بررسی معنایی، مفهومی و کاربردی احادیث «فضیلت مندی زنان زایا و مهربان» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

این جستار به روش کتابخانه ای و با هدف واکاوی معنای احادیثی از پیامبر (ص) در «برتری زنانی که صاحب فرزندان متعدد هستند» انجام شده و با توصیف و تحلیل آیات و روایات، به بررسی مقصود محتمل گوینده پرداخته شده است. ابتدا حدیث «إِنَّ خَیْرَ نِسَائِکُمُ الْوَلُودُ الْوَدُودُ» از میان احادیث مشابه انتخاب شد و پس از حصول اطمینان از اعتبار سندی و متنی آن، معنای لغوی بررسی گردید. با پذیرفتن معنای ظاهری صفت «وَلُود» یعنی تأیید صفت پرفرزندی در برتری بخشی به زنان زایا دو فرضیه درنظر گرفته شد که براساس آن ، بیان این کلام به جهت 1) مصلحت و اقتضای زمان و عصر پیامبر (ص) بوده یا 2) حکمی عام و توصیه به امری مطلوب در همه ادوار می باشد. در روند تحقیق تعدادی از آیات و برخی از روایات شامل معیارهای اصلی ازدواج و برتری افراد بررسی گردید تا ابهام حاصل از نوع برتری بخشی این حدیث که می توانست بار منفی آموزشی داشته باشد رفع گردد. یافته ها نشان داد که در قرآن کریم تنها صفت متمایزکننده و ملاک برتری افراد چه مرد و چه زن، میزان تقوا و طهارت نفس بوده و در روایات نیز منحصر به یک صفت خاص و مطلق نمی باشد؛ لذا این نتیجه به صورت استقرایی حاصل شد که مقصود پیامبر (ص) از بیان برتری چنین زنانی، تبیین اهمیت موضوع فرزندآوری در بعد اجتماعی آن بوده؛ زیرا درصورت تمایل به تعدد فرزندآوری در جوامع اسلامی، ضمن لحاظ نمودن شرایط آن هم چون تربیت، امنیت و معاش فرزندان، تأثیرات مثبت آن ازجمله افزایش استحکام خانواده ها، پرورش نسل سالم، هوشمند و پایبند به اصول اخلاقی، رشد و شکوفایی فرهنگی و اجتماعی، ترقی و تعالی عموم اقشار و ... در جامعه حاصل خواهد شد؛ لذا احادیث مذکور دستوراتی تعلیمی به روش تشویقی برای مسلمانان در همه سطوح جامعه بوده و مخاطبان آن، تنها مسلمانان عصر رسالت نبوده اند.