منصور حرفه دوست

زمینه: یکی از مشکلات مربوط به سنجش شخصیت طولانی بودن مقیاس های اندازه گیری بوده و احتمالا انگیزه پاسخ دهنده را تحت تاثیر قرار بدهد، در سالهای اخیر نیاز به ساخت پرسش نامه های کوتاه به عنوان یک ضرورت در این حوزه از سنجش مطرح شده است. هدف: در این پژوهش به بررسی برخی از ویژگی های روانسنجی پرسش نامه ی 20 سوالی شخصیت ( IPIPکوچک) پرداخته شد. روش: تعداد 780 دانشجو از چندین دانشگاه های شهر تهران (402 دختر و 378 پسر) به روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد و به پرسش نامه ی فرم کوتاه شخصیت (Mini-IPIP) و همچنین پرسش نامه ی پنج عامل شخصیت 60 سوالی(NEO-FFI) پاسخ دادند. یافته ها: یافته های پژوهش گویای نشانگر این بودند که پایایی (آلفای کرونباخ) این پرسش نامه برای پنج عامل شخصیتی بین 68. تا 85. بود، از آنجا که هر عامل توسط 4 سؤال مورد سنجش قرار می گرفت، این مقادیر پایایی از اندازه ای خوب و قابل قبولی برخوردار بودند. نتیجه ی این پژوهش نشان داد که پرسش نامهIPIP کوچک از روایی همگرای خوبی برخوردار است. چرا که کلیه ی ضرایب همبستگی خرده مقیاس های مشابه در دو پرسش نامه ی شخصیتی از مقدار بالایی برخوردار بود. به منظور بررسی ساختار عاملی این پرسش نامه از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد که نتایج پژوهش گویای این بود که پرسش نامه ی IPIP کوچک از ساختار 5 عاملی برخوردار است. بحث: نتایج این پژوهش نشان دهنده ی اهمیت پرسش نامه ی IPIP در سنجش شخصیت بوده و به ویژه زمانی که مشکل در محدودیت زمانی و هزینه مطرح است، اجرای این پرسش نامه قابل توصیه است.

مقدمه:باوجود اینکه نزدیک به یک قرن از پژوهش در حوزه مطالعات فرهنگ واژگانی و نظریه صفات شخصیتی می گذرد تحقیقات معدودی در جامعه ایرانی در جهت استخراج عوامل مرتبه پایین تر شخصیتی استخراج شده از طریق مطالعات فرهنگ واژگانی صورت گرفته است. این پژوهش به منظور توسعه یک مدل مبتنی بر تحلیل عاملی از شخصیت بر اساس مطالعه فرهنگ واژگانی در فرهنگ ایرانی اجرا شد. روش:این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادین و از نظر جمع آوری داده ها نوعی تحقیق زمینه یابی است. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه های تهران بودند که 763 دانشجو از میان آن ها به طور تصادفی خوشه ای به چک لیستی مستقل از 147 صفت شخصیتی که توسط محققان بر اساس الگوی مطالعات فرهنگ واژگانی شخصیت از کتب فرهنگ لغات و ضرب المثل های فارسی تهیه شده بود پاسخ دادند و در انتها مدل 5 عاملی شخصیت در فرهنگ ایرانی توسط روش تحلیل عامل اکتشافی یا چرخش واریماکس اکتشاف شد. یافته ها:تحلیل عاملی مرتبه پایین تر با روش مؤلفه های اصلی- چرخش متمایل بر روی ابعاد مدل پنج عاملی استخراج شده در فرهنگ ایرانی (ابعاد روان رنجور خویی، توافق پذیری، وظیفه شناسی، برونگرایی آمیخته با عقلانیت، و بعد متانت) بکار گرفته شد. به منظور تعیین خرده مؤلفه های هر یک از ابعاد شخصیت از روش تحلیل موازی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی مرتبه پایین تر گویای این بود که علی رغم شباهت هایی بین رویه های اکتشاف شده برای عوامل شخصیت تفاوت های بارزی بین مدل فعلی تحقیق با مدل های شناخته شده جهانی وجود دارد. نتیجه گیری:مقایسه مدل های سلسله مراتبی مطالعه فرهنگ واژگانی فعلی با مدل های نظری دلالت های مهمی را در توسعه مدل های شخصیت منطبق بر فرهنگ ایرانی به همراه دارد که باید مورد توجه سازندگان ابزار شخصیت قرار بگیرد.

