ابراهیم تیموری

صنایع دفاعی، به عنوان مجموعه ای از سازمان های پروژه محور با پروژه های تحقیقاتی و توسعه صنعتی پیچیده و با سطح فن آوری بالا، به منظور مقابله با تغییر و تحولات محیط و نیاز بهره بردار و دست یابی به اهداف استراتژیک همواره نیاز به استفاده از ابزارها و متدهای جدید برای کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت و زمان به منظور مدیریت بهتر، موثر و کارامد پروژه های خود دارد. موفقیت پروژه های تحقیقاتی و توسعه صنعتی دفاعی، وابستگی زیادی به برخورداری از زنجیره های تامین قوی و پایدار داشته و رقابت بین سازمان های پروژه محور دفاعی، به رقابت بین زنجیره های تامین آنها تبدیل شده است. هدف اصلی این مقاله، شناسائی عوامل موثر در نحوه مدیریت زنجیره تامین در فازهای مختلف پروژه های تحقیقاتی و توسعه صنعتی دفاعی و ارئه مدل بومی و یکپارچه در کل چرخه حیات می باشد. بدین منظور، ابتدا با بررسی ادبیات موضوع و مدل های رایج و مصاحبه با 10 نفر از صاحب نظران و متخصصان صنایع دفاعی، عوامل تاثیرگذار در 5 دسته وجوه توازن، راهبرد زنجیره، مهندسی همزمان سه بعدی، سطوح تصمیم گیری و عوامل محیطی و فراسازمانی در کل چرخه حیات پروژه شناسائی و دسته بندی شدند. در ادامه برای اعتبار سنجی ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه در بین 80 نفر از مدیران و کارشناسان مرتبط توزیع و آزمون کولموگروف-اسمیرنف، به منظور بررسی نرمال بودن نتایج، آزمون بینومال، برای بررسی تاثیر عوامل شناخته شده و در نهایت آزمون فریدمن برای اولویت بندی آنها مورد استفاده قرار گرفته است و در نهایت با توجه به معیارهای شناخته شده نهائی و موثر و براساس مصاحبه با متخصصان و کارشناسان مرتبط با موضوع، مدل بومی و مفهومی در این زمینه طراحی شد. اعتبار سنجی ابزار تحقیق و مدل استخراج شده از طریق نظر سنجی و مصاحبه با پانل خبرگان به روش اعتبار محتوائی و عاملی انجام شد. بر اساس نتایج این تحقیق، زنجیره تامین در کلیه فازهای چرخه حیات پروژه بایست بصورت تخصصی در نظر گرفته شده و در هر مقطع با راهبرد مشخص اعمال و برای آن برنامه ریزی نمود تا پروژه با موفقیت به مرحله خاتمه یافتگی برسد. بکارگیری مدل این تحقیق کمک شایانی به موفقیت پروژه های تحقیقاتی و توسعه صنعتی نموده و می تواند بطور عمومی در سازمانهای پروژه محور و در صنایع با فن آورهای پیشرفته پروژه محور و به عنوان یک راهنما، به منظور اجرای مدیریت زنجیره تامین پروژه در سراسر چرخه حیات، به کار رود.  

امروزه ظهور خدمات مبتنی بر وب مانند تجارت الکترونیکی، بانک داری الکترونیکی و موارد مشابه موجب ایجاد تغییرات اساسی در روش زندگی انسان ها شده است. وب یک رسانه ارتباط مستقیم با هزینه کم را برای ارائه خدمات کسب و کارها به مشتریانشان فراهم می کند. کسب و کارها برای فعالیت های ترویجی و بازاریابی هدفمند نیاز به ثبت، بررسی و تحلیل رفتار کاربران و کشف دانش نهفته در آن را دارند تا بتوانند محتوا و ظاهر وب سایت خود را با علایق و نیازهای کاربران سازگار و شخصی سازی کنند. در این راستا برای تحلیل رفتار کاربران و ارائه پیشنهادات پویا و متناسب با الگوهای رفتاری آن ها می توان از تکنیک های وب کاوی استفاده کرد. در این پژوهش مدلی ارائه شده است که به کمک آن می توان رفتار کاربران الکترونیکی را تحلیل و پیش بینی کرد. در این مدل ابتدا کاربران به کمک الگوریتم انتشار کشش خوشه بندی شده اند و سپس به وسیله الگوریتم کاوش الگوهای ترتیبی سی. ام. اسپید رفتارشان تحلیل شده است. در گام بعد برای هر خوشه پروفایل کاربری مختص آن خوشه تشکیل می شود. سپس به کمک این پروفایل ها می توان توصیه هایی را به کاربران جدید ارائه کرد. نتایج به دست آمده حاکی از این است که مدل ارائه شده کارایی قابل قبولی دارد.

