تحلیل و بازخوانی قصاید ناصرخسرو بر اساس نظریه تاریخ گرایی نوین (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
متون ادبی در کنار پیوند با اوضاع اجتماعی زمانه خویش، گویای روابط پیچیده قدرت نیز هستند. در قصاید ناصرخسرو گفتمان های موجود در جامعه به گونه ای بازنمود شده که عمدتاً مقاومت هدفمند شاعر را در برابر ساخت قدرت حکومت سنی مذهب غزنوی نشان می دهد. بیشترین چالش های فکری ناصرخسرو را نقد قدرت و گفتمان های سیاسی و مذهبی عصر غزنوی به خود اختصاص داده است. شاعر بر اساس دانش دینی و چیره دستی زبانی خود، هژمونی گفتمانی حاکمیت غزنوی را به چالش می کشد. از نگاه شاعر، ساختار حکومت در آن دوره ترکیبی از اقتدار سیاسی و مذهبی است و نحوه اعمال و تثبیت قدرت، با تفسیر سیاسی از دین و دانش فقه شافعی در جهت مشروعیت بخشی به حکومت صورت می گیرد. ناصرخسرو به عنوان یک شاعر شیعی مذهب تلاش می کند تا در قالب سروده هایش به مشروعیت زدایی از حاکمیت سیاسی زمانه اش بپردازد. مساله نوشتار حاضر آن است که ناصرخسرو در آیینه اشعارش چگونه در برابر گفتمان غالب حاکمیت غزنوی واکنش نشان می دهد و باورهای مذهبی اش در ساخت گفتمان مشروعیت زایش تبلور می یابد؟ روش پژوهش حاضر تاریخ-گرایی نوین میشل فوکو است. دستاورد پژوهش نشان می دهد که گفتمان ناصرخسرو در جهت مشروعیت زدایی از نظام سیاسی و اجتماعی عصر خویش، جدال گفتمان قدرت میان فقه سیاسی اهل سنت و شیعه را نشان می دهد.Rereading Nasser Khosrow's poems based on the theory of modern historicism.
Literary texts, in connection with the social conditions of their time, also show the complex relations of power. In Naser Khosrow's poems, the existing discourses in the society are represented in a way that mainly shows the poet's resistance against the construction of the power of the Sunni government of Ghaznavid religion. Nasser Khosrow's greatest intellectual challenges are the critique of power (hegemony, domination) and the political and religious discourses of the Ghaznavid era. Based on his religious and linguistic knowledge, the poet challenges the discourse hegemony of Ghaznavid rule. According to the poet, the structure of government in that period is a combination of political and religious authority and the way of exercising power is done by political interpretation of religion and knowledge of Shafi'i jurisprudence in order to legitimize the government. Nasser Khosrow, as a Shiite poet, tries to delegitimize the political rule of his time in the form of his poems. The issue of the present article is how Naser Khosrow reacts to the dominant Ghaznavid discourse in his poems and how his religious beliefs are crystallized in the construction of the discourse of legitimacy and reproduction? The method of the present study is Michel Foucault's discourse of power and modern historiography. The result of the research shows that Naser Khosrow's discourse in order to delegitimize the political and social system of his time, shows the conflict of power discourse between Sunni and Shiite political jurisprudence.
تبلیغات