منصور بیرامی-منصور حرفه دوست-زهرا کرمی-پریسا فرنودیان

پژوهش فعلی به منظور استخراج عوامل بنیادین شخصیت در فرهنگ ایرانی با استفاده از مطالعه فرهنگ واژگانی شخصیت صورت گرفت. بیش از 11 هزار واژه توصیف گر فردی از فرهنگ لغات و کتب مختلف زبان فارسی انتخاب و بعد از حذف لغات تکراری، و مهجور تعداد لغات به 2700 واژه تقلیل داده شدند. در مرحله بعد بر طبق راهنمای پژوهش لغات مورد نظر به طبقات مختلف صفات، حالات، ارزیابی اجتماعی، مفاهیم استعاری و فیزیکی توسط 10 ارزیاب طبقه بندی شدند. در این مرحله در حدود 1300 واژه مشخص کننده صفت (خلق و مزاج) مشخص شدند. بعد از حذف واژگان کم کاربرد و دارای فراوانی استفاده محدود در زندگی روزمره که بر اساس نظر سنجی از 100 دانشجوی روانشناسی استوار بود، چک لیست نهایی متشکل از 147 واژه توصیف گر شخصیت آماده شد. 763 دانشجوی دانشگاه های شهر تهران بر اساس روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و به چک لیست پژوهش پاسخ دادند. نتایج تحلیل عاملی با روش تحلیل عاملی اکتشافی- چرخش واریماکس بر روی مدل های 2 تا 7 عاملی از صفات شخصیتیمورد بررسی قرار گرفت.با توجه به اهداف اصلی پژوهش مبنی بر مقایسه مدل های 5 و 6 عاملی با تحقیقات خارجی مرجع مشخص شد که فضای عوامل مربوط به ابعاد روان رنجور خویی، توافق پذیری، و با وجدان بودن شباهت زیادی به فضای مدل های عاملی تحقیقات مرجع خارجی دارند؛ ولی بعد باز بودن به تجربه ها نه در هیچ یک از مدل های 5 و 6 عاملی به عنوان بعد مستقل کشف نشد و این بعد از شخصیت با فضای بعد برونگرایی در هر دو مدل ادغام شده بود. استخراج عامل جدیدی به نام \#متانت\# در مدل پنج عاملی و \#مذهبی بودن\# در مدل شش عاملی از یافته های مهم این پژوهش بود. نتایج این پژوهش گویای کشف فضای جدید عاملی شخصیت در فرهنگ ایرانی است.

هدف این پژوهش بررسی نقش میانجی متغیرهای محیطی (ارتباط والد-کودک)، منبع کنترل و عملکرد تحصیلی به منظور تبیین افسردگی کودکان با اختلالنارسایی توجه - بیش فعالی بود. بعد از غربالگری کودکان مشغول به تحصیل در پایه پنجم ابتدایی مقیاس های مدیریت رفتاری و تنیدگی والدگری به عنوان نشان گرهای مربوط به رابطه والد-کودک و مقیاس اختلالنارسایی توجه - بیش فعالی توسط مادران و آزمون عملکرد تحصیلی محقق ساخته و پرسش نامه افسردگی و منبع کنترل بر روی کودکان اجرا شد. تحلیل ضرایب همبستگی نشان گر ارتباط مثبت و معنی دار بین اختلال بعد نارسایی توجه و افسردگی بود؛ همچنین بین سه متغیر واسطه با افسردگی و بعد نارسایی توجه ارتباط معنی داری وجود داشت. تحلیل معادلات ساختاری نشان گر اهمیت متغیر ارتباط والد-کودک به عنوان متغیر میانجی گر رابطه بین اختلالنارسایی توجه و افسردگی بود. دو متغیر عملکرد تحصیلی و مکان کنترل نتوانستند به عنوان متغیر میانجی در الگو عمل کنند. یافته های این پژوهش تایید کننده اهمیت ارتباط والد-کودک و والدگری در اختلال افسردگی کودکان با اختلالنارسایی توجه- بیش فعالیاست که باید در درمان و مشاوره این گروه از کودکان مورد توجه قرار گیرد.

