تناظر اندیشه های جبر، اراده آزاد و رضایت (خرسندی) از منظر تقابل های اندیشگانی اوستا و متن های فارسی میانه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
جبر و اختیار که همواره یکی از پیچیده ترین موضوعات فلسفی در تاریخ ادیان ایران و جهان بوده اند، در حوزه ی دینی مزدیسنی نیز نقش برجسته ای دارند. آیین مزدیسنی به جهت تاریخ کهن و پرفرازونشیب خود از نحله ها، ادیان و جریان های فکری گوناگون تأثیر پذیرفته است و مفصل بندی های اندیشگانی متفاوتی را در آن می توان تشخیص داد که گاه کاملاً در تقابل با هم قرار دارند. تلفیق پیچیدگی های رازگونه ی مسئله ی جبر و اختیار با ابهامات بغرنج آیین کهن ایرانی منجر به خلق مفاهیم معناسازی می گردد که از تقابل های اندیشگان موجود در این دو حوزه برخاسته است. یکی از مهم ترین موضوعات در آیین مزدیسنی، اندیشه خرسندی و مفاهیم پیرامون آن است که با اندیشه ی جبر و اراده ی آزاد رابطه ی مستقیم دارد. در این پژوهش ضمن مروری کوتاه بر مفهوم جبر و اختیار در آیین مزدیسنی تلاش نمودیم تا از این چشم انداز به مفهوم خرسندی و جریان های فکری پیرامون آن، در اوستا و متن های پهلوی نظر بیفکنیم. پس از کاوش حول این مفاهیم دریافتیم که احتمالا هریک از دو جریان فکری متفاوت حول اندیشه خرسندی به یکی از اندیشگان جبر یا اراده ی آزاد متمایل است.The Correspondence of Thoughts on Determinism, Free Will, and Satisfaction (hūnsandī) from the Perspective of Intellectual Conflicts in Avestan and Middle Persian Texts
The concepts of Determinism and Free Will have always been among the most complex philosophical issues in global religious history, including within Iran. These ideas also hold a prominent role within Zoroastrianism. Given its ancient and diverse history, Zoroastrianism has been influenced by various religions and intellectual currents, leading to contrasting intellectual articulations. The intricate complexities of Determinism and Free Will, combined with the ambiguities of ancient Iranian religion, have given rise to meaningful concepts born from these ideological conflicts. One significant concept within Mazdyasna (Zoroastrianism) is that of Satisfaction (hūnsandī), which directly correlates with Determinism and Free Will. This research briefly reviews these concepts within Mazdyasna, focusing on hūnsandī and its surrounding intellectual currents as presented in Avestan and Pahlavi texts. Upon exploration, it appears that each distinct thought stream related to hūnsandī likely leans towards either Determinism or Free Will.
تبلیغات
