قلمرو استدلال قیاسی با نقدی بر روش شناسی قیاس جزایی در فقه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
گرچه بحث از قلمرو قیاس، تأخّر منطقی بر بحث از اعتبار قیاس دارد اما در این مقاله خواهیم کوشید تا از مبحث قلمرو قیاس و ادعای «عقلانیت» برخی از گزاره های فقهی و حقوقی، پنجره ای منطقی به جواز عقلی قیاس بگشاییم. نقد برداشت رایج از مفهوم تعبّد، و دخالت دادن عنصر «فهم علیت» در کنار «احراز علّت»، آورده دیگر این اثر است که به مدد آن استدلال قیاسی را در موقعیت منطقی تری می نشانیم. درباره اعتبار قیاس در ساحت جرم و مجازات ها نیز شیوه طرح موضوع در فقه را به نقد کشیده، نشان خواهیم داد که شیوه مزبور فاقد انسجام لازم و دارای ایراد «روشی» است. مساهمت تحقیق حاضر در این باب به زعم خود ارائه یک تئوری سازگار با منطق فقه است. در ضمن مقاله و نیز در پایان، موضوع مورد مطالعه را در حقوق ایران و نیز در حقوق انگلیس مورد مطالعه تطبیقی قرار داده، نتیجه می گیریم که نظام فقهی و حقوقی ایران و انگلستان از قرابت بسیاری در مبانی این مسأله برخوردارند.Scope of the Analogical Reasoning: A Critical Appraisal of the Fighi Methodology of Penal Analogy
Although discussion of the scope of the analogy seems to be a logical offshoot of its validity, the main concern of this article is to open a rather different window for the validity of the analogical reasoning via examining the scope of the analogy and arguing for reasonability of certain legal and <em>fighi</em> propositions. Critical evaluation of an extreme textualism, explaining causality and identification of the cause would enable us to appreciate the logical status of analogical reasoning. The <em>fighi</em> approach to validity of the analogy in penal issues has been criticized through illustrating its methodological inconsistency. A major contribution of this article is to offer a consistence theory of analogy compatible with logic of <em>fiqh</em>. At the end, by deploying a comparative study of the analogy under the Iranian and the England's systems the writer has demonstrated many similarities of these two different systems.
تبلیغات
