تأثیر قرآن و حدیث برکلیات دیوان وحشی بافقی

چکیده

کمال الدین وحشی بافقی از شاعران بنام و کم نظیر سده دهم در عصر صفویه است که تا حد زیادی در سرودن اشعار خود متاثر از آیات قرآن و احادیث ائمه معصومین «سلام الله علیهم اجمعین» بوده است.عنوان رساله حاضر تأثیر قرآن و حدیث بر دیوان وحشی بافقی است که به بررسی و چگونگی اثرپذیری شاعر از قرآن و حدیث پرداخته است. در ادامه به بررسی ابیات و اشعاری که در آنها شاعر از قرآن و حدیث و روایت های اسلامی متأثر بوده است، پرداخته و ابتدا کلیه ابیاتی را که به نظر پژوهنده از قرآن و حدیث و روایت های اسلامی تأثیر پذیرفته استخراج نموده با آیات قرآن و احادیث مطابقت داده شده است. در تقسیم بندی انواع تأثیر قرآن و حدیث بر ادب فارسی با توجه به دیدگاه های مختلف کلیه ابیات استخراج شده در شش بخش «اقتباس»، «الهامی- بنیادی»، «برآیندسازی»، «تلمیح»، «ترجمه» و «وام گیری» دسته بندی شده، که در مجموع می توان گفت که تلمیحات بیشترین سهم را در این تحقیق به خود اختصاص داده است. اشاره به داستان های قرآنی و روایات اسلامی که بخش قابل توجهی از دیوان شاعر را تشکیل داده و در بیت های مختلف شاعر از آنها بهره جسته است، بخش دیگری از کار را تشکیل داده است.شاعر در بخش غزلیات و قصاید و قطعات نسبت به مثنوی ها از قرآن و حدیث تأثیر کمتری گرفته، اما در مثنوی های سه گانه «خلد برین»، « ناظر و منظور» و « فرهاد و شیرین» بیشترین تأثیر را شاعر از قرآن و حدیث گرفته است، بنابران حجم وسیعی از ابیات استخراج شده مربوط به این مثنوی هاست.