بررسی و ارزیابی بازار تاریخی کاشان از منظر پایداری زیست محیطی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

معماری پایدار، رویکردی در معماری است که ملاحظات محیطی را همزمان با برآوردن نیازهای انسان مورد توجه قرار می دهد و نتیجه آن بهره برداری مؤثر از منابع طبیعی در طراحی و ساخت است. بررسی اولیه معماری بومی و تاریخی، جلوه هایی از ابعاد مختلف معماری پایدار را در این معماری نشان می دهد. معماران سنتی بر اساس تجربه های متعدد و در سیر زمان، همچنین با همسازی و الگوبرداری از طبیعت پیرامون، طرح هایی را ابداع و اجرا کرده اند که با محیط طبیعی سازگار است. بافت تاریخی کاشان نیز به عنوان بخشی از میراث ارزشمند بومی که دارای معماری سنتی فاخری است، از این امر مستثنا نیست و منطبق بر شرایط محیطی شکل گرفته است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و برداشت های میدانی، وجوه مختلف پایداری زیست محیطی بررسی شده و مؤلفه های پایداری از این وجه استخراج گردیده است. سپس بازار تاریخی کاشان به عنوان بخش پراهمیت از منظر فرهنگی اجتماعی و اقتصادی از بافت تاریخیِ شهر شناسایی شده و بر اساس چارچوب شکل گرفته در مبانی نظری پژوهش، این محدوده مورد ارزیابی قرار گرفته و وضعیت بازار از نظر دارا بودنِ مؤلفه های پایداری و همچنین عوامل نقاط قوّت و ضعف آن در رابطه با پایداری زیست محیطی تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عواملی از قبیل طراحی همساز با اقلیم در راستای حفظ منابع، استفاده از مصالح بومی، طراحی انسانی و پایایی بنا سبب شده اند که این بازار وضعیت مناسبی از نظر وجوه زیست محیطی پایدار داشته باشد. از طرف دیگر، ایجاد اختلال در نظم بازار، توسط شریان های تازه تأسیس و بی توجهی به تحکیم بافت بازار و مداخلات انسانی، سبب صدمه زدن به پایداری آن شده است.