد. برخی وکیلان امام کاظم (ع) - که به واقفیّه شهرت یافتند - با ادعای مهدویت ایشان به مقابله با امام رضا (ع) پرداختند و ضمن استناد به این روایت که امام را جُز امام غسل نمی دهد، شبهه ای ترتیب دادند که طبق آن، امام کاظم (ع) زنده و امام رضا (ع) امام ادعایی بود. دلیل این بود که حضور امام رضا (ع) در مدینه، مانع از غسل دادن امام کاظم (ع) در بغداد است. مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، کارگزاران تجهیز معصومان (ع) در منابع شیعی و سنّی را شناسایی کرده، آن گاه بر اساس پیشینه و سیر تاریخی، به بررسی گفتمان واقفیه و سیر تطور برداشت ها از آن روایت در میان امامیه پرداخته است.