بررسی وضعیت نابرابری و بی عدالتی در شاخص های سلامت و تعیین کننده های اجتماعی آن در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سلامتی از مؤلفه های حیاتی بهزیستی انسان ها است. عدالت در سلامت از اولویت های سیاستی دولت ها به شمار می رود. اغلب نواحی کشور با مشکل ارتقاء سطح سلامت مواجه اند که این امر مانع بزرگ بر سرراه توسعه پایدار نواحی مذکور به شمارمی رود. شناخت و تحلیل نابرابری های فضایی سلامت و تعیین کننده های آن در مقیاس های مختلف(ملی، ناحیه ای، محلی) گامی مؤثری در امر سیاست گذاری ها به شمار می رود. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فضایی نابرابری در وضعیت سلامت و تعیین کننده های اجتماعی آن در استان های ایران می باشد. شاخص های مناسب از طریق مرور ادبیات و نظر متخصصین انتخاب شد. داده های موردنیاز برای سال 1395 از طریق سالنامه های آماری مرکز آمار ایران و دانشگاه های علوم پزشکی جمع آوری شد. برای سنجش الگوی فضایی و خوشه بندی فضایی به ترتیب از آماره های موران سراسری و گیتس- ارد جی استفاده شد. همچنین، برای سنجش روابط بین وضعیت سلامت و متغیرهای مستقل پژوهش از آماره موران دو متغیره استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که وضعیت سلامت و تعیین کننده های آن در میان استان ها به طور نابرابری توزیع شده است. آماره موران سراسری نشان داد که شاخص های وضعیت سلامت به صورت خوشه ای توزیع شده اند. در وضعیت سلامت استان های مرزی و به خصوص شرق و جنوب شرق کشور در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. استان های تهران، البرز، کردستان و اردبیل مقادیر بالا را به دست آوردند به عبارتی می توان گفت در وضعیت مناسبی قرار دارند در مقابل، استان های خراسان شمالی، خوزستان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان کم ترین امتیاز را به دست آوردند که می توان گفت در وضعیت نامناسبی قرار دارند. وضعیت سلامت و متغیرهای مستقل پژوهش یعنی نیروی انسانی 0.142(p<0.001)، کالبدی/ فیزیکی 0.147(p<0.001)، بهداشت و کیفیت محیط 0.135(p<0.001) و وضعیت اقتصادی- اجتماعی 0.222(p=0.000) رابطه مثبت و معناداری را با وضعیت سلامت در استان ها نشان می دهد. بااین حال، این روابط در میان استان ها تغییر می کند و همه استان ها از یک الگوی مشابه پیروی نمی کنند. میزان تأثیرگذاری متغیرهای مستقل پژوهش در میان استان ها تغییر می کند که در استان های جنوب شرقی و شمال غربی کشور بیشتر است.Investigating spatial inequality and inequity in health status and its social determinants in Iran
Health is a vital component of human well-being. Health justice is one of the political priorities of governments. Most region of the Iran are facing the problem of improving the level of health, which is a major obstacle to sustainable development in these regions. Recognizing and analyzing spatial health inequalities and their determinants at different scales (national, regional, local) is an effective step in policy making. The main purpose of this study is to analyze the spatial inequality in health status and its social determinants in the provinces of Iran. The required data collected through statistical yearbooks of Iran Statistics Center and medical universities. To measure the spatial pattern and spatial clustering, the global Moran’s I and Getis-Ord G statistics are used. Also, the two-variable Moran statistic was used to measure the relationship between health status and independent research variables. Findings show that health status and its determinants are distributed unequally among the provinces. In the health stats, the border provinces, especially in the east and southeast of the country are in an unfavorable situation. The provinces of Tehran, Alborz, Kurdistan and Ardabil achieved the highest values. In other words, they can be said to be in a good position. In contrast, the provinces of North Khorasan, Khuzestan, South Khorasan and Sistan and Baluchestan had the lowest scores, which they had poor condition. Health status and independent variables of the study showed significantly positive relationship with health status in the provinces. Highest coefficient values for health prediction status respectively are socio-economic status 0.222 (p = 0.000) physical 0.147 (p <0.001), human resources 0.142 (p <0.001) and environmental quality 0.135 (p <0.001). However, these relations are changing among the provinces, and not all provinces follow the same pattern. The influencing factors of research varies among provinces, which is higher in the southeastern and northwestern provinces of the country.
تبلیغات