در دنیای رقابتی امروز، مدیریت زنجیره تامین هر روز بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، یکی از موضوعات مهمی که توجه بسیاری از مدیران و متخصصین این حوزه را به خود جلب کرده است مدیریت اختلالات زنجیره تامین می باشد. وقتی اختلالی در فعالیت یک عضو زنجیره تامین رخ دهد ممکن است فعالیت دیگر اعضا زنجیره را نیز تحت تاثیر قرار دهد، هدف اصلی این تحقیق کمک به تصمیم گیری در خصوص میزان تامین، تولید و ارسال بین حلقه های مختلف زنجیره تامین می باشد به گونه ای که پس از وقوع اختلال با کمترین هزینه به شرایط قبل از اختلال باز گردد. در مقاله حاضر اختلالات رخ داده در خرده فروشان و تولید کننده مورد مطالعه و مدل سازی قرار می گیرد و سعی برآنست که با طراحی مدل ریاضی برنامه ریزی بازیابی با کمترین هزینه زنجیره تامینی که بخشی از آن دچار اختلال شده است را به حالت قبل از وقوع اختلال بازگردانیم. در نهایت مدل ارائه شده با الگوریتم ابتکاری در نرم افزار متلب 2544 حل و نتایج به دست آمده با نرم افزار گمس مقایسه شده است.

با توجه به اهمیت پایداری در زنجیره تأمین شرکت هایی که فعالیت پروژه ای دارند، در این پژوهش به طراحی مدل عوامل مؤثر بر پایداری زنجیره تامین در تولید پروژه ای شرکت عمرانی پارس گرما پرداخته شد. بدین منظور با بررسی نظریه ها و مفاهیم و مطالعات کاربردی، توانمندسازها و عوامل مؤثر بر پایداری زنجیره تامین شناسایی گردید. سپس پروتکل مصاحبه تدوین شد. روش این پژوهش از نظر فلسفی در پارادایم تفسیرگرایی قرار می گیرد و از نظر هدف توسعه ای و کاربردی می باشد. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و روش جمع آوری داده ها میدانی است. در این پژوهش از مصاحبه و پرسشنامه برای اخذ دیدگاه افراد مورد نظر استفاده شد. تعداد خبرگان 10 نفر از مدیران و تصمیم گیرندگان شرکت پارس گرماست که با استفاده از نمونه گیری قضاوتی شناسایی و معین شدند. تعداد اعضای نمونه نیز 155 نفر است که با توجه به فرمول کوکران، تعداد 120 نفر انتخاب گردیدند. نتیجه تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که مدل پژوهش دارای هفت بعد اصلی ویژگی های پروژه، ویژگی های پیمانکاران، ویژگی های مدیران، ویژگی های ارتباطی، ویژگی های سازمان های نظارتی، ارزیابی عملکرد و ویژگی های جامعه است و هر یک از این ابعاد مؤلفه های فرعی نیز دارد. 

برنج به عنوان یکی از کالاهای اساسی در بخش کشاورزی عموماً توسط کشاورزان روستایی بر اساس تجربه در مزارع کشاورزی کشت می شود. کشت سنتی این محصول به هدر رفت منابع طبیعی، مانند ذخایر آب، منجر شده است. هدف پژوهش حاضر یافتن پهنه های مناسب و تعیین الگوی کشت برنج با استفاده از یک روش دومرحله ای است. در قسمت اول برای دسته بندی پهنه های مناسب برای کشت برنج در ایران از ادغام سیستم اطلاعات جغرافیایی با روش بهترین بدترین استفاده شد. مرحله اول به عنوان ورودی به مرحله دوم، یعنی مدل بهینه سازی برای تعیین الگوی کشت برنج در نظر گرفته می شود. برای در نظر گرفتن شرایط آب وهوایی در همه دوره ها از رویکرد بهینه سازی تصادفی چندمرحله ای استفاده شد. شرایط آب وهوایی در هر دوره در سه سناریو موردبررسی قرار گرفت. کاربرد مدل در مطالعه موردی کشور ایران بررسی شد. نتایج نشان می دهد که بیشتر پهنه های مناسب برای کشت برنج در شمال کشور و قسمتی از غرب ایران قرار گرفته است و الگوی کشت مناسب برای بیشتر کشاورزان، کشت برنج پرمحصول و به روش نشایی است.

