تحول معنی واژه حماسه تا سال 1313 (هزاره فردوسی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در این پژوهش تلاش شد با توجه به فرهنگ ها و متون و مطبوعات، سابقه معنای حماسه استخراج شود. در فارسی حماسه به معنی نوع ادبی اپیک (epic) است. سابقه این معادل گذاری در فارسی کم است. پیش از آن این واژه در عربی به سه معنا به کار می رفت: 1. شجاعت، 2. قصاید و قطعاتی در ادبیات عرب که بیشتر مبتنی بر بیان مفاخر قبیله و و فرد بودند، و 3. نوعی گزیده شعر. احتمالاً از حوالی سال 1828 م. حماسه در زبان عربی در برابر اپیک قرار گرفته است و پس از آن تا مدتی این واژه به همین معنا به کار می رفته، اما از زمانی عربی زبانان واژه ملحمه را در برابر اپیک قرار داده اند. در زبان فارسی نیز، تا پیش از اینکه حماسه به معنای یکی از انواع ادبی به کار رود، به همان معانی ای به کار می رفته است که در عربی رایج بوده؛ هر چند نمونه های کاربرد این واژه به این معانی در فرهنگ های فارسی بسیار اندک است و در متون هم زیاد به کار نرفته. در زبان فارسی، ظاهراً نخستین بار در روزنامه کاوه حماسه به معنی امروزی به کار رفته است، البته این روزنامه در ایران چاپ نمی شده. پس از آن کم کم این معنای امروزی در مطبوعات و کتاب ها به کار رفته است. البته تا مدت ها این واژه هم به معانی قدیم به کار می رفته (به ویژه معنی فخر) و هم به معنی جدید؛ مواردی نیز دیده شد که این واژه طوری به کار رفته است که هر دو معنا را می توان از آن استنباط کرد.The Evolution of the Meaning of the Word “Hamasah” until 1313 (Millennium of Ferdowsi)
The present research sought to extract the history of the concept of epic from dictionaries, texts, and press reports. In Persian, the term “Hamasah” denotes the epic genre. This equivalence has happened only recently. Earlier, the word was used in Arabic to suggest three different meanings: 1. courage, 2. Qasidas and Qetas in the Arab literature mainly revolving around the achievements of tribes and individuals, and 3. a type of poetry selection. Probably around 1828, the Arabic word “Hamasah” was considered synonymous with the epic and used to denote this notion for some time. However, after a point, Arab speakers chose the word “Malhamah” as an equivalent for the epic. In Persian, too, the word “Hamasah” has meant the same as was common in Arabic before being used to denote a literary genre. However, the instances of the usage of this word to indicate such meanings are scant in old dictionaries of Persian and are rarely used in texts. In the Persian language, the Kaveh newspaper was apparently the first to use the word “Hamasah” in its modern meaning. Notably, this newspaper was not published in Iran. Afterward, the press and books gradually began utilizing this word. However, the word continued to be used to denote its old (particularly honor and achievements) and new meanings for a while. In some instances, it was used in a way suggestive of both meanings.
تبلیغات
