خرد زنانه در اسطوره های ایران باستان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اسطوره های باستانی، بیانگر حافظه تاریخی فرهنگ ها هستند. در این مقاله تلاش شده تا با واکاوی اسطوره ها، در جایگاه ناخودآگاه جمعی ایرانیان، بعد اجتماعی خرد زنانه بازیابی شود تا زنان نیز با ویژگی های عقلانی شان بتوانند دوشادوش مردان در مدیریت اجتماعی سهیم باشند.بدین منظور پس از تبیین و تحلیل خرد آریایی، اسطوره های ایزدبانوان و اسطوره های آفرینش با محوریت خرد زنانه بررسی شد و ظرفیت های ایرانی عقلانیت زنانه جهت شکل گیری تمدنی اخلاق مدار جمع آوری شدند. بازخوانی اسطوره ها نشان داد عقلانیت آریایی همان خرد اهورایی است که ذاتش با راست پنداری، راست گفتاری و راست کرداری عجین شده است و برخلاف عقل ابزاری مدرن، هرگز نمی توان آن را بدون اخلاق مهرورزانه تصور کرد. در این گفتمان، زنان با ویژگی های مادرانه شان ستوده می شوند و برخلاف اسطوره های یونانی مظهر غرایز نیستند تا در تقابل با عقل تمدن ساز مردانه باشند؛ همچنین زنان مادران جامعه و ریشه خردورزی اهورایی در اجتماع معرفی می شوند. بنابراین حذف زنان از تمدن سازی و مدیریت اجتماعی به منزله قطع ریشه های نوعدوستانه خردورزی است.