استخراج ابعاد معلمان اثربخش به منظور ارائه چهارچوب مفهومی آموزش و تربیت معلم اثربخش و اعتباربخشی آن

چکیده

هدف اساسی پژوهش حاضر استخراج ابعاد معلمان اثربخش به منظور ارائه چهارچوب مفهومی آموزش و تربیت معلم اثربخش است. بدین منظور، تلفیقی از روش های تحلیل محتوای اسنادی، تحلیلی-توصیفی و کیفی استفاده شد. در بخش نخست، جامعه آماری شامل کلیه متون نظری و پژوهشی داخلی و خارجی در دسترس، مراجع مرتبط و اسناد بالادستی نظام آموزش وپرورش کشور جمهوری اسلامی ایران است که به صورت هدفمند 40 سند (29 مطالعه خارجی، 4 مطالعه داخلی و 7 سند بالادستی) انتخاب و مطالعه شدند. در این بخش، ابزار گردآوری داده ها چک لیست بوده است که روایی صوری، محتوایی آن مورد تأیید 3 نفر از متخصصان دانشگاهی قرار گرفت و با روش آزمون مجدد، پایایی آن 91/ به دست آمد. در این باره، 138 ویژگی برای معلمان اثربخش استخراج و در 37 مشخصه تلخیص شدند. 37 مشخصه نیز با توجه به قرابت ماهیتی در 5 بعد صلاحیت های حرفه ای (با 3 مشخصه)، ویژگی های شخصیتی (با 9 مشخصه)، مدیریت کلاس درس (با 5 مشخصه)، مهارت های تدریس (با 10 مشخصه) و نظارت و ارزشیابی (با 10 مشخصه) دسته بندی شدند. در بخش دوم، به استناد نتایج به دست آمده و مبانی نظری مرتبط، چهارچوب مفهومی ارائه شد. در بخش سوم نیز جامعه آماری شامل استادان رشته علوم تربیتی با گرایش برنامه ریزی درسی دانشگاه های دولتی شهر تهران بوده است (31=N) که10 نفر به صورت هدفمند انتخاب و با مصاحبه نیمه ساختاریافته چهارچوب مفهومی اعتباربخشی شد. با معیارهای چهارگانه لینکلن و گوبا (اعتمادپذیری، انتقال پذیری، اتکاپذیری و تأییدپذیری) قابلیت اعتماد پژوهش لحاظ شد. بررسی نظرهای متخصصان مبین معتبر بودن چهارچوب مفهومی پیشنهادی بوده است.