گاه شناسی نسبی و کارکرد سنگ نگاره های بخش هوراند شرقی قراداغ، شمال غربی فلات ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در ادامه بررسی های پروژه باستان شناختی قراداغ که از سال 1387 آغاز شده است، هیئت نویسندگان در سال 1392 موفق به شناسایی، گزارش و مستندسازی سه محوطه باستانی دارای 1571 سنگ نگاره مسبک انسانی و جانوری از سه روستای «گوتانلو»، «لقلان» و «نوقادا» واقع در شرق شهرستان «هوراند» استان آذربایجان شرقی شد. افزون بر انسان هایی برهنه، چند سگ و شتر و شماری از نقش های شبه هندسی، اکثر نقوش جانوران این مجموعه، بزسانان و آهوسانان است که با مجموعه های «گمی قایا»ی نخجوان، «گغام- جنگیرداغ» و «قوبوستان» قفقازیه جنوبی قابل قیاس اند و حتی نمونه های مشابهی در مجموعه هنر صخره ای «والکامونیکا»ی ایتالیا دارند. روش شناسی این پژوهش بر شناسایی، بررسی میدانی، مستندنگاری این سنگ نگاره ها و تفسیر مردم شناختی آن ها استوار است. مجموعه داده های این پژوهش می تواند در سه گروه «گوتانلو» با 700 نقش، «زردره سی» با 171 نقش و نوقادا در دو ناحیه «داشلی سرا»ی نوقادا با 300 نقش و «قشلاق دره سی» نوقادا با 400 نقش دسته بندی و بررسی شود. گاه شناسی نسبی و کارکرد سنگ نگاره های هوراند شرقی، موضوع و مسئله این پژوهش است که برمبنای آن، فرضیه نخست، گاه شناسی نسبی این سنگ نگاره ها را مربوط به دوران پیشاتاریخ و نوسنگی پایانی هزاره های ششم و پنجم پیش از میلاد پیشنهاد می کند. اما فرضیه دوم برای تبیین کارکرد این سنگ نگاره ها، مبتنی بر آیین یا سنت جادوی شکار است که گزارش های مردم نگاری، رواج آن میان اجتماعات یا گروه های بدوی «شکارچی- خوراک جو» همانند «آبوریژین»های استرالیایی و «بوشمنان» آفریقایی (قوم سان) را تأیید کرده اند. همچنین، نشانه های مناسک شامانی که پیش تر براساس نمونه بررسی های1381-1376 پیشنهاد شده بود، در سنگ نگاره های هوراند شرقی قراداغ دوباره رویت و تأیید می شود.The Relative Chronology and the Function of Rock Arts in the Eastern Hurānd of Karadagh, Northwest of the Iranian Plateau
Along with the archaeological survey program of Karadagh, which started in 2008, the expedition team of authors succeeded in recognizing, reporting, and documenting three archaeological sites including 1571 human and animal abstract petroglyphs from the three villages of “Gutānlu”, “Lighlān”, and “Noghādā” in the east of “Hurānd” County, East Azerbaijan province. In addition to naked humans, some dogs and camels, and a number of quasi-geometric motifs were identified. It should be noted that most of their animal motifs are similar to the genus of Capra and Gazella. They are comparable to the Nakhichevan, “Gegham-Jingirdagh”, and “Gobustan” collections of rock art in “South Caucasia” and they even have similar examples in the Italian rock art collection of “Valcamonica”. This research is based on field surveys, documentation, and the ethnological interpretation of these petroglyphs. The data were categorized into three groups: “Gutānlu”, 700 motifs, “Zardarasi”, 171 motifs, “Dāshlisārāy” of “Noghādā”, 300 motifs, and “Qishlāghdarasi” of “Noghādā”, 400 motifs. The authors attempted to examine relative chronology and the function of the Eastern “Hurānd” petroglyphs based on two hypotheses: a) the relative dating of this rock art is late prehistory, circa 6th-5th millennium BCE; and b) the function of them should be interpreted based on the theory of hunting magic associated with forager bands. Ethnographically, the belief in hunting magic is recorded from forager people of Australian “Aborigines” and African “Bushmen” (Sans). Additionally, the evidence of Shamanic rites, which have been recorded/hypothesized during the 1997-2002 surveys, are re-recorded from the rock art in Eastern “Hurānd” of Karadagh.
تبلیغات