مطابق با الگوی کنترل مضاعف، برانگیختگی جنسی به آمادگی فرد نسبت به تحریک و بازدارندگی جنسی بستگی دارد. تنوع فردی در بازداری و تحریک جنسی تفاوتهای فردی در تحریک پذیری و تجربه مشکلات جنسی را تا حدودی مورد تبیین قرار می دهد. پژوهش به بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه تحریک / بازداری جنسی (SESII-W/M) در زنان ایرانی می پردازد. ۱۷۲ نفر از زنان کارمند، استاد و دانشجویان متأهل دانشگاه فردوسی مشهد به صورت در دسترس انتخاب شدند و به سؤالات پرسشنامه های تحریک / بازداری جنسی، رضایت زناشویی انریچ و تمایل جنسی هالبرت پاسخ دادند. داده ها از طریق نرم افزار spss و Amos و با استفاده از روشهای آماری تحلیل عاملی تأییدی، آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد. یافته های تحقیق نشانگر این بود که الگوی ۶ عاملی مفروض (با مؤلفه های شناختهای بازدارنده، روابط مهم، تحریک پذیری، ویژگیها و رفتارهای همسر، مکان رابطه، و عناصر زوجی تعاملات جنسی) SESII-W/M در جامعه زنان ایرانی با اندکی تعدیل (حذف سؤالات ۲۳ و ۱۵) برازش قابل قبولی دارد و شاخص برازندگی تطبیقی (05/0= RMSEA) و متوسط باقیمانده استاندارد شده (91/0=CFI) مطلوب ارزیابی شدند. هم چنین ضرایب آلفای کرونباخ پرسشنامه SESII-W/M از مقدار قابل قبولی برخوردار، و  پرسشنامه از روایی همگرا و واگرای قابل قبولی برخوردار است (001/0>p). نتایج تحقیق نشان می دهد که پرسشنامه تحریک / بازداری جنسی در جامعه زنان ایرانی دانشگاه فردوسی مشهد از اعتبار و روایی قابل قبولی برخوردار است.

زمینه: مقیاس باورهای کارآمدی در تدریس ریاضیات توسط هوینکر و اینوچ (1995) توسعه داده شده است. با این حال، نتایج تحقیقات در باب ویژگی های روانسنجی این مقیاس متناقض است. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس باورهای کارآمدی در تدریس ریاضی با استفاده از مدل اعتبار پاره ای تعمیم یافته، یکی از مدل های نظریه سوال -پاسخ برای داده های چند ارزشی، بر روی نمونه ای از معلمان اجرا شد. روش: تعداد 332 نفر از معلمان دوره ابتدایی شهر تبریز به طور تصادفی انتخاب و به مقیاس باورهای کارآمدی معلم در تدریس ریاضیات (هوینکر، اینوچ، 1995) پاسخ گفتند. یافته ها: ضریب آلفای کرونباخ برای دو خرده مقیاس انتظار پیامد، و باورهای کارآمد به ترتیب برابر با 82/0 و 85/0 بود. نتایج تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل عاملی تاییدی دال بر تک بعدی بودن هر دو خرده مقیاس بود. علی رغم شاخصه های آماری قابل قبول برای مقیاس، نتایج مدل اندازه گیری اعتبار پاره ای تعمیم یافته دال بر مشکلات عمده در سوالات هر دو خرده مقیاس بود. نتایج تحقیق نشان داد که ضرایب دشواری سوالات همگی منفی، یعنی سوالات آسان بودند؛ همچنین تابع آگاهی سوالات دال بر این بود که برای طیف توانایی بالاتر از متوسط سوالات آگاهی بسیار پایینی دارند و تنها در طیف توانایی پایین سوالات آگاهی بخش بودند. بحث: نظر به اهمیت سنجش خود کارآمدی تدریس ریاضی ساخت ابزاری جدید وکارآمد با ویژگی های روانسنجی خوب توصیه می شود.