مطالعه نقش فناوری های ارتباطی در ساختار هویّت اجتماعی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هویّت اجتماعی متأثر از ساختارهای ذهنیّتی و فضای گفتمانی است. این پژوهش با هدف مطالعه عمیق نقش فناوریهای ارتباطی در ساختار هویّت اجتماعی جوانان با روش کیفی از نوع نظریه زمینه ای انجام شده است. روش نمونه گیری، هدفمند از نوع حداکثر اختلاف است که مصاحبه عمیق با تعداد 9 نفر از خبرگان، تا اشباع نظری ادامه یافت. نوع برداشت از هویّت اجتماعی و مقوله های مرتبط با آن با روش گرندد تئوری با استفاده از نرم افزار مکس کیو دآ کشف شد. نتیجه یافته های پژوهش نشان داد که سه نوع برداشت از خود در بین جوانان متصوّر است که عبارت اند از: خودِ موجود، خودِ وانمودی و خودِ دلخواه که در قالب سه سطح هویّت جهانی، دینی، ملّی و قومی به نمایش می گذارند. عوامل شکل دهنده به پدیده هویّت اجتماعی عبارت اند از: عوامل  اجتماعی، اقتصادی و فردی. پیامدهای مثبت استفاده از فناوری های ارتباطی در تعریف هویّت اجتماعی جوانان عبارت اند از: 1. تقویت مشارکت اجتماعی؛ 2. افزایش آگاهی؛ 3. تقویت هم گرایی در تمام سطوح هویّتی. پیامدهای منفی استخراج شده عبارت اند از: 1. تزلزل فرهنگی؛ 2. کاهش اعتماد؛ 3. شکاف نسلی؛ 4. کاهش تعاملات در فضای واقعی. همچنین راهکارهای استخراج شده برای کاهش پیامدهای منفی استفاده از فناوری های ارتباطی عبارت اند از: سیاست گذاری هوشمند، تربیت صحیح و سواد رسانه