عدالت، مناط استنباط و کاربست آن در صدور آرای قضایی
آرشیو
چکیده
قضاوت در نظام حقوقی شیعه به اجرای قواعد یا گزاره های حقوق محدود نیست، بلکه قاضی که همان مجتهد است، خود در فرایند کشف و استنباط قواعد، نقش مبنایی و مستقل دارد. اما در حقوق ایران و با توجه به اینکه قضات حائز رتبه اجتهاد نیستند، مهم ترین و بنیادی ترین پرسش، تحلیل نقش و جایگاه قاضی در تفسیر و استنباط حکم می باشد. در نظام حقوقی مبتنی بر اراده دولت (حقوق سنتی)، وظیفه قاضی صرفاً تطبیق احکام از پیش تعیین شده بر مسائل مورد اختلاف است؛ اما در نظام حقوقی مبتنی بر عقلانیت فطری (حقوق مدرن)، قاضی می تواند بر مبنای عقل، به تفسیر احکام بپردازد. امروزه تحول پارادیمی لازمه ی عدالت قضایی بوده و آن گذار از حقوق سنتی به حقوق مدرن است. در این نوشتار برای اجرای تحول پارادیمی و با تاکید بر نقش قاضی در تفسیر احکام مبنای تطبیق، با تحقیق در مورد عدالت و جایگاه آن در استنباط احکام، عدالت فراتر از یک قاعده فقهی یا قید احکام یا فلسفه و حکمت احکام، به عنوان مقصد شریعت و آپایرون حقوقی معرفی نموده تا قاضی با الهام از اصول حقوقی و با استفاده از عقل و ملاکات احکام از ظاهر قانون فراتر رفته و به ویژه در موارد فقدان، سکوت یا ابهام یا نقص قوانین عدالت را مناط استنباط حکم قرار داده و در نتیجه حکمی عادلانه صادر نماید.Justice, Criterion of Inference, and its Application in Issuing Judicial Decisions
Judging in the Shi’a legal system is not limited to the implementation of rules or propositions of law, but the judge, who is also a mujtahid , has a basic and independent role in the process of discovering and deriving rules. But in Iranian law and considering that the judges do not have the rank of ijtihād , the most important and fundamental question is the analysis of the role and position of the judge in the interpretation and inference of the verdict. In the legal system based on the will of the government (traditional law), the duty of the judge is just to apply predetermined rulings to disputed issues, but in the legal system based on natural rationality (modern law), the judge can interpret the rulings based on reason. Today, a paradigmatic shift is necessary for judicial justice, and that is the transition from traditional laws to modern laws. In this article, in order to implement a paradigmatic shift and by emphasizing the role of the judge in the interpretation of the rulings considered for application as well as doing research about justice and its status in the inference of rulings, justice is introduced as the purpose of Shari’a and legal apparition beyond a jurisprudential rule or the stipulation of rulings or the philosophy and wisdom of them. This way, the judge, inspired by legal principles and by using reason and judgment criteria, goes beyond the appearance of the law, and especially in the cases of absence, silence, ambiguity, or defects of the law, he makes justice the criteria for inference of judgment and as a result issues a just judgment.
تبلیغات
