شیوه های ساخت و کارکرد نوواژه های ترکیبی در شعر شفیعی کدکنی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شاعران صاحب سبک در هر دوره با نوآوری، به سخن خود نوعی تشخّص بخشیده اند. یک مورد از این نوآوری ها ساخت ترکیبات تازه است. شفیعی کدکنی از جمله شاعرانی است که بهره گیری از واژه های ترکیبی در شعر او بسامدی چشمگیر دارد. پاره ای از این واژه ها، برساخته شاعر هستند و پاره ای دیگر کمابیش در شعرکهن یا شعر معاصر فارسی سابقه کاربرد دارند. در این مقاله، توجّه و تأکید بر نوواژه های مشتق و مرکّبی است که شاعر متناسب با زبان شعر خود، ساخته و به کارگرفته است. با توجّه به اهمیّت واژه سازی در شعر، ضروری می نماید که این ویژگی در شعر شاعران شاخص زبان فارسی کاویده شود. شفیعی کدکنی یکی از شاعران برگزیده شعر معاصر است که سروده هایش مجال چنین کاوشی را می دهد. دستمایه پژوهش پیش رو، شیوه های ترکیب سازی در دو مقوله اسم و صفت و تأثیر آن در بهسازی سروده های این شاعر است. این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است. محدوده مورد بررسی، هفده دفتر شعر شفیعی کدکنی است که سرانجام در سه مجموعه، تجمیع شده اند. ساخت اسم و صفت مرکّب و مشتق در شعر شفیعی کدکنی به یکی از این چند روش انجام گرفته است: اسم یا صفت مشتق حاصل از افزودن وند اشتقاقی به تکواژ پایه؛ دو اسم در کنار هم (اضافه مقلوب)؛ یک اسم و یک صفت (ترکیب وصفی مقلوب)؛ دو اسم در کنار هم با رابطه تشبیه (اضافه تشبیهی) و ... . بسامد و گوناگونی اسامی و صفات مرکّب و مشتق به کار رفته در شعر شفیعی کدکنی، شامل 85 مورد اسم، و 93 مورد صفت است.Compound Neologisms; Their Function and Formation-processes in Shafi’i-Kadkani’s Poems
Abstract Poets with style in every era have given their speech a kind of identity with innovation. One of these innovations is the creation of new compounds. Shafii Kedakani is one of the poets who use compound words in his poetry with remarkable frequency. Some of these words are created by poets and some others have a history of use in ancient or contemporary Persian poetry. In this article, the attention and emphasis is on the derivative and compound words that the poet has made and used according to the language of his poetry. Considering the importance of word formation in poetry, it is necessary to analyze this feature in the poetry of prominent poets of Persian language. Shafii Kodkani is one of the selected poets of contemporary poetry, whose poems allow such an exploration. The basis of the upcoming research is the methods of composition in the two categories of nouns and adjectives and its effect in improving the poems of this poet. This research was done in a descriptive-analytical way. The scope of the study is the seventeen books of Shafi'i Kadkani's poetry, which were finally collected in three collections. The construction of compound and derivative nouns and adjectives in Shafi'i Kadkani's poetry is done in one of the following ways: the derivative noun or adjective is the result of adding a derivational verb to the base morpheme. The frequency and variety of compound and derivative nouns and adjectives used in Shafi'i Kadkani's poetry includes 85 nouns and 93 adjectives.
تبلیغات