یکی از مهم ترین چالش های مسئله طراحی شبکه زنجیره تأمین، وقوع اختلالات احتمالی و آسیب های ناشی از آن است. در این پژوهش طراحی شبکه زنجیره تأمین با در نظر گرفتن حداقل میزان دریافت به عنوان رضایت مشتری مدنظر بوده است. برای مقابله با اختلال از سه روش تأسیس تسهیلات جدید، استفاده از قرارداد دوجانبه و تسهیلات موجود در بازار خدمات لحظه ای استفاده شده است. بدین منظور یک مدل برنامه ریزی خطی مختلط عدد صحیح فرموله شده و طرح اشتراک نشریات به عنوان مورد مطالعه بررسی شد. یافته ها نشان می دهد که در شرایط بروز اختلال سه حالت متفاوت رخ می دهد: نخست اینکه هزینه اختلال کم باشد که در این شرایط به صرفه خواهد بود از بین بازار لحظه ای و پذیرش کمبود یکی انتخاب شود؛ دوم اینکه هزینه اختلال و کمبود بالا بوده، اما کمتر از میزان بودجه برای تأسیس تسهیلات باشد که در این حالت از قراردادهای دوجانبه استفاده می شود؛ و در حالت سوم  هزینه های اختلال و کمبود آن قدر بالاست که تأسیس تسهیلات، به صرفه خواهد بود. باید توجه داشت با بالا رفتن تقاضا و یا افزایش احتمال وقوع اختلال، فاصله هزینه ای بین استفاده از تسهیل پشتیبان موجود در قرارداد دوجانبه و یا خرید خدمت از بازار لحظه ای با تأسیس تسهیل جدید کاهش یافته و سپس تأسیس تسهیلات جدید به صرفه تر خواهد بود.

از دیرباز تا کنون انسان ها در موارد مختلفی از قبیل خونریزی های شدید، پیوند اعضا و غیره، به فراورده های خونی نیاز داشته اند. یکی از موقعیت هایی که نیاز به فراورده های خونی به شدت افزایش می یابد و شبکه انتقال خون در تأمین آن دچار مشکل می شود، هنگام وقوع بحرانی مانند زلزله است. در این مقاله با طراحی زنجیره تأمین فراورده های خونی مطابق با دنیای واقعی، سعی بر پاسخگویی به نیاز متقاضیان این فراورده ها در زمان وقوع بحران زلزله شده و به دلیل ناتوانی شهر حادثه دیده در زمان وقوع این بحران در تأمین فراورده های خونی مورد نیاز خود، بحث انتقال این فراورده ها از مراکز استان های مجاور مطرح شده است. این مسئله به صورت دوهدفه تحت عدم قطعیت فازی مدل سازی شده و از روش محدودیت اپسیلون اصلاحی برای حل آن استفاده شده است. مطالعه موردی در خصوص وقوع بحران زلزله در شهر تهران با استفاده از اطلاعات شبکه انتقال خون این شهر بررسی شده است. نتایج نشان می دهد با درنظرگرفتن امکان انتقال فراورده های خونی از سایر استان ها، می توان به تصمیم گیرندگان امر شبکه انتقال خون برای افزایش خدمت رسانی به متقاضیان در زمان زلزله کمک شایانی کرد.

به کارگیری مدیریت زنجیره تامین در صنعت ساخت با دشواری های جدی از قبیل طبیعت گذرای پروژه ، سفارشی سازی زیاد، تکرارپذیری پایین فعالیت ها، عدم وجود خط تولید و وابستگی رفت و برگشتی فعالیت ها مواجه است. زنجیره تامین پروژه های ساخت پتروشیمی، سیستم های بسیار پیچیده ای هستند که عملکرد نهایی آنها به ترکیب صدها تصمیم اتخاذی در چندین شرکت مستقل بستگی داشته و تعاملات ذینفعان و ویژگی های خاص هر پروژه، در زمره ی پدیده های پیچیده ای هستند که عناصر و متغیرهای بسیاری در آنها دخیل بوده و بصورتی درهمبافته، با یکدیگر در تعاملند. از آنجا که مدل سیستم مانا ریشه در سایبرنتیک سازمانی داشته و یکی از روش های س اختار یافت ه برای مواجهه با مسائل پیچیده و ساختار نایافته است، اتخاذ چنین رویکردی، تحلیلگر را قادر م ی س ازد ت ا عمیق اً از اش کالات ک ارکردی سیس تم کنونی، آگاهی یافته و چگ ونگی اعم ال تغیی رات در طراح ی سیس تم ب ه منظ ور سازگاری با آش فتگی ه ای داخل ی و خ ارجی را دریاب د. در پژوهش حاضر، با توجه به این ماهی ت آس یب شناس انه و ساختارگرایانه، مدیریت زنجیره تامین یک پروژه پتروشیمی عارض ه ی ابی ش ده است. این عارضه یابی، منجر به ارائه مدل و شناسایی نقاط ضعف زنجیره تامین از منظر سیستم های پنج گانه و کانال های ارتباطی، جهت دستیابی به مانایی شده اس ت. اعتبار روش شناسی و یافته های پژوهش از مجرای مشارکت جمعی از خبرگان مورد تایید قرار گرفته و ن وآوری ان، عارضه یابی زنجیره تامین مبتنی بر مدل سیستم مانا و از مجرای انجام مطالعه موردی است.