تحلیل و آسیب شناسی محتوایی شعر آیینی شاعران کاشان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شعر آیینی، شعری متعهد و متأثر از آموزه های دینی، حکمی، اخلاقی و سرشار از معارف اسلامی است که در خدمت ارزش های دینی قرار دارد. با توجه به فضای مذهبی حاکم بر شهر کاشان و موقعیت اجتماعی و فرهنگی آن، می توان گفت که شعر آیینی در کاشان، بخش مهمی از ادبیات منظوم را به خود اختصاص داده است و شاعران کاشانی بسیاری در این حوزه فعالیت داشته و دارند. تاریخچه شناخت دین و آموزه های آن، مؤید این مطلب است که انحرافات و کج اندیشی ها، خرافات و اندیشه های باطل، هیچ گاه از این حوزه جدا نبوده و نیست؛ پس باید کوشید تا ضمن بررسی این آسیب ها، زمینه شناخت صحیح از ناصحیح و سره از ناسره را برای مخاطبان این گونه ادبی و آیینی فراهم کرد. آسیب شناسی شعر آیینی در شمار یکی از آسیب شناسی های دینی، بیشتر به بررسی ضعف ها، نقص ها و نارسایی های محتوایی، ادبی و زبانی این گونه ادبی می پردازد. به عبارت دیگر، شناخت بایدها و نبایدها، لغزش ها و آفات این مجموعه از اشعار، از اولویت های آسیب شناسی شعر آیینی است. در پژوهش حاضر، تجزیه، تحلیل و آسیب شناسی شعر آیینی شاعران کاشان در سطح محتوایی انجام شده و دیدگاه اندیشمندان اسلامی و محققان این حوزه نیز از منظر متون و منابع اصیل اسلامی، تحلیل و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که آسیب شناسی در سطح محتوایی بسیار وسیع است و این مسئله هشدار می دهد که باورها و اعتقادات قلبی مردم بیش از سایر موارد دستخوش تحریف و بدعت است. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و همراه با تحلیل محتوا انجام شده است. محدوده کار نویسندگان، نقد و بررسی شعر آن دسته از شاعران آیینی در کاشان است که آثارشان تنها به صورت کتاب منتشر شده است.