سلسله مراتب طرح واره ای در پیکربندی اسم های مرکب برون مرکز کُردی سورانی در صرف ساختی بوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
جستار حاضر در تلاش است با اتخاذ روش تحلیلی _ توصیفی و بهره گیری از امکانات صرف ساختی بوی (2010) سلسله مراتبی طرح واره ای حاکم بر صورت بندی اسم های مرکب برون مرکز در کردی سورانی را کشف کرده و به مدلی کلی از نظام مفهوم ساز ناظر بر آن ها دست یابد. در وهله نخست داده های پژوهش شامل 1400 اسم مرکب از فرهنگ های کردی- فارسی هه نبانه بورینه (شرفکندی، 1369) و فرهنگ فارسی- کردی دانشگاه کردستان (1393) به صورت تمام شمار استخراج شد. در مرحله دوم با استفاده از آزمون هسته مندی و شمول معنایی اسکالیز و گویورا (2006) و همچنین شمّ زبانی دو تن از نگارندگان به عنوان گویشور بومی، 842 نمونه شدگی، یعنی بالغ بر 60 درصد از کل داده ها برون مرکز تشخیص داده شدند. سپس با استفاده از ابزار نظری پژوهش و اتکا بر نمونه شدگی های موردبررسی، یک کلان طرح واره، 12 طرح واره های میانی و 54 ریزطرح واره حاکم بر اسم های مرکب برون مرکز، ترسیم شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد صرف قرارگرفتن واژه ذیل عنوان برون مرکز به معنای گسیختگی در انگیزش و انسداد کامل رابطه میان صورت و معنا در تمامی موارد نبوده، بلکه این امر طیفی از ترکیب هایی با تیره گی معنایی کمتر تا ترکیب های مطلقاً تیره را در بر می گیرد. شایان ذکر است که وجود ترکیب های فاقد هسته اسمی را می توان نشانه ای دال بر عدم تأثیرپذیری مقوله واژ گانی برونداد از سازه های مشارکت کننده در ساخت به حساب آورده و این امر را در قالب تراوش مشخصه های طرح واره حاکم بر نمونه شدگی های تحت تسلط تفسیر کرد. به بیان دیگر یافته های پژوهش نشان می دهند طرح واره ها هم بر تعیین مشخصه های صوری ساخت و هم بر تعیین حدود معنایی آن ها تأثیرگذار هستند.Hierarchical Schematicity in the Configuration of Sorani Kurdish Exocentric Compounds based on Booij’s Construction Morphology
This study attempted to explore the hierarchical schematic system governing the formation of Sorani Kurdish exocentric nominal compounds to achieve their general meaning making model via the application of analytical-descriptive method based on Booij's (2010) construction morphology framework. In the first phase of data collection, 1400 nominal compounds of Kurdish-Persian Dictionary of Hahnbane Burina (Sharafkandi, 1991) and Persian-Kurdish Dictionary of university of Kurdistan (2014). Data analysis phase initiated with the identification of exocentric nominal compounds of the corpus by making use of Scalise and Goyura's (2011) hyponymy test beside the judgement of two author of the study as native speakers of Sorani Kurdish. Finally, 842 instantiations or 60% were found to be exocentric. The results showed that Sorani Kurdish exocentric compounds dominated by one macro-schema, 12 second-order schemas, and 54 sub-schemas. The results can be counted as a proof for the fact that nominal compounds of this type neither in form nor in semantic specifications are in total agreement with constituting elements. In other words, the rupture of motivation and blockage of the relationship between form and meaning is not a general feature among all exocentric compounds, while instantiations of this type cover a wide range of words with less dark meaning to absolutely dark lexical items. Accordingly, some of the nominal compounds did not benefit from formal head while the output constructions fall under “noun” as their parts of speech; thus it is the schemas that are effective both in determination of formal and semantic characteristics manifested in the output.
تبلیغات
