ناپایداری منابع آب کشاورزی و توسعه روستایی در دشت رفسنجان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
خشکسالی یا ناپایداری منابع آب کشاورزی آثاری را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی به ویژه در سکونتگاه های روستایی به همراه دارد. در این پژوهش ارتباط بین ناپایداری منابع آب در بخش کشاورزی و توسعه روستایی در قالب ابعاد محیطی، اقتصادی و اجتماعی در سکونتگاه های روستایی دشت رفسنجان موردبررسی قرار گرفته است. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روش کمی است. بر اساس فرمول کوکران تعداد پرسش نامه ها از تعداد 53263 خانوار روستایی یا شهرهای کوچک با اقتصاد روستایی 380 نفر برآورد شده که در طی تحقیق و بر اساس محدودیت ها و حذف پرسش نامه های نادرست، تعداد نمونه ها به 313 مورد رسید. پرسش نامه ها در 16 طبقه دهستانی توزیع شده اند. در ادامه، در نرم افزار SPSS میانگین شاخص های اقتصادی، اجتماعی و محیطی، مهاجرت و کمیت و کیفیت آب مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج جهت سنجش معناداری در آزمون T مستقل تک نمونه ای، دوجمله ای یا باینومیال و کولموگوروف - اسمیرنوف بررسی شده و در تأثیر خشک سالی در دهستان های مختلف مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد شاخص های محیطی موردبررسی با میانگین 99/3، شاخص های اقتصادی با میانگین 88/3 و شاخص های اجتماعی با میانگین 004/4 در طیف 5 تایی لیکرت تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته است. بر این اساس، پس از وقوع کم آبی یا خشک سالی، محیط طبیعی و انسانی تحت تأثیر قرار گرفته و توسعه روستایی در ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی در دشت رفسنجان با اختلال مواجه شده و مسائلی چون کاهش سطح زیرکشت کشاورزی، کاهش درآمد، نشست زمین، فقر، بیکاری، مهاجرت و پیامدهای زیست محیطی را به دنبال داشته است.متن
Instability of Agricultural Water Resources and Rural Development in Rafsanjan Plain
Drought or instability of agricultural water resources has effects in various economic, social, political, environmental, etc. dimensions, especially in rural settlements. In this research, the relationship between the instability of water resources in the agricultural sector and rural development in the form of environmental, economic and social dimensions in the rural settlements of Rafsanjan plain has been investigated. The research method is descriptive-analytical and based on a quantitative method. Based on Cochran's formula, the number of questionnaires from ۵۳۲۶۳ rural households or small towns with the rural economies is estimated to be ۳۸۰, and during the research and based on the limitations and removal of incorrect questionnaires, the number of samples reached ۳۱۳. Questionnaires have been distributed in ۱۶ rural districts. Then, the average of economic, social and environmental indicators, migration and quantity and quality of water were analyzed in SPSS software and the results were analyzed to measure significance in independent one-sample, binomial or binomial and Kolmogorov-Smirnov tests. The results of the research show that the investigated environmental indicators with an average of ۳.۹۹, economic indicators with an average of ۳.۸۸ and social indicators with an average of ۴.۰۰۴ on the five-point Likert scale are affected by drought. Based on this, after the occurrence of water scarcity or drought, the natural and human environment is affected and the rural development in the environmental, social and economic dimensions in the Rafsanjan Plain is disrupted and issues such as the reduction of the area under agricultural cultivation, income reduction, and land subsidence have led to poverty, unemployment, immigration and environmental consequences.